ปี ๒๕๖๘ จึงถือเป็นวาระครบ ๕๐ ปีของความสัมพันธ์ไทย-จีนอย่างเป็นทางการ หลังยุคสงครามเย็น แต่ความจริงบนหน้าประวัติศาสตร์ ไทย-จีนมีความเชื่อมโยงกันยาวนาน
กว่า ๒,๐๐๐ ปี  หลักฐานจากโบราณวัตถุบ่งบอกว่าการค้าขายระหว่างดินแดนแถบนี้กับจีนน่าจะมีมาตั้งแต่สมัยราชวงศ์ฮั่น  ขณะที่บันทึกในเอกสารต่าง ๆ ของจีนกล่าวถึง
เมืองท่าต่าง ๆ ในบริเวณที่จะเป็นรัฐสยาม มีมาตั้งแต่สมัยราชวงศ์ถัง เช่น ศรีวิชัย ตามพรลิงก์ สุโขทัย ละโว้ โดยเฉพาะเซียน เซียนหลัว ซึ่งหมายถึงกรุงศรีอยุธยา

แล้วเมื่อเข้าสู่สมัยราชวงศ์ซ่ง ราชวงศ์หยวน เรือสำเภาจีนจำนวนมากก็ข้ามน้ำข้ามทะเลออกมาค้าขาย เที่ยวมาบรรทุกสินค้าจากจีน เที่ยวกลับบรรทุกสินค้าจากดินแดนอุษาคเนย์ พร้อมกับนำพ่อค้าชาวจีนไปอยู่อาศัยตามเมืองท่าต่าง ๆ  แต่ครั้นถึงสมัยราชวงศ์หมิงเกิดนโยบายผูกขาดการค้าไว้กับราชสำนัก ห้ามเอกชนจีนออกเรือ  ดินแดนที่ปรารถนาจะทำการค้ากับจีนต้องส่งเครื่องบรรณาการมาถวายจักรพรรดิจีนก่อน ซึ่งพระเจ้าแผ่นดินแห่งกรุงศรีอยุธยาก็ทรงยอมรับธรรมเนียมปฏิบัตินี้ที่เรียกว่า “จิ้มก้อง”

การค้าขายกับจีนสร้างความมั่งคั่งให้กรุงศรีอยุธยาและเมืองท่าต่าง ๆ รอบอ่าวไทยมาตลอดเวลายาวนานหลายร้อยปี มีชาวจีนเข้ามาตั้งหลักปักฐาน สร้างศาลเจ้า บ้านเรือน ตลาด ร้านค้า ประกอบอาชีพแรงงาน ช่างฝีมือ เกษตรกร พ่อค้า และได้เป็นถึงขุนนาง ซึ่งชาวจีนไม่อยู่ในระบบไพร่เหมือนชาวสยาม ลาว มอญ

ความเปลี่ยนแปลงใหญ่เกิดขึ้นสมัยต้นกรุงรัตนโกสินทร์ เมื่อการค้ากับจีนยิ่งกลายเป็นรายได้หลักของรัฐไทย พ่อค้าจีนหรือเจ้าสัวมีความสำคัญถึงขั้นได้เป็นเจ้าเมืองและเจ้ากรม  ขณะที่แผ่นดินจีนสมัยราชวงศ์ชิงกลับประสบภัยธรรมชาติบ่อยครั้ง เกิดสงครามภายในและสงครามภายนอกกับชาติตะวันตก ชาวจีนยิ่งอพยพเข้ามาสยามจำนวนมหาศาล พร้อมกับความวุ่นวายที่ค่อย ๆ ก่อตัวรุนแรงขึ้นจากกลุ่มอิทธิพลและการขัดผลประโยชน์กันเองของชาวจีนโพ้นทะเล ทับซ้อนด้วยการแตกแยกทางความคิดในการสนับสนุนพรรคต่าง ๆ ในเมืองจีนเพื่อรวมชาติและสถาปนาจีนใหม่  รัฐสยามเองก็เผชิญกับการล่าอาณานิคมของชาติตะวันตกทำให้ต้องเปิดประเทศ รับการค้าเสรี ปรับปรุงการปกครองให้รวมศูนย์อำนาจ ลดอิทธิพลของชาวจีน ซึ่งถูกเรียกว่า “พวกยิวแห่งบูรพาทิศ” พยายามสร้างสำนึกชาตินิยม ความเป็นชาติและพรมแดนประเทศตามแบบสากล จนนำไปสู่การเปลี่ยนแปลงการปกครองเป็นระบอบประชาธิปไตยในปี ๒๔๗๕

ความวุ่นวายยังไม่จบสิ้น จีนถูกญี่ปุ่นรุกราน ขณะที่ไทยถูกญี่ปุ่นบังคับเป็นพันธมิตรในสงครามมหาเอเชียบูรพา  หลังสงครามสิ้นสุดไม่นานพรรคคอมมิวนิสต์จีนมีชัยชนะในการรวมประเทศเป็นหนึ่งเดียว ส่วนรัฐบาลไทยมีนโยบายชาตินิยม ออกกฎหมายหลายอย่างมาควบคุมชาวจีนโพ้นทะเล เดินแนวทางฝ่ายเสรีนิยมเพื่อพัฒนาประเทศตามอย่างชาติตะวันตกและร่วมต่อต้าน “ภัยคอมมิวนิสต์”