ความรู้สึกอึดอัดที่อยากเล่าบางเรื่องราวในข่าวให้ลึกซึ้งเป็นสิ่งที่เธอรู้สึกมาโดยตลอด 

เธอจึงตัดสินใจลงพื้นที่อย่างเต็มกำลัง เริ่มสัมภาษณ์ครอบครัวเพื่อทำสารคดีด้วยทุนของตนเอง (ในระยะแรก) และพยายามอยู่ ๕ ปีจนสำเร็จเป็นภาพยนตร์สารคดีเรื่องแรก

ก่อนที่ Hope Frozen : A Quest To Live Twice (ความหวังแช่แข็ง : ขอเกิดอีกครั้ง) จะเข้าฉายใน Netflix เคยฉายในเทศกาลภาพยนตร์นานาชาติ หลายเทศกาลมาแล้ว ทั้งยังได้รับรางวัลสาขาภาพยนตร์สารคดีนานาชาติ ยอดเยี่ยมจากเทศกาล Hot Docs Canadian International Documentary Festival ปี ๒๕๖๓ และล่าสุดคือรางวัลสารคดียอดเยี่ยมจากงาน International Emmy Awards ครั้งที่ ๔๙ ซึ่งไพลินเป็นผู้กำกับภาพยนตร์ไทยคนแรกที่ได้รับรางวัลนี้

ต่อมาเธอผลิตสารคดีเรื่องที่ ๒ ๑๓ หมูป่า : เรื่องเล่าจากในถ้ำ (The Trapped 13 : How We Survived The Thai Cave) ที่ Netflix ลงทุนในสเกลใหญ่มาก  ครั้งผลิต Hope Frozen มีเพียงแค่เธอและช่างภาพเป็นหลักแต่ ๑๓ หมูป่าฯ มีทีมงานกว่า ๒๐๐ คน ไพลินทำงานกับนักจิตวิทยา มีรายละเอียดมากมายที่ต้องเน้นและสื่อสารให้ทีมงานจำนวนมากเข้าใจ เธอบอกว่าเป็นความท้าทายในการทำงานที่บังคับให้ต้องตัดสินใจอย่างเฉียบขาด

แต่ดูเหมือนเธอจะคุ้นเคยกับความท้าทายพอสมควร ไพลินจึงใช้เวลาเพียง ๒ ปี (ซึ่งถือว่ารวดเร็ว) ผลิตภาพยนตร์สารคดีเรื่องนี้ เพื่อถ่ายทอดมุมมองของโค้ชเอกและน้อง ๆ หมูป่าที่ติดอยู่ในถ้ำหลวง-ขุนน้ำนางนอนให้สังคมได้รู้ถึงมิติที่มากกว่าในหน้าข่าว

การเอาตัวรอด สภาพจิตใจ ความหวัง ความอดทน แรงบันดาลใจ ความไม่ยอมแพ้

ปัจจุบันไพลินเพิ่งจะผลิตสารคดีเรื่องที่ ๓ เสร็จ เรื่องนี้มีเนื้อหาแตกต่างไปจากสองเรื่องแรกอย่างสิ้นเชิง เพราะเกี่ยวกับ drag queen ในประเทศไทย

วันนี้เธอหัวเราะน้อย ๆ และบอกกับเราได้เต็มปากแล้วว่า เธอเป็นผู้ผลิตหนังสารคดี แต่ไม่ว่าเรื่องราวและสไตล์ของหนังแต่ละเรื่องจะแตกต่างกันมากแค่ไหน ประเด็นหนึ่งที่เชื่อมแกนของความเป็นไพลินไว้คือความเป็นมนุษย์

แน่นอน การทำข่าวมันพาเราลงสนามและเจอกับคนหลากหลาย ถ้าจะเข้าใจโลกใบนี้อย่างแท้จริง ก็ต้องไปเจอคนที่ไม่เหมือนเราให้เยอะที่สุด แล้วยิ่งเจอเราก็ยิ่งเข้าใจว่ามนุษย์มีอะไรที่เชื่อมโยงกันได้ อะไรที่ทำให้เราเป็นมนุษย์ด้วยกัน

อีกอย่างคือการทำข่าวทำให้เราเข้าใจว่าคนดูอยากดูอะไร ความสงสัยของสังคมอยู่ตรงไหน อะไรที่ทำให้คนสนใจเรื่องนี้ภาษาอังกฤษเรียกว่า news sense มีเซนส์อะไรสักอย่างที่ทำให้เราเข้าใจว่าประเด็นนี้จะเป็นประเด็นที่หลายคนสนใจ

