เมื่อถามว่าการศึกษาด้าน Industrial Design มอบอะไรให้ อุปถัมป์ตอบว่ากระบวนคิดที่นำมาประยุกต์ใช้ในการทำงานนั่นเอง

“Industrial Design ของสถาปัตย์ จุฬาฯ ต้องเรียนทั้งผลิตภัณฑ์ เซรามิก สิ่งทอ กราฟิก ภูมิสถาปัตยกรรม โฆษณา โดยให้ความรู้เท่า ๆ กัน เรียกได้ว่าเรียนแบบเป็ด คือรู้ทุกเรื่องแต่ไม่เก่งสักเรื่อง (หัวเราะ) อาจจะไม่เชี่ยวชาญ
เฉพาะทาง ขึ้นอยู่ที่การประยุกต์ว่าจบแล้วเอาไปใช้อะไรบ้าง...ทั้งหมดทั้งปวงที่คณะสอน ผมเรียกว่ากระบวนการคิด (process thinking) เหมือนเราอยากออกแบบอะไรสักชิ้นหนึ่งก็ต้องมีวัตถุประสงค์ของโครงการ ผู้ใช้คือใคร สิ่งที่นำเสนอคืออะไร ทั้งหมดนี้คือกระบวนการเดียวกันกับการออกแบบบ้าน ผลิตภัณฑ์ พอเราถูกฝึกให้คิดแบบนี้ก็จะคิดงานแบบนี้ทุกงาน ทำให้แต่ละงานมีเป้าหมายชัดเจน มีกระบวนการที่ทำให้ผลลัพธ์ตอบโจทย์ เป็นงานที่ค่อนข้างแม่นยำและชัดเจนว่าเราอยากได้อะไร ถึงเป้าหมายนั้นหรือเปล่า ถือเป็นกระบวนการของ Right Man เลยว่าเราจะคิดงานแบบนี้ตลอดทุกงาน

“งานแต่ละงานจะมีลูกค้าต่างกัน มีเจ้าของงาน (owner) และคนที่เจ้าของงานต้องการให้เข้ามาใช้ (user) เช่น owner คือ ปตท. ต้องการให้ user คือผู้เดินทางจากต่างประเทศ คู่ค้า นักเรียน-นักศึกษา ประชาชนมาใช้งาน เมื่อเราได้โจทย์ เนื้อหา รู้ว่าใครคือคนใช้พื้นที่ เราก็จะรู้แล้วว่าเราออกแบบอะไร”

ในอดีตพิพิธภัณฑ์เมืองไทยทางด้านงานศิลปะและโบราณวัตถุต่าง ๆ ต้องขึ้นทะเบียนแล้วดูแลโดยกรมศิลปากร ส่วนด้านวิทยาศาสตร์ สิ่งของจัดแสดงมักมาพร้อมป้ายอธิบาย ผู้เข้าชมเดินชมตามสะดวกเพียงเท่านั้น มักขาดเจ้าหน้าที่ดูแลขาดงบประมาณเพื่อบำรุงรักษา

เมื่อ Right Man ได้รับโอกาสทำงานให้หน่วยงานต่าง ๆ ก็นับเป็นความท้าทายในการออกแบบพิพิธภัณฑ์ให้น่าสนใจ
ยิ่งขึ้น อุปถัมป์เรียกว่าพิพิธภัณฑ์มีชีวิต ซึ่งเกิดขึ้นในประเทศไทยช่วงราว ๒๐ ปีก่อน

พิพิธภัณฑ์มีชีวิตคือการพาผู้ชมให้มีส่วนร่วมมากกว่าซื้อบัตรแล้วเข้าชมเอง ดูเอง เดินออกเอง แต่ผ่านการออกแบบให้ผู้ชมเข้าชมอย่างเป็นระบบ ใช้เทคโนโลยีสนับสนุนเช่นเดียวกับในต่างประเทศ

อุปถัมป์ยกตัวอย่างว่าพิพิธภัณฑ์อาจมีงานศิลปกรรมอย่างธรรมจักรวางอยู่เฉย ๆ “หลักการเดียวกันเลยนะ ยังเป็นธรรมจักร แต่ถ้ามีการนำเสนอที่มากกว่าธรรมจักรชิ้นเดียว เช่น ฉาย mapping ข้างหลัง หรือมีอินเตอร์แอ็กทีฟทัชสกรีน การนำเทคโนโลยีมาใช้และการสร้างประสบการณ์ร่วมกับผู้ชมจะทำให้คอนเทนต์เดิมน่าสนใจขึ้น”

