เดินไปตามทางดินทอดยาวลึกเข้าไปในหมู่บ้าน เจอบ้านหลังไหนก็ขอขึ้นเรือนล้านนายกพื้นสูง ขอคุยกับพ่ออุ้ยแม่อุ้ยเพื่อจะพยายามเข้าใจวิถีชุมชน 

แค่เรือนแรกก็พบว่าตัวเองไร้เดียงสามาก เพราะฟังภาษาถิ่นหรือคำเมืองไม่ได้เลยสักคำ ไม่รู้เลยว่าจะมีชาวบ้านที่พูดแต่ภาษาท้องถิ่น เลยได้แต่พยักหน้ารับเวลาพ่ออุ้ยแม่อุ้ยพูดจบประโยค

สัมผัสถึงน้ำเสียงและท่าทีอ่อนโยนเปี่ยมเมตตาที่คนแปลกหน้าอย่างผมได้รับ

เป็นครั้งแรกที่คนเติบโตในศูนย์กลางวัฒนธรรมหลักรู้สึกว่าตนเองต่างหากที่เป็น “คนอื่น” ไม่เข้าใจทั้งภาษาถิ่น วัฒนธรรม อาหาร การทำเหมืองฝาย การไหว้ผีฝาย ฯลฯ

ประสบการณ์ทำงานที่เพิ่มขึ้นตามเวลา ทำให้ตระหนักเสมอว่าเราเป็น “คนอื่น” ที่ขออนุญาตเข้าไปในพื้นที่ เพื่อเรียนรู้และเข้าใจในวิถีชีวิต ความคิด ความเชื่อ ของเจ้าของพื้นที่ด้วยความเคารพในเอกลักษณ์ทางวัฒนธรรมของพวกเขา