ท้าทายแน่นอน เครียดแน่นอน เพราะว่าเรากวนให้เพื่อนมาช่วยถ่ายทำ กวนพ่อแม่ มีน้องสาวมาช่วยแปล ตอนนั้นยังไม่มีงบเลย เราลงทุนกำลังของเราเองเข้าไป เครียดเรื่องเงินเยอะกว่าจะได้ทุนก้อนแรก แต่ก็ไม่พอหรอก เพราะเราทำเรื่องนี้อยู่ ๕ ปีน่ะ (หัวเราะ) แล้วเราก็ไม่ได้หวังค่าตอบแทนเยอะด้วย

อีกอย่างคือเครียดเรื่องผลกระทบต่อครอบครัว จรรยาบรรณ การทำสารคดีมันดีตรงที่ว่าเราไม่ได้ทำข่าวเพื่อที่จะเปิดเผยอะไร เลยทำให้เห็นคุณค่าของความเป็นมนุษย์ด้วยกัน แต่มันไม่ได้เป็นสิ่งที่จะช่วยชีวิตคนทั่วไป ผลประโยชน์วัดไม่ได้  ถ้าเราทำข่าว เปิดเผยคนโกง ก็วัดได้ชัดเจน เราก็จะมีคำถามกับตัวเองตลอดว่ามันคุ้มไหม

เรารู้สึกว่าเป็นคนละวิชากันกับการทำข่าวเลย (หัวเราะ) เพราะการทำหนังยาวมากกว่า ๖๐ นาที ไม่ใช่แค่การเรียบเรียงข้อมูลอย่างเดียว แต่เป็นการเรียบเรียงซีนให้คนอิน เราถ่ายเป็นร้อยชั่วโมง แต่ต้องสกัดให้เหลือแค่ชั่วโมงครึ่ง ดังนั้นก็มีทางเลือกเยอะ แล้วสิ่งที่เราเลือกก็มีผลกระทบกับการเล่าเรื่อง เราจะเล่าแต่ละวินาทียังไงให้มันบิลด์จนคนเข้าใจครอบครัวนี้มากขึ้น ไม่ตัดสินครอบครัวนี้มากเกินไปเมื่อดูจบ

เราคิดว่าถ้าอ่านพาดหัวข่าวอย่างเดียวจะค่อนข้างเป็นไปในทางลบ เพราะแม้แต่ข่าวใหญ่ในสังคม คนก็ใช้เวลาแค่ ๙๐ วินาที คำถามที่เหลือของคนดูก็ไม่ได้ถูกตอบ พอคนดูสงสัยและไม่มีข้อมูลก็จะคิดไปนู่นนี่ซึ่งอาจไม่ตรงกับข้อเท็จจริง

ครอบครัวนี้เป็นนักวิทยาศาสตร์ทั้งครอบครัว มีอะไรที่เยอะกว่าข่าวมากมาย ตอนแรกเราคิดว่าจะทำเป็นสารคดีสั้น ๑๕ นาที แต่พอยิ่งถ่ายก็ยิ่งมีคำถาม เลยกลับไปถ่ายอีก ๒ ปีกว่า  จนต้องหาทุนทำสารคดีแบบยาว

เราไม่มีเดตไลน์ว่าต้องเสร็จเมื่อไรจนกว่าเราจะได้ทุน ช่วงแรกคือถ่ายไปเรื่อย ๆ ตอนแรกสนใจเรื่องเทคโนโลยีว่าเขาฟรีซกันยังไง ส่วนไหน ต้องไปอ่านเอกสารทางวิทยาศาสตร์ต่าง ๆ ว่ามีการพิสูจน์อะไรไปแล้วบ้าง หาว่าความจริงอยู่ตรงไหน
นอกเหนือจากนั้นก็มีประเด็นเรื่องศาสนาพุทธที่ครอบครัวนี้นับถือด้วย ความคิดของเขาคืออะไรที่เขาศรัทธาว่าน้องมีโอกาสจะกลับมาได้อีกครั้ง

ยากตรงที่ไม่มีฟุตเทจเลย เรื่องนี้เราจะระมัดระวังมาก Netflix มีผู้เชี่ยวชาญด้านสิทธิเด็กเข้ามาช่วยสัมภาษณ์ ตกลงกันว่าถ้าน้องไม่ไหว เราถอยเลย จะไม่ผลักให้หนังเรื่องนี้เกิดขึ้น แต่ถ้าน้องเขายินดีและอยากเล่าเรื่องของเขา เราถึงจะเข้าไปหา รอบแรกเราไปสัมภาษณ์แบบชิล ๆ ก่อน ได้เห็นบางคนชอบพูด อยากเล่า บางคนเก็บตัวหน่อย เจอสื่อมาเยอะแล้ว ไม่เอาแล้ว เราก็จะเลือกคนที่พูดเก่งและยินดี

