นโรดม เขม้นเขตวิทย์
RIVER > >> LOVE
ล่องเรือหารัก
จากเชียงดาวถึงอ่าวไทย
Interview
สัมภาษณ์ : ฐิติพันธ์ พัฒนมงคล
ภาพ : วิจิตต์ แซ่เฮ้ง
นโรดม เขม้นเขตวิทย์ หรือโป้ เป็นศิษย์เก่าวิทยาลัยช่างศิลป สถาบันบัณฑิตพัฒนศิลป์ ลาดกระบัง ทำงานศิลปะตั้งแต่ปี ๒๕๔๖ เคยจัดแสดงผลงานทั้งแบบเดี่ยวและกลุ่มหลายครั้ง เหตุการณ์สำคัญที่ทำให้เขาหันมามองแม่น้ำอย่างจริงจังและตัดสินใจพายเรือจากเชียงดาวถึงอ่าวไทย คือการเข้าร่วมโครงการ “The River We Share, From Lancang to Mekong” ลงพื้นที่ทำงานศิลปะที่อำเภอเชียงของ จังหวัดเชียงราย ร่วมกับศิลปินกลุ่มเล็ก ๆ ในปี ๒๕๖๔ ได้ล่องแม่น้ำโขงลงไปคุยกับชาวประมงซึ่งได้รับผลกระทบโดยตรงจากโครงการเขื่อนในประเทศจีนและลาว ปลาและสัตว์น้ำหลายชนิดหายไปจากแม่น้ำ นำผลงานศิลปะไปจัดแสดงที่ Beijing Inside-Out Art Museum กรุงปักกิ่ง ประเทศจีน เมื่อปี ๒๕๖๖
ในปี ๒๕๖๗ จากป่าต้นน้ำเหนือสุดขอบประเทศที่อำเภอเชียงดาว จังหวัดเชียงใหม่ นโรดมพายเรือคนเดียวตามลำน้ำปิงผ่านเชียงใหม่ ลำพูน ตาก กำแพงเพชร มาพบแม่น้ำน่านที่ปากน้ำโพ นครสวรรค์ จากจุดนั้นคือแม่น้ำเจ้าพระยา เขาพายเรือล่องจากชัยนาท สิงห์บุรี อ่างทอง อยุธยา ปทุมธานี นนทบุรี กรุงเทพมหานคร จนถึงสมุทรปราการ ปลายทางที่เส้นเลือดใหญ่ของลุ่มน้ำภาคกลางบรรจบทะเลอ่าวไทย
ภาพ : นโรดม เขม้นเขตวิทย์
เรือยางที่ผ่านการใช้งานอย่างทุลักทุเล ตอไม้รูปหัวใจบล็อกภาพพิมพ์รูปปลาตัดจากแผ่นสังกะสี ภาพสเกตช์สถานที่ต่าง ๆ ถูกจัดแสดงในนิทรรศการ RIVER >>> LOVE ล่องเรือหารัก “จากเชียงดาวถึงอ่าวไทย” ที่ Art4C ริมถนนพระรามที่ ๔ ระหว่างวันที่ ๓-๑๕ กันยายน ๒๕๖๗ เพื่อบันทึกเรื่องราวการเดินทางในแม่น้ำ ๔๓ วัน ระยะทางร่วม ๑,๐๐๐ กิโลเมตร เฉลี่ยวันละ ๒๕-๒๖ กิโลเมตร ของศิลปินคนหนึ่งที่บอกว่า
“ผมพายเรือสำรวจลำน้ำเพื่อสัมผัสวิถีชีวิตของชุมชนและสิ่งแวดล้อม ได้เห็นความหลากหลายของชีวิต แต่ละท้องถิ่นล้วนมีเรื่องเล่าความเป็นมาและประวัติของตนที่แตกต่างกัน เมื่อนำเรื่องราวเหล่านั้นมาปะติดปะต่อกันจะเห็นภาพใหญ่ของแม่น้ำที่ทอดยาวจากภาคเหนือลงมายังที่ราบลุ่มภาคกลางจนถึงอ่าวไทย ทำให้ได้เห็นการเปลี่ยนแปลงทั้งทางด้านกายภาพและคุณภาพของแม่น้ำ การปรับตัวเพื่ออยู่ร่วมกับธรรมชาติ ระหว่างการเดินทางผมยังได้ทำงานศิลปะเพื่อแสวงหาความจริงจากสิ่งที่พานพบ”
“สิ่งที่สวยงามและวิเศษที่สุดของการเดินทางที่ผมได้ตระหนัก คือมิตรภาพ ความรัก ความเอื้ออาทรที่ได้รับระหว่างเดินทาง และธรรมชาติยิ่งใหญ่มีพลังมหาศาล ”
งานแสดงศิลปะจากการล่องเรือ ๔๓ วัน ภาพสเกตช์สถานที่ต่าง ๆ บล็อกภาพพิมพ์สังกะสีตัดเป็นรูปปลาในแม่น้ำ รวมถึงเรือยางที่นโรดมพายจากเชียงดาวสู่อ่าวไทย
คุณเห็นอะไรตั้งแต่เริ่มพายเรือลงมาจากต้นน้ำปิง
ช่วงต้นน้ำฝายเยอะมากนะ มี ๑๔ ฝายใหญ่ถ้าจำไม่ผิด ผมต้องยกเรือขึ้นลงจนถึงอำเภอจอมทอง ฝายที่จังหวัดเชียงใหม่เป็นประตูชะลอน้ำจากข้างบน กันไว้ให้ตัวเมืองมีน้ำหล่อเลี้ยงระบบชลประทาน การท่องเที่ยว ระดับน้ำเหนือฝายกับใต้ฝายไม่เท่ากัน
จากเขื่อนภูมิพลลงมา แม่น้ำมีสภาพอย่างไร
คล้าย ๆ กัน แต่พอแม่น้ำปิงมาเจอแม่น้ำวังที่สามเงาก็ใหญ่ขึ้น แต่ละพื้นที่มีคน เรื่องเล่า เห็นชีวิตคนที่แตกต่าง มีชาวเขาทำประมง คนอยู่ที่ราบมาอยู่ในน้ำ หาปลา เลี้ยงวัว บางอย่างสัมพันธ์กัน
พายเรือมาจะมองเห็นแพ เวิ้งนี้มีแพหนึ่ง เวิ้งนั้นอีกแพหนึ่ง วัวนี่เห็นตลอด ถึงไม่เห็นตัวก็จะได้กลิ่นขี้มัน หรือได้ยินเสียงกระดึงกุ๊งกิ๊ง ๆ ทำให้ไม่รู้สึกโดดเดี่ยว พอได้ยินเสียงวัวก็แสดงว่ามีคน ถ้าผมเป็นอะไรไป น็อก ก็คงมีคนมาช่วย