Image

ฉากหลังของ ว่าที่ พ.ต. วัชรินทร์ แสวงการ คือ “แผนที่ภูมิศาสตร์” และ “แผนที่ระวาง” (หรือ “แผนที่เดินเรือ”)

แผนที่เดินเรือ
สมุทรศาสตร์ของนักท่องสมุทร

คนก(ล)างแผนที่

เรื่อง : สุชาดา ลิมป์
ภาพ : บันสิทธิ์ บุณยะรัตเวช

ไม่ได้มีแต่ผู้บังคับเรือรบทหารหรือคนขับเรือพาณิชย์ที่ใช้ “แผนที่เดินเรือ”

หนุ่มสาวกว่า ๒๐ ชีวิต ทั้งเจ้าหน้าที่หน่วยงานรัฐ-เอกชน นักศึกษา และอาสาสมัครทีมกู้ภัยทางทะเล ที่ล้วนผ่านการฝึกอบรมดำน้ำเบื้องต้นและมีประสบการณ์ดำน้ำกว่า ๓๐ ไดฟ์ ที่กำลังรับการอบรมหลักสูตรดำน้ำลึกขั้นแอดวานซ์เพื่อเป็นอาสาสมัครปฏิบัติภารกิจใต้น้ำให้กองอนุรักษ์ทรัพยากรทางทะเล สังกัดกรมทรัพยากรทางทะเลและชายฝั่ง ก็กำลังเรียนรู้การใช้เข็มทิศและอ่านแผนที่เดินเรือ

“ผมจะสอนโดยใช้แผนที่ระวางที่แสดงภูมิศาสตร์เป็นพื้นฐาน ทั้งแบบมาตราส่วนที่ย่อให้เห็นภาพรวมกว้าง ๆ กับมาตราส่วนที่ขยายให้เห็นพื้นที่จำเพาะชัด ๆ”

ในความหมายของ ว่าที่ พ.ต. วัชรินทร์ แสวงการ เจ้าของโฮมสเตย์บ้านท้องตมใหญ่ ตำบลด่านสวี อำเภอสวี จังหวัดชุมพร และวิทยากรฝึกอบรมการดำน้ำ ตามหลักการจะเรียก “แผนที่ระวาง” ตามด้วยชื่อของพื้นที่นั้น ๆ แต่ถ้านิยามประเภทตามกรมอุทกศาสตร์-ผู้จัดทำจะใช้คำว่า “แผนที่เดินเรือ”

“บนแผนที่มีหมายเลขกำกับ ถ้าเราจะอ้างถึงแผนที่ใดก็เรียกหมายเลขนี้ได้เลย คนใช้แผนที่ด้วยกันจะรู้ว่าหมายถึงฉบับไหน คนอ่านแผนที่บ่อยอาจจำได้หมดเลยว่าทั่วประเทศไทยมีกี่แผนที่”

คือการขยายความถึงแผนที่ระวางหมายเลข ๒๐๓ “หลังสวน ถึง ประจวบคีรีขันธ์” มาตราส่วน ๑ : ๒๔๐,๐๐๐ สำรวจโดยเรืออเมริกัน USS Maury ปี ๒๕๐๖ และอีกหลายครั้งโดยกรมอุทกศาสตร์ กองทัพเรือ ปี ๒๕๑๐, ๒๕๓๐-๒๕๓๑, ๒๕๓๓ และ ๒๕๓๖-๒๕๓๗ (บรรณาธิกร ครั้งที่ ๑๗ พฤศจิกายน ๒๕๕๔)

กับแผนที่ระวางหมายเลข ๒๓๙ “อ่าวสวี และ บริเวณใกล้เคียง” มาตราส่วน ๑ : ๔๐,๐๐๐ สำรวจโดยกรมอุทกศาสตร์ ราชนาวีไทย ปี ๒๕๓๐-๒๕๓๑ (บรรณาธิกร ครั้งที่ ๕ มิถุนายน ๒๕๕๑)

มาตราส่วน ๑ : ๑๐,๐๐๐ บนแผนที่ หมายถึงทุก ๑ นิ้วเท่ากับ ๑๐,๐๐๐ นิ้วบนโลกจริง ยิ่งมาตราส่วนน้อยจะแสดงมุมมองใกล้ชิด เหมาะกับแผนที่แสดงท่าเรือให้เห็นสิ่งกีดขวางใต้น้ำอย่างโขดหินหรือซากเรืออับปางที่อาจอันตรายต่อการนำเรือจอด โดยสังเกตได้จาก “วงล้อม” วงกลมที่มีเครื่องหมายดอกจันหรือเครื่องหมายบวก (อาจใช้รูป “เรือ” สื่อถึงเรืออับปาง) หากสัญลักษณ์นั้นเป็น “วงธรรมดา” จะหมายถึงสิ่งกีดขวางใต้น้ำ แต่ถ้า “วงด้วยเส้นทึบ” ก็หมายถึงสิ่งกีดขวางนั้นอยู่เหนือน้ำบางส่วน ยังมีเครื่องหมายแสดงช่องน้ำเป็น “วงกลมสีแดง-สีเขียว” หมายถึงทุ่น สิ่งที่เรามักเห็นมันลอยเท้งเต้งอยู่บนผิวทะเล

“การดูแผนที่ต้องหาทิศก่อน ไม่ใช่กางแผนที่แล้วอ่านเลย ทิศทางสำคัญต่อการหาตำแหน่งที่ตั้งสิ่งต่าง ๆ”

Image

แผนที่มีขนาดจำกัด จึงต้องแทนข้อมูลด้วยอักษรย่อและเครื่องหมาย เช่น S คือทราย M คือโคลน Co คือปะการัง Rky หมายถึงอยู่บนพื้นหิน Tr หมายถึงประภาคารที่อยู่ใกล้ ๆ ฯลฯ ผู้ใช้งานแผนที่ต้องศึกษาเพื่อเข้าใจความหมาย

Image