ปัจจุบันเห็นได้ชัดว่าหน่วยงานต่าง ๆ ให้ความสำคัญกับการสร้างหรือปรับปรุงพิพิธภัณฑ์และศูนย์การเรียนรู้ลักษณะนี้มากขึ้น เพื่อสร้างพื้นที่สื่อสารให้ความรู้กับผู้คน ทั้งผู้ชมจากต่างประเทศไปจนครอบครัวที่ต้องการพาลูกหลานมาหาแหล่งเรียนรู้ใหม่ ๆ

“ผมยกตัวอย่าง ถ้าเราบอกว่าคุณรู้ไหมธนาคารแห่งประเทศไทยทำอะไร ไม่มีใครรู้นะ เราไม่เคยเดินไปฝากเงินที่นั่น  ธนาคารแห่งประเทศไทยทำหน้าที่ควบคุมธนาคารเอกชน ผลิตเหรียญกษาปณ์ ควบคุมอัตราแลกเปลี่ยน
เงินตรา ซึ่งคนทั่วไปไม่รู้ ธนาคารแห่งประเทศไทยไม่เคยสัมผัสกับชุมชน ธนาคารแห่งประเทศไทยอยู่ที่ไหนบางคนยังไม่รู้เลย ไม่มีคนทั่วไปเดินไปหาเขาได้ มีหน่วยงานแบบนี้เยอะมาก คุณมีแค่ตัวคุณและภารกิจของคุณ  ในโลกสมัยใหม่หน่วยงานหลายแห่งแม้เป็นองค์กรปิด สิ่งที่ต้องมีคือพื้นที่ที่สัมผัสกับประชาชนได้”

หน่วยงานเหล่านี้จึงต้องการสร้างสถานที่สื่อสาร-ให้ความรู้ โดยเฉพาะกับครอบครัวยุคใหม่ที่มองหาพื้นที่ให้ความรู้และดึงดูดเด็ก ๆ ได้ด้วย

แม้เคยได้รับงานด้านพิพิธภัณฑ์มาก่อนหน้านั้น แต่จุดเปลี่ยนของบริษัท Right Man สำหรับอุปถัมป์คือการได้รับโอกาสออกแบบและบริหารนิทรรศน์รัตนโกสินทร์ พิพิธภัณฑ์และศูนย์การเรียนรู้ความเป็นมาของกรุงรัตนโกสินทร์ ซึ่งก่อตั้งเมื่อปี ๒๕๕๓ ริมถนนราชดำเนิน กรุงเทพฯ เพราะนับเป็นงานที่บริษัทได้ใช้ศักยภาพเต็มที่

ก่อนหน้านั้นพื้นที่ดังกล่าวคืออาคารให้เช่าในความดูแลของสำนักงานทรัพย์สินส่วนพระมหากษัตริย์ (ปัจจุบันคือสำนักงานพระคลังข้างที่) ถูกปล่อยร้าง ไม่มีผู้เช่า สภาพทรุดโทรมขาดการดูแลมานาน จน Right Man ได้รับมอบหมายให้ปรับปรุงใหม่โดยยังไม่มีแนวคิดที่เป็นรูปธรรมชัดเจน

ขณะนั้นบริเวณพื้นที่เกาะรัตนโกสินทร์มีพิพิธภัณฑ์หลักอยู่สองแห่ง คือ พิพิธภัณฑสถานแห่งชาติ พระนครของกรมศิลปากร เล่าประวัติศาสตร์ชาติไทยย้อนในรูปแบบดั้งเดิม ตั้งแต่สมัยกรุงสุโขทัย กรุงศรีอยุธยา  ขณะเดียวกันก็มีมิวเซียมสยาม ที่ถ่ายทอดเรื่องราวของสยามด้วยมุมมองร่วมสมัย เน้นการตั้งคำถามว่าคนไทยมาจากไหน

อุปถัมป์เล่าว่าแรงบันดาลใจของตนและทีมงานในการหาสิ่งที่ยังไม่มีในตอนนั้นเกิดขึ้นท่ามกลางช่วงเวลาที่ประเทศไทยมีความขัดแย้งทางการเมืองอย่างรุนแรง มีการชุมนุมในบริเวณพื้นที่ถนนราชดำเนินทุกสีเสื้อ เขามองว่าสิ่งที่เป็นปัญหาของสังคมขณะนั้นคือคนเริ่มหลงลืมไปว่าสถาบันพระมหากษัตริย์มีความสำคัญ ลืมรากเหง้าของไทยที่มีศิลปวัฒนธรรมอันดี

