476 พฤศจิกายน 67 สายน้ำที่ถูกสาป

ทั่วทุกภาคของประเทศไทยเต็มไปด้วยแหล่งน้ำที่เอื้อต่อการดำรงชีวิต   หลายปีที่ผ่านมาแม่น้ำ ลำธาร คูคลอง เสื่อมโทรมลง  ความเปลี่ยนแปลงของแม่น้ำไม่ได้เกิดขึ้นเองตามธรรมชาติ แต่เป็นผลจากการกระทำของมนุษย์ ปฏิเสธไม่ได้ว่าแม่น้ำกำลังถูกทำลาย และชะตากรรมของแม่น้ำก็คือชะตากรรมของมนุษย์ ขณะที่มนุษย์มองเห็นแต่มวลน้ำในแม่น้ำ ใครกันจะเรียกร้องสิทธิให้กับแม่น้ำในฐานะระบบนิเวศที่มีชีวิต 

473 สิงหาคม 67 รักษ์นก นอกเขตอนุรักษ์

ประเทศไทยเป็นเขตกระจายพันธุ์ของนกนานาชนิดและถิ่นอาศัยของนกไม่ได้มีเฉพาะในเขตคุ้มครองทางกฎหมาย สวนผลไม้ ทุ่งหญ้า ป่าละเมาะ หาดเลน หาดทราย นาเกลือ ทุ่งนา พื้นที่เกษตรกรรม กระทั่งในเมือง ล้วนเป็นแหล่งอาหารและที่อยู่ของนก ทั่วโลกกำลังเผชิญการลดลงของพื้นที่ป่าไม้ การอนุรักษ์พื้นที่ OECMs อันเป็นถิ่นอาศัย แหล่งอาหาร เส้นทางการบินของนกต่างๆ อาจนำไปสู่การสร้างความร่วมมือดูแลรักษาพื้นที่ธรรมชาติ ซึ่งจะเป็นการเปลี่ยนผ่านที่สำคัญสู่การฟื้นคืนความสมดุลของมนุษย์กับธรรมชาติ

464 พฤศจิกายน 66 Eco Living ดิน ฟ้า ป่า น้ำ

Eco Living มาจากการหลอมรวมคำว่า ecosystem หรือ ecology ที่แปลว่า “ระบบนิเวศ” หรือ “นิเวศวิทยา” หมายถึงสังคมของสิ่งมีชีวิตทั้งเล็กและใหญ่ที่ต่างมีปฏิสัมพันธ์ต่อกันเอง และมีปฏิสัมพันธ์ต่อดิน น้ำ อากาศที่แวดล้อม ภายใต้หลักเกณฑ์แห่งความสมดุล อาจเป็นระบบนิเวศในสิ่งแวดล้อมชุมชน เมือง ป่าเขา แม่น้ำ หรือชายฝั่งทะเล เข้ากับคำว่า living ที่แปลว่า “การดำรงชีวิต” ผลงานเขียน ภาพถ่าย และวิดีโอ ภายใต้หัวข้อนี้ หวังว่าจะเป็นแสงสว่าง ชี้ทางออกบางอย่างของปัญหาสิ่งแวดล้อมที่ประชากรโลกกำลังเผชิญ

459 มิถุนายน 66 2030 โลกร้อน +1.5 องศา Hope or Hell

โลกร้อน โลกรวน เป็นวิกฤตระดับโลก ล่าสุดนักวิทยาศาสตร์ประเมินว่าเป็นไปได้สูงมากที่โลกจะร้อน +1.5 องศาเซลเซียสภายใน ค.ศ. 2030-2040  หายนะของโลกที่รออยู่คือ ภัยแล้งจัด ไฟป่า คลื่นความร้อนถี่และรุนแรงขึ้น ระดับน้ำทะเลสูงขึ้นจนส่งผลกระทบต่อคนหลายสิบล้านคนทั่วโลก ปะการังสูญหาย ทรัพยากรพืชและสัตว์ลดลง ฯลฯ กรุงเทพมหานครและจังหวัดชายฝั่งทะเลหลายแห่งจะเผชิญความเสี่ยงต่อการจมน้ำ เรายังมีความหวังหรือไม่  คำตอบดูจะเป็นในทิศทางของข่าวร้าย และข่าวร้ายที่สุด

