สี่สิบนาทีจากบ้านแม่สามแลบ นั่งเรือขึ้นเหนือตามน้ำสาละวินจะถึงบ้านท่าตาฝั่ง

ในอดีต พ่อเฒ่าจออู ศรีมาลี ชาวกะเหรี่ยงสะกอ เป็นผู้ลงหลักปัก “บ้านหลังแรก” ตั้งแต่ปี ๒๔๘๕ ภายหลังมีชาวกะเหรี่ยงตามมาสมทบเยอะ จออูจึงได้รับแต่งตั้งเป็นผู้ใหญ่บ้านคนแรกและเรียกขานชุมชนในชื่อ “บ้านน้อย-จออู” ก่อนจะยกเป็นชุมชนบ้านท่าตาฝั่งในปี ๒๕๑๘

บ้านน้อยที่ว่าความจริงหลังใหญ่ ปลูกด้วยเสาไม้แงะไม้พลวงราว ๓๐ ต้น มุงหลังคาใบตองตึงกว่า ๑,๕๐๐ ตับ วันว่างจออูชอบบันทึกเรื่องส่วนตัวและเรื่องราวของหมู่บ้านลงสมุดด้วยอักษรกะเหรี่ยง เช่น

“...บ้านท่าตาฝั่งเป็นจุดล่อแหลมเนื่องจากการสู้รบระหว่างเคเอ็นยูกับทหารพม่า เคเอ็นยูตั้งฐานอยู่อุสุทะ ทหารพม่าตั้งฐานตรงข้ามกับบ้านท่าตาฝั่งจากการยิงต่อสู้กันทำให้เศษลูกปืนกระเด็นพลัดตกเข้ามาในหมู่บ้าน เหตุการณ์นี้เกิดขึ้นได้ทั้งกลางวันและกลางคืน หมู่บ้านป้องกันได้เพียงหลุมหลบภัย...”

เจ้าของสิ้นลมหายใจนานแล้ว แต่บ้านไม้หลังแรกที่อายุกว่า ๘๐ ปี รวมถึงบันทึกลายมือที่แม้ผ่านมาร่วม ๔ ทศวรรษก็ยังเป็นข้อมูลทันสมัยเพราะยังเกิดเหตุการณ์ไม่ต่างจากอดีต ได้รับการถนอมรักษาโดยทายาทและชาวชุมชนบ้านท่าตาฝั่งให้เป็นแหล่งเรียนรู้ของท้องถิ่น

จากเรื่อง “บันทึกตกฟาก ‘บ้านน้อย-จออู’”
เรื่องและภาพ : พิณ คืนเพ็ญ 
สารคดี ฉบับที่ ๔๓๖ กรกฎาคม ๒๕๖๔