ต้องย้อนไปเล่าถึงนาทีที่ผมต้องมนตร์เสน่ห์ของแผนที่และดึงประวัติศาสตร์เข้ามาในชีวิต เริ่มจากความบังเอิญที่ได้สบตากับแผนที่แผ่นหนึ่ง ซึ่งเปลี่ยนชีวิตผมไปอย่างสิ้นเชิง จำได้ดีว่าบ่ายวันหนึ่ง (ปี ๒๕๓๙/ค.ศ. ๑๙๙๖) ตอนยังอยู่ที่ประเทศอังกฤษ ผมไปร้านตัดผมย่านเซาต์เคนซิงตัน (South Kensington) ของกรุงลอนดอนแล้วต้องรอคิวประมาณครึ่งชั่วโมง เลยไปเดินเตร่ฆ่าเวลา ปรากฏว่าผ่านร้าน The Map House ซึ่งอยู่ในซอยถัดไป ร้านนี้เป็นร้านเก่าแก่ ขายแผนที่โบราณมาตั้งแต่สมัยรัชกาลที่ ๕ ของไทย ตอนนั้นผมไม่ได้สนใจเรื่องแผนที่ แต่เห็นร้านเก๋ดีผนังหน้าร้านเป็นกำแพงอิฐสีน้ำเงินเข้ม ตัดด้วยกระจกบานใหญ่โชว์แผนที่ใส่กรอบสะดุดตา ผมพอมีเวลาเลยแวะเข้าไป เผื่อจะได้แผนที่สวย ๆ ไปประดับห้อง

คนที่พาดูคือ ฟิลิป เคอร์ติส (Philip Curtis) ตอนนั้นเขาน่าจะอายุประมาณ ๓๐ ต้น ๆ ทุกวันนี้เป็นรุ่นใหญ่แล้ว ผมบอกเขาว่าผมสนใจแผนที่ภูมิภาคเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ โดยเฉพาะประเทศไทย เขาเลยพาไปห้อง map gallery ที่ชั้นบน ด้านในมีโต๊ะไม้ขนาดใหญ่ ล้อมด้วยตู้แผนที่มีลิ้นชักแยกหมวดว่าเป็นแผนที่ทวีปใด บริเวณไหน ฟิลิปเอาแผนที่มากองไว้บนโต๊ะจำนวนหนึ่ง ผมสะดุดตาสองสามแผ่น

แผ่นแรกคือแผนที่ราชอาณาจักรสยาม โดย ปีแยร์ดูวาล (CARTE DU ROYAUME DE SIAM et des Pays Circonvoisins PAR P. DU-VAL) มีภาพช้างสองเชือกตรงมุมขวาล่าง คนไทยคุ้นเคยแผนที่แผ่นนี้ดีเพราะปรากฏในละครบ่อย แผ่นแรกนี้เขียนราคาไว้ที่มุมล่างว่า ๗,๕๐๐ ไม่มีหน่วยเงิน แต่ที่อังกฤษรู้กันว่าคือปอนด์ สมัยนั้น ๔๐ บาทแลกได้ ๑ ปอนด์  อีกแผ่นคือแผนที่กรุงศรีอยุธยา สยามหรือยูเดีย นครหลวงแห่งราชอาณาจักรสยาม (SIAM ou lUDIA, Capitalle du Royaume de Siam) เขียนราคา ๖,๐๐๐ ปอนด์ ฟิลิปบอกว่าแผนที่แผ่นแรกมีลูกค้าจอง ส่วนแผ่นหลังถ้าสนใจเขาจะลดเหลือ ๕,๐๐๐ ปอนด์ (ราว ๒ แสนบาท) ซึ่งก็แพงอยู่ดี