วิถีผี-วิถีดาว
ชาวไทยพวน
ชาวไทยพวน
เรื่องและภาพ : นิพัทธ์พร เพ็งแก้ว
ที่ผมพอเห็น พอรู้อยู่ พอได้ยินชื่อมาก็คือดาวไก่น้อย ดาวจระเข้ เมื่อก่อนเวลานวดข้าวตอนกลางคืน คนพวนรู้เวลาจากการดูดาว”
ลุงชวน นุ่มนวล คนเฒ่าไทยพวนบ้านเกาะกา ตำบลท่าเรือ อำเภอปากพลี จังหวัดนครนายก เล่าถึงการดูดาวที่เคยรู้มาจากบรรพชน
“อย่างดาวเพชร ชื่อเพชรแบบที่เราเรียกเพชรพลอยน่ะ ตอนเย็นดาวเพชรจะขึ้นทางตะวันตก อยู่จนถึง ๒-๓ ทุ่ม มันถึงหายหมด พอเช้าขึ้นทางตะวันออก ดาวเพชรเอาไว้ดูเวลา สมัยก่อนเราไม่มีนาฬิกา ก็ดูดาวเพชรว่าขึ้นสูงขนาดนี้กี่ทุ่มแล้ว ดาวเพชรนี่ขึ้นสูงอยู่นะ เหนือยอดไม้ พอดึกๆ ไม่เห็น จะไปเห็นอีกทีก็ค่อนสว่าง ตะวันยังไม่ขึ้น
“ดาวข่าง ดาวโลง ดาวกา ไม่เคยได้ยินชื่อ ดาวหมานอนเคยได้ยินชื่อแต่ไม่ได้สังเกตว่าอยู่ทิศไหน แต่มีคนโบราณเคยพูดเรื่องดาวหมานอนกับขโมยขึ้นบ้าน เขาบอกว่าดาวหมา หมานั่งหมานอน”
ลุงชวนรู้จักตำแหน่งดาวรู้ชื่อดาว เพราะตอนเด็ก ๆ ก่อนสว่างราว ตี ๔-ตี ๕ ต้องตื่นขี่หลังควายลากเลื่อนไปลากข้าว พอออกจากบ้านจะเห็นดาวไก่น้อย ดาวจระเข้ขึ้นสว่าง บางทีดาวจระเข้ลงก่อน ช่วงตี ๔-ตี ๕ ดาวไก่น้อยลงแล้ว การดูทิศทางลุงใช้ดาวไก่น้อย ดาวจระเข้เป็นหลักดาวจระเข้บอกทิศเหนือ ดาวไก่น้อยขึ้นจากทิศตะวันออกไปตะวันตกใช้กำหนดทิศได้
“อย่างดาวเพชร ชื่อเพชรแบบที่เราเรียกเพชรพลอยน่ะ ตอนเย็นดาวเพชรจะขึ้นทางตะวันตก อยู่จนถึง ๒-๓ ทุ่ม มันถึงหายหมด พอเช้าขึ้นทางตะวันออก ดาวเพชรเอาไว้ดูเวลา สมัยก่อนเราไม่มีนาฬิกา ก็ดูดาวเพชรว่าขึ้นสูงขนาดนี้กี่ทุ่มแล้ว ดาวเพชรนี่ขึ้นสูงอยู่นะ เหนือยอดไม้ พอดึกๆ ไม่เห็น จะไปเห็นอีกทีก็ค่อนสว่าง ตะวันยังไม่ขึ้น
“ดาวข่าง ดาวโลง ดาวกา ไม่เคยได้ยินชื่อ ดาวหมานอนเคยได้ยินชื่อแต่ไม่ได้สังเกตว่าอยู่ทิศไหน แต่มีคนโบราณเคยพูดเรื่องดาวหมานอนกับขโมยขึ้นบ้าน เขาบอกว่าดาวหมา หมานั่งหมานอน”
ลุงชวนรู้จักตำแหน่งดาวรู้ชื่อดาว เพราะตอนเด็ก ๆ ก่อนสว่างราว ตี ๔-ตี ๕ ต้องตื่นขี่หลังควายลากเลื่อนไปลากข้าว พอออกจากบ้านจะเห็นดาวไก่น้อย ดาวจระเข้ขึ้นสว่าง บางทีดาวจระเข้ลงก่อน ช่วงตี ๔-ตี ๕ ดาวไก่น้อยลงแล้ว การดูทิศทางลุงใช้ดาวไก่น้อย ดาวจระเข้เป็นหลักดาวจระเข้บอกทิศเหนือ ดาวไก่น้อยขึ้นจากทิศตะวันออกไปตะวันตกใช้กำหนดทิศได้
“ในหน้านวดข้าว เรานวดข้าวกลางคืน เราดูดาวจระเข้ ดาวไก่น้อย ดาวไก่น้อยตรงหัวนี่ มันจะเที่ยงคืน คล้อยลงไปหน่อยก็ตี ๑-ตี ๒ พอดาวไก่น้อยจะตก มันก็ใกล้สว่างแล้ว
หรือไม่ก็ดูดาวจระเข้ อยู่ทางทิศเหนือ ดึก ๆ ถ้าหัวทิ่มลงไป ก็ตี ๑-ตี ๒ เรานวดข้าวกลางคืน ดูดาวบอกเวลา ทำไปจนเสร็จนั้นแหละ
หรือไม่ก็ดูดาวจระเข้ อยู่ทางทิศเหนือ ดึก ๆ ถ้าหัวทิ่มลงไป ก็ตี ๑-ตี ๒ เรานวดข้าวกลางคืน ดูดาวบอกเวลา ทำไปจนเสร็จนั้นแหละ
ANSi by Sarakadee
Your Inspiring Reading Experience