ทุก ๆ อย่างที่เราเจอมามีส่วนปั้นคนที่เราเป็นในทุกวันนี้ ครอบครัวสนับสนุนอย่างที่สุดเลย ถึงแม้ว่าพ่อแม่จะเกษียณแล้ว เขาก็มาช่วยแปลหนังเรื่องแรก น้องสาวทำงานเสร็จตอนเช้าก็มาช่วยแปลตอนเย็น เป็นจุดเริ่มต้นที่เวลาเราไม่เชื่อมั่นในตัวเอง เขาก็มาช่วยเติมให้เราลุกขึ้นมาใหม่ แล้วก็ยังมีเพื่อนด้วย ระหว่างทางเรามีที่ปรึกษา ถ้าเจอคนที่เขาสนใจพัฒนาการของเรา เราก็ส่งความคืบหน้าให้เขารู้ว่าเราเพิ่งไปทำงานนี้มานะ เราติดต่อกับคนที่สนับสนุนเรามาตลอด เช่น อาชีพแรกของเราเป็นช่างภาพข่าวให้หนังสือพิมพ์เล็ก ๆ ที่นอร์ทแคโรไลนา บอสของเราสนับสนุนเรามาก ๆ พอกลับไปเที่ยวอเมริกาก็จะนัดคุยกัน จนถึงตอนนี้ก็ยังติดต่อกันอยู่

ก็มีหลายวันที่เราถามตัวเองว่ามีสิทธิ์อะไรไปถามเขาแบบนี้ แต่ในที่สุดเราก็คิดถึงคนดู  ถ้าเราทำงานแบบโปร่งใส อธิบายให้เขาฟังได้ว่าถ่ายฉากนี้เพราะอะไร เขาก็จะเห็นที่มาที่ไป ไม่รู้สึกว่าเราถามไปเพื่อทำร้ายเขา เพราะเขารู้เจตนาเราดี เมื่อเราได้รับความไว้ใจ หลังจากนั้นเราถามอะไรก็ได้ ใช้แค่เวลาอย่างเดียวเลย อย่างน้อยปีหนึ่งในการทำความรู้จัก คลุกคลีกับเขา และทำให้เขาเห็นวิธีการทำงาน ไม่กลัวกล้อง อย่างเช่นโค้ชเอก เราสัมภาษณ์เขาสี่ครั้ง สองครั้งแรกเขายังเก็บตัว ไม่กล้าบอกว่าเขารู้สึกกลัวจริง อยากให้เห็นว่าเขาควบคุมได้ ไม่มีอะไรเสี่ยง แต่ว่าในที่สุดเราก็ต้องบอกเขาว่าเราคิดว่าคนดูจะสงสัยว่าไม่กลัวเลยเหรอ ซึ่งเขาไม่อยากจะเน้นความรู้สึกลบ เราก็ต้องอธิบายให้เขาเข้าใจว่า นี่คือโอกาสสุดท้ายที่เขาจะได้บอกความจริงออกมา คุณจะทำอะไรกับโอกาสนี้ เราต้องโปร่งใสในการทำงาน

ในฝ่ายของน้อง ๆ หมูป่า ถ้าเราสื่อออกไปว่าเขาเป็นเด็กดี เรียบร้อย มีความสามัคคี ไม่กลัวอะไรเลย คนดูก็จะไม่เชื่อแน่นอน เพราะไม่เห็นความเป็นมนุษย์ของเขา ดังนั้นถ้าเรา
ดูออก คนดูก็จะดูออก ถ้าเรารู้สึกว่านี่ไม่ใช่เขานะ เขายังไม่ได้พูดหรือเลี่ยงไม่พูดถึงเรื่องที่เราอยากรู้ คนดูจะดูออกหมดนะ เขาไม่ได้เป็นนักการเมืองที่ประชาชนเลือกเป็นตัวแทน ซึ่งเรามีสิทธิ์จะถามอะไรกับเขาก็ได้  แต่โค้ชเอกเป็นโค้ชฟุตบอล เป็นมนุษย์ที่เคยติดอยู่ในถ้ำและเจอโชคร้ายมาอย่างที่สุด เราจะใช้มาตรฐานเดียวกันกับที่สัมภาษณ์นักการเมืองไม่ได้ ถ้าเขาพูดอะไรแล้วเราคิดว่าไม่ใช่ตัวเขา หลังกล้องเขาไม่ได้เป็นแบบนี้ ก็ต้องถ่ายใหม่ คราวหน้าจะถามคำถามนี้อีกรอบ ต้องใช้ความใจเย็นประมาณหนึ่งกว่าที่เขาจะไว้ใจเรา น้อง ๆ ด้วย เราสัมภาