ด้วยปัญหาด้านการคลังจากภาวะเศรษฐกิจตกต่ำทั่วโลก นโยบายเฉพาะหน้าของรัฐบาลสมบูรณาญาสิทธิราชย์คือการลดทอนรายจ่ายทุกอย่างเท่าที่จะเป็นไปได้ หน่วยงานราชการหนึ่งซึ่งเห็นพ้องกันว่าสมควรยุบเลิกเพื่อประหยัดค่าใช้จ่ายได้แก่กรมศิลปากร

กรมศิลปากรก่อตั้งเมื่อปี ๒๔๕๔ ตอนต้นรัชกาลที่ ๖ โดยทรงให้แยกกรมโยธาออกจากกระทรวงโยธาธิการ แบ่งงานช่างก่อสร้างไปไว้ในกรมศุขาภิบาล กระทรวงนครบาล ส่วน “การช่างที่เปนประณีตศิลป” ให้เอามารวมกับกรมพิพิธภัณฑ์ที่ย้ายมาจากกระทรวงธรรมการ แล้วตั้งเป็นกรมศิลปากร อัน “มีผู้บัญชาการกรมขึ้นตรงต่อพระเจ้าแผ่นดิน จะทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้ผู้ใดในกระทรวงใดฤๅกรมใดเปนผู้บังคับบัญชาเมื่อใดก็ได้”

ทว่าเมื่อต้องยุบเลิกกรมศิลปากร พระเจ้าอยู่หัวพระองค์ใหม่ยังทรงเล็งเห็นความสำคัญของงานต่าง ๆ ที่เคยอยู่ในความรับผิดชอบของกรมศิลปากร จึงทรงมีแนวพระราชดำริชัดเจนว่า จะให้หอพระสมุดวชิรญาณ หรือ “หอสมุดสำหรับพระนคร” ขยายขอบเขตงานขึ้นเป็น “ราชบัณฑิตยสภา” มีหน้าที่เกี่ยวเนื่องด้วยการบำรุงวิชาหนังสือและวรรณคดีเป็นหลัก พร้อมกับได้รับมอบหมายให้ “บำรุงประณีตศิลป์” ด้วย