เขาเล่าว่าเมื่อก่อนสนุกกับการชอบดูแผนที่ทุกวันจนเหมือนว่าเวลาขับรถไปไหนแผนที่เส้นทางจะฉายภาพขึ้นในหัวหมด แค่ได้ยินชื่อจังหวัดใดจำนวนกิโลเมตรก็เด้งตึ๊ง !

“อย่างอำเภอลี้ไปกรุงเทพฯ ประมาณ ๖๐๐ กิโลเมตร”

เราคว้าหนังสือแผนที่เปิดหน้าแผนภูมิระยะทาง ไล่นิ้วหาหัวข้อเส้นทางภาคเหนือหยุดที่ลำพูน-กรุงเทพฯ ๖๗๔ กิโลเมตร หักลบกับที่อำเภอลี้ตั้งห่างจากตัวเมืองลำพูน ๑๐๕ กิโลเมตร เขายิ้มอย่างผู้กำชัย

“ทุกวันนี้ผมแทบไม่ต้องดูโปสเตอร์หรือหนังสือแผนที่ เว้นแต่ที่ที่ยังไม่เคยไปก็จะดูแผนที่ไปล่วงหน้าจากบ้านแล้วจำเอาคร่าว ๆ  อย่างตอนผมจะไปอุ้มผางกับพ่อ ผมไม่เคยไปหรอก แต่ดูแผนที่ก็รู้ว่าเดี๋ยวก่อนถึงจังหวัดตากต้องเลี้ยวซ้ายเพื่อไปแม่สอดนะ พอ ๑๐ โมงเช้าก็ไปรับเพื่อนของพ่อที่บ้านนาสาร จังหวัดสุราษฎร์ธานี แล้วขับไปถึงแม่สอดตอนตี ๓ โดยไม่ต้องดูแผนที่อีกเลย พักนอนจน ๗ โมงเช้าก็มีคนที่นัดไว้มานำทางขับไปต่อจนถึงปลายทางคือวัดเขาวงพระจันทร์ที่อุ้มผาง”

เขาเล่า ก่อนเดินทางไปไหนชอบกำหนดว่าจะให้ตัวเองถึงปลายทางกี่โมงซึ่งมักทำได้ตามแผน เมื่อเพื่อนพ้องจะไปไหนจึงมักนึกถึงเขาเป็นคนแรกให้ช่วยแนะนำว่าจะไปที่นั่นอย่างไร ด้วยเส้นทางไหน ออกจากบ้านกี่โมง ยิ่งถ้าเป็นพื้นที่ที่เขาเคยไปแล้วจะยิ่งเล่าเส้นทางได้ละเอียดจนเพื่อนเห็นภาพ

“มีครั้งหนึ่งผมนัดกับเพื่อนไปเที่ยวภูเรือ จังหวัดเลย เพื่อนผมขับรถตรงดิ่งไปภูเรือก่อนครึ่งวัน ส่วนผมนั่งเครื่องบินไปลงที่กรุงเทพฯ แล้วขับรถตามโดยใช้เส้นทางหลักอย่างเดียว พอเพื่อนกำลังจะถึงภูเรือก็โทร. หาผมถามว่าถึงไหนแล้ว ผมบอกให้มองกระจกหลังสิ ผมตามไปทันทั้งที่ออกเดินทางห่างกันครึ่งวัน”

ไม่มีเรื่องบังเอิญ ทุกอย่างเกิดจากความเจนสนามของนักเดินทางที่พัฒนาความทรงจำตนด้วยการนำข้อมูลที่รู้มาใช้งานจริงอย่างสม่ำเสมอ ไม่ปล่อยให้สิ่งที่ต้องการจดจำถูกลืมเพราะร้างการทบทวน

“เดี๋ยวนี้ตามร้านหนังสือไม่มีขายหนังสือแผนที่แล้ว บางทีผมเดินทางแบบที่ไม่ได้พกแผนที่มาจากบ้านแล้วอยากหาซื้อเล่มใหม่มาดูก็ไม่มีให้ซื้อ”