“เรากำลังจะเล่าเรื่องของตัวคุณ เรื่องของพระมหากษัตริย์ไทย เรื่องสิ่งดี ๆ ในระยะ ๒๐๐ กว่าปี ทำไมเราลืมไปว่าเราเป็นคนในยุครัตนโกสินทร์ ทำไมเราลืมความภาคภูมิใจของคนไทย เราต้องการพูดถึงช่วงเวลาตั้งแต่รัชกาลที่ ๑ ถึง ๙ ให้เห็นว่าสถาบันพระมหากษัตริย์มีความสำคัญ เป็นแกนหลักค้ำประเทศไทยมาจนทุกวันนี้”

ผลลัพธ์คือนิทรรศน์รัตนโกสินทร์เป็นพิพิธภัณฑ์ที่เล่าประวัติศาสตร์ในสมัยรัตนโกสินทร์โดยไม่มีวัตถุโบราณจัดแสดงสักชิ้น แต่มีวิธีการร้อยเรียงเรื่องราวทั้งเก้าห้อง จัดแสดงผ่านการตกแต่งและแบบจำลองซึ่งยังคงศิลปวัฒนธรรมไทยที่ให้ความรู้สึกร่วมสมัย ใช้เทคโนโลยีทันสมัยที่สุดในขณะนั้นทำสื่อจัดแสดง ทั้งระบบการแสดงแสง สี เสียง แบบ ๔ มิติ ลิฟต์เคลื่อนที่สู่ห้องใหม่ สื่อมัลติทัช มัลติมีเดียแอนิเมชัน ในลักษณะอินเตอร์แอ็กทีฟ เพื่อสร้างบรรยากาศใหม่ให้ผู้เข้าชม โดยเจตนาทำให้ทุกห้องนำเสนอด้วยเทคนิคต่าง ๆ ไม่ซ้ำกันจนถึงชั้นที่ ๔ บนสุด

ความสำเร็จของนิทรรศน์รัตนโกสินทร์ทำให้ต่อมา Right Man ได้รับความไว้วางใจในงานสำคัญมากมาย ไม่ว่าจะเป็นนิทรรศการพระเมรุมาศพิมานนฤมิต สรรพศาสตร์ศิลป์พร้อม น้อมถวายพระราชาผู้ทรงธรรม นิทรรศการเนื่องในงานพระราชพิธีถวายพระเพลิงพระบรมศพพระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช บรมนาถบพิตร, Thailand Pavilion ในงาน World Expo 2015 ที่เมืองมิลาน ประเทศอิตาลี และงาน World Expo 2025 ที่เมืองโอซากะ ประเทศญี่ปุ่น

รวมถึงงานล่าสุด พิพิธภัณฑ์พระบิดาแห่งฝนหลวง อำเภอชะอำ จังหวัดเพชรบุรี ซึ่งมีกำหนดเปิดในปลาย ปี ๒๕๖๘ โดยใช้เทคโนโลยีสมัยใหม่เต็มรูปแบบ

นั่นรวมถึงงานออกแบบพิพิธภัณฑ์และศูนย์การเรียนรู้อีกมาก ทั้งในระดับจังหวัดและหน่วยงานเก่าแก่หลายแห่ง เพราะทุกที่ก็ล้วนอยากได้พื้นที่สื่อสารที่โดดเด่นเหมือนนิทรรศน์รัตนโกสินทร์ ซึ่ง Right Man ดำเนินการแบบครบวงจรตั้งแต่งานออกแบบ ก่อสร้าง ทำเนื้อหา สร้างโมเดลจำลอง และบริหารพื้นที่ ไม่ว่าจะเป็นพิพิธภัณฑ์พระรามเก้า, อพวช., สวนงู สถานเสาวภา สภากาชาดไทย หรืออาคารเครื่องทองอยุธยา ในพิพิธภัณฑสถานแห่งชาติเจ้าสามพระยา จังหวัดพระนครศรีอยุธยา

อุทยานการเรียนรู้อ่าวไทย
หอชมเมืองสมุทรปราการ