453 ธันวาคม 65 รถ (ยนต์) ไฟฟ้า (กำลัง) มาหานะเธอ

รถยนต์ไฟฟ้า/รถ EV อยู่ในความสนใจของสังคมไทยในฐานะ gadget ทันสมัย  ยิ่งช่วงต้นปี ๒๕๖๕/ค.ศ. ๒๐๒๒ ที่ผ่านมา มีมติคณะรัฐมนตรีส่งเสริมและสนับสนุนให้เอกชนผลิต/ให้ประชาชนซื้อรถยนต์ไฟฟ้าลอตใหญ่ กระแสนี้ก็ยิ่งได้รับความสนใจและส่วนใหญ่ก็ยอมรับว่าในสายเทคโนโลยี “รถยนต์ไฟฟ้า” มาแรงจริง แล้วเอกชนที่อยู่ในธุรกิจยานยนต์ต้องปรับตัวอย่างไร เพราะรถยนต์ไฟฟ้าจะพลิกห่วงโซ่การผลิต (supply chain) ทั้งหมด ทำอย่างไรเราจะไม่สูญเสียสถานะศูนย์กลางการผลิตรถยนต์ในภูมิภาค รวมถึงสร้างรถไฟฟ้าแบรนด์ไทย

452 พฤศจิกายน 65 หาดท้ายเหมือง พังงา ป่าสันทรายชายฝั่งผืนสุดท้ายของคาบสมุทรไทย

ในเมืองไทยมีป่าสันทรายชายฝั่งผืนสุดท้ายที่งดงามที่สุดและสมบูรณ์ที่สุดอยู่ที่หาดท้ายเหมือง จังหวัดพังงา ทว่ายังไม่เป็นที่รู้จักในแวดวงวิชาการป่าไม้  ในอดีต ผืนป่าที่ขึ้นอยู่บนเนินทราย หรือดูน (dune) พบได้ทั่วตลอดคาบสมุทรไทย แต่การขยายตัวของสังคมเมือง สิ่งปลูกสร้าง การปรับสภาพชายหาดเพื่อรองรับการท่องเที่ยว หรือแม้แต่โครงการปลูกป่า ทำให้ผืนป่าธรรมชาติดั้งเดิมที่มีความสัมพันธ์กับสิ่งรอบข้างสูญหายไป เดินทางไปรู้จักกับป่าสันทรายชายฝั่งผืนสุดท้ายบนภาคพื้นทวีปเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ 

407 Only Africa

นี่คือทวีปซึ่งกว้างใหญ่อันดับ ๒ ของโลก มีประชากรมากถึง ๑.๒๙ พันล้านคน ทั้งขนาดพื้นที่และประชากรนั้นเป็นรองแค่ทวีปเอเชีย สิ่งที่คนไทยคุ้นเคยกับแอฟริกามากที่สุดน่าจะเป็นบรรดาสัตว์ป่าในทุ่งหญ้า สิงโต ช้างป่า ยีราฟ ม้าลาย หรือชนเผ่าพื้นเมือง  แม้ระยะไม่กี่ปีมานี้แอฟริกาจะเป็นทวีปที่เติบโตทางเศรษฐกิจสูงมาก แต่คนไทยส่วนใหญ่ก็ยังมองภาพแอฟริกาว่าเป็นดินแดนแห่งความทุรกันดาร  Only Africa บอกเล่าแอฟริกาผ่านมุมมองในหลายประเทศที่หลายคนอาจไม่เคยรู้ว่านี่คือส่วนหนึ่งของแอฟริกา

449 สิงหาคม 2565 SPACE MISSION

ความปรารถนาของมนุษย์ที่จะเชื่อมโยงตนเองกับดวงดาราบนฟากฟ้ามีมานานแสนนาน ผ่านตำนานกำเนิดจักรวาลและสรรพสิ่ง จนเมื่อเทคโนโลยีก้าวล้ำด้วยการปฏิวัติความรู้จากกระบวนการทางวิทยาศาสตร์ มนุษย์ก็อาจหาญฝันถึงการเดินทางสู่ห้วงเวหา และสร้างอารยธรรมบนดาวเคราะห์ดวงอื่น วันนี้อวกาศกำลังเป็นพรมแดนใหม่ของความร่วมมือและการแข่งขันระหว่างนานาประเทศ แต่แท้จริงแล้วอวกาศคืออะไร คนไทย นักวิทยาศาสตร์ไทย เยาวชนไทย มีศักยภาพแค่ไหนที่จะร่วมเดินทางไปกับภารกิจของมนุษยชาติ

