ท้ายครัว
เรื่องและภาพ : กฤช เหลือลมัย
สูตรน้ำพริกเครื่องจิ้มของครัวภาคกลาง ที่มักตำกินจิ้มผักสดผักต้ม กินกับข้าวสวย ปลาทอด หมูหวาน หรือไข่เจียว เป็นสำรับน้ำพริกอร่อยๆ มีมากมาย แต่มีสูตรหนึ่งที่อาจเพิ่ม ลด ปรับเอา “ส้ม” คือของเปรี้ยวชนิดต่างๆ ปรุงผสมให้กลมกลืนกันในครก โดยใช้อย่างน้อยสามอย่าง เรียกง่ายๆ ว่า “น้ำพริกสามมะ”
เท่าที่ผมเคยกิน มันก็เป็นน้ําพริกกะปิที่ใช้เครื่องเคราแบบธรรมดาสามัญนี่แหละครับ คือมีกะปิจากแหล่งที่เราชอบกลิ่นชอบรส เกลือ พริกขี้หนู พริกชี้ฟ้า กระเทียม เครื่องปรุงรสก็ใช้น้ำตาลอะไรที่ชอบกิน น้ำปลา จะใส่กุ้งแห้งป่น ปลาย่างป่น เพื่อเพิ่มเนื้อน้ำพริกก็ตามใจ
ตำเสร็จแล้วจะกินดิบๆ หรือเอาไปผัดก่อน... แซ่บคือกันครับ
ความสนุก และกลเม็ดเคล็ดลับความอร่อยของน้ำพริกครกนี้ สําหรับผมคงเป็นการเลือกจับคู่ จัดหมวดหมู่ของส้มทั้งสาม ว่าจะใช้อะไรกับอะไร เพราะอะไร เช่น รสชาติไปด้วยกันได้, ช่วยเสริมรสกัน, มีเนื้อและน้ำที่เข้ากันได้ดี หรือเราบังเอิญไปพบส้มหายากชนิดใดชนิดหนึ่ง แล้วต้องสร้างสมดุลในครก ฯลฯ
ทั้งหลายทั้งปวงนี้ ล้วนเป็นคําอธิบายเชิงปัจเจกเฉพาะตนทั้งสิ้น น้ำพริกสามมะจึงอาจเป็นแบบฝึกหัดการจับคู่หมวดหมู่ จํากัดปริมาณ กระทั่งเลือกใช้วัตถุดิบ ต่างสัดส่วนกันในแต่ละครั้ง เพื่ออธิบาย “รสมอ” ของเราอย่างแท้จริง-ว่านี่แหละคือตัวเรา คือการนิยามความหมายรสชาติผ่านครกผ่านสากโดยเราล้วนๆ ไม่ใช่ตำรับตำราอาหารเล่มไหน
ครกที่ผมตำนี้ ผมเก็บลูกมะเม่าหลวงดิบมาได้ ตำพอแตก แคะเอาเมล็ดออก ใช้แต่เนื้อรสเปรี้ยวฝาดจัดๆ แล้วมีมะนาวพม่าลูกโตๆ จากร้านขายของพม่าในตลาดสด ผ่าแกะเอาแต่เนื้อ กับเนื้อใน รสเปรี้ยวเจือหวานหอมของลูกมะสัง ซึ่งคนเขมรนิยมใช้ในอาหารของพวกเขา...เป็นอันครบสามมะพอดิบพอดี
ผมใช้มะเม่าและมะสังเท่าๆ กัน ส่วนมะนาวพม่่าใช้ค่อนข้างมากหน่อย เพราะมันเพิ่มน้ำให้น้ำพริกครกนี้อย่างดีเลยละครับ
ตำแบบเราตำน้ำพริกกะปิ คือโขลกเกลือ กุ้งแห้ง กระเทียม กะปิเข้าด้วยกัน ให้ละเอียด ตามด้วยพริกสด ตำละเอียดมากน้อยตามแต่ชอบเผ็ดแค่ไหน ละเอียดมากก็เผ็ดมาก แล้วใส่ส้มทั้งสามตำเคล้าให้เข้ากัน เติมน้ำตาล น้ำปลา ให้หวานเค็มตัดเปรี้ยวพอดีๆ แค่นี้ก็แซ่บจี๊ดได้แล้ว
ถ้าจะทานพริกผัด ก็เอาลงผัดในกระทะน้ำมัน เติมน้ำนิดหน่อย ผัดจนสุกหอม ทํากินสักครกสิครับ....ลองจัดหมวดหมู่ส้มที่มี ชิมดูซิว่า รสเปรี้ยวของแต่ละอย่างมันเป็นอย่างไร แล้วเลือกใช้มากน้อยตามที่คิดจะ “ประกอบสร้าง” งานศิลป์ครกนี้ขึ้นมาตามสไตล์แบบเรา
ลองสนุกกันดูครับ...