“เดี๋ยวนี้ใคร ๆ ก็ใช้ Google Maps แต่ผมเข็ด ผมเคยไปเที่ยวภูเก็ตกับพรรคพวก ตอนกลางวันเพื่อนมีธุระต้องไปส่งลูกค้าชาวอินเดียที่สนามบินภูเก็ตก่อนสองคน ส่งเสร็จจะพาอีกห้าคนไปเที่ยวหาดป่าตองระหว่างรอเวลากลับไปสนามบินอีกครั้งตอนทุ่มหนึ่ง จริง ๆ ถ้าใช้เส้นทางหลักก็ไม่ไกลมาก แต่ผมอยากลองเส้นทางลัดโดยใช้ Google Maps นำทางปรากฏว่าพาหลงมั่วไปหมด ระบบบอกให้เลี้ยวผมก็เชื่อ เลี้ยวแล้วดันพาไปเจอทางตัน คนอินเดียเขาก็ตกใจว่าจะพาไปไหนแน่ นี่ขนาดเป็นระยะทางที่อยู่ใกล้กันนิดเดียวเอง”

ปัญหาระบบ GPS พาหลง-นำออกนอกเส้นทางไปสู่อุบัติเหตุเป็นสิ่งที่คนขับรถพบบ่อย  นอสตร้า แมพ (NOSTRA Map Thailand) แผนที่ดิจิทัลอันดับ ๑ ของคนไทยเคยวิเคราะห์สาเหตุไว้สามข้อ คือ เกิดอุปสรรคในการรับสัญญาณช่วงเวลานั้นพอดี (อาจเป็นที่สภาพแวดล้อมหรืออุปกรณ์รับสัญญาณของตน) หรือข้อมูลแผนที่ไม่ถูกต้องรวมถึงการไม่อัปเดตข้อมูล และสุดท้ายอาจเป็นผู้ใช้งานเองไม่เข้าใจการทำงานของระบบ GPS ดีที่สุดคือผู้ใช้ควรตรวจสอบการทำงานของ GPS ในระบบตัวรถหรือในโทรศัพท์มือถือของตนให้มั่นใจก่อน และพิมพ์ชื่อสถานที่ปลายทางให้แม่นยำ สำคัญคือต้องมีสติ-วิจารณญาณ ไม่เชื่อ GPS ตลอดเวลา ให้ใช้ถนนสายหลักในการเดินทางและหลีกเลี่ยงการขับรถเข้าไปในทางลัดที่เสี่ยงอันตราย

ไม่ว่าอย่างไรอย่าฝากชีวิตไว้กับสิ่งที่วางแผนได้แต่กลับละเลย

การศึกษาแผนที่เส้นทางก่อนขับรถทุกครั้งยังสำคัญที่สุดอยู่ดี

ทว่าโลกเปลี่ยนแปลงเร็ว แป๊บเดียวหนังสือแผนที่ก็กำลังเปลี่ยนสถานะเป็นของสะสมแบบงง ๆ

“เดี๋ยวนี้ตามร้านหนังสือไม่มีขายหนังสือแผนที่แล้ว บางทีผมเดินทางแบบที่ไม่ได้พกแผนที่มาจากบ้านแล้วอยากหาซื้อเล่มใหม่มาดูก็ไม่มีให้ซื้อ อย่างตอนที่ผมพักอยู่โรงแรมแห่งหนึ่งที่จังหวัดเลยแล้วอยากไปเที่ยวถนนคนเดินที่เชียงคาน ทั้งที่ก็รู้ว่าขับรถเลาะแม่น้ำไปเรื่อย ๆ ได้แต่ก็อยากดูหนังสือแผนที่ก่อนเพื่อความมั่นใจว่ามีถนนทางหลวงไปถึงแน่นอน หรือไปถึงจุดไหนแล้วเปลี่ยนเป็นถนนเส้นทางชนบทไหม แต่ตามร้านหนังสือในเมืองก็มีแต่แบบแผนที่แผ่นเล็ก ๆ แค่พอมองเห็นเส้นเล็กเส้นน้อยแล้วเดาเอา”

แม้วันหนึ่งหน้าที่ของโปสเตอร์-หนังสือแผนที่เส้นทางหลวงแผ่นดินอาจถึงทางสิ้นสุด

แต่รอยทรงจำของผู้เคยโลดแล่นบนถนนแผนที่กระดาษคงไม่หมดความผูกพันง่าย ๆ