437 สิงหาคม 2564 Deep Technology

โลกในนิยายหรือภาพยนตร์ไซไฟเหมือนกำลังจะเกิดขึ้นจริงได้มากขึ้นเรื่อยๆ AI – artificial intelligence การพัฒนาสมองกลให้ทำสิ่งที่มนุษย์เคยคิดว่ามีแต่มนุษย์เท่านั้นที่ทำได้ Biotechnology  เทคโนโลยีชีวภาพยุคใหม่ที่อาจทำให้มนุษย์กลายเป็น “พระเจ้า” Blockchain  นวัตกรรมแห่งความ “เชื่อใจ” ที่จะปฏิวัติการทำธุรกรรม Quantum Technology  เทคโนโลยีสุดล้ำที่มีรากฐานบนพฤติกรรมอันแปลกพิศวงในระดับอะตอม  ฉากอนาคตจะมีหน้าตาเป็นเช่นไรยังไม่มีใครรู้ และเรื่องราวต่อไปนี้เป็นแค่บทเริ่มต้น...

444 กระท่อม-กัญชา การกลับมาของยาต้องห้าม

พลันที่ได้รับการปลดล็อกพ้นจากความเป็นพืชเสพติด กระท่อมก็กลายเป็นไม้มหาชน  จนถึงกับได้สมญาว่าเป็น “ยาชูกำลังประจำชาติ” และด้วยสารสำคัญที่ให้สรรพคุณทางยา ทำให้หวังกันว่าจะสามารถเป็นพืชเศรษฐกิจชนิดใหม่ของประเทศได้ ขณะที่กัญชาซึ่งมีหลักฐานว่ามนุษย์รู้จักใช้เป็นยามาร่วมหมื่นปี และกฎหมายกลับมาเปิดเสรีให้ใช้ทางการแพทย์ ก็เกิดกระแสการชวน “ชิมกัญ” เมนูอาหารและเครื่องดื่มจากใบ ราก ต้นกัญชา  แม้ไม่ใช่ยาวิเศษที่จะรักษาได้ทุกโรค แต่เวลานี้กัญชาเป็นเหมือนโอสถแห่งความหวังของคนไทย

442 ดอยเชียงดาว พื้นที่สงวนชีวมณฑลแห่งใหม่ของโลก

ดอยเชียงดาว อำเภอเชียงดาว จังหวัดเชียงใหม่ คืออาณาจักรแห่งภูเขาหินปูนสูงตระหง่าน อุดมด้วยความหลากหลายทางชีวภาพและระบบนิเวศ และยังรุ่มรวยศิลป-วัฒนธรรม ประเพณี วิถีชีวิตของชนเผ่า  ทำความเข้าใจกับความหมายอันแท้จริงของพื้นที่สงวนชีวมณฑลของโลก, ติดตามนักพฤกษศาสตร์สำรวจความมหัศจรรย์ของพรรณไม้ดอยหลวงเชียงดาว, ช่างภาพสัตว์ป่าที่ตามรอยชีวิตของกวางผา  และตำนานเชียงดาวในฐานะดินแดนศักดิ์สิทธิ์ พื้นที่ความหวังของการสถาปนาสังคมอุดมคติ

440 สมุนไพรสู้โควิด

โควิด-๑๙ เป็นโรคอุบัติใหม่ที่ไม่มีใครเคยรู้จักมาก่อน โดยเฉพาะวิธีการรักษา ในสถานการณ์เฉพาะหน้านักระบาด-วิทยาจะใช้วิธีเทียบเคียงจากโรคที่เคยมี แล้วหยิบใช้พัฒนาจากยาที่มีอยู่ แต่หมอแผนไทยใช้สมุนไพรในกลุ่มยาแก้ไข้และลดการอักเสบ โดยมีฟ้าทะลายโจรเป็นตัวหลัก ซึ่งมีข้อมูลการใช้กันมานาน รวมทั้งผลการศึกษาทดลองในระยะหลังและโดยเฉพาะการใช้จริงในหมู่ผู้ป่วยก็รายงานผลออกมาในทางนั้น ขยายพรมแดนการดูแลสุขภาพอนามัยของประชาชน ให้กว้างไกลกว่าแค่รอการรักษาจากรัฐและบริษัทยาข้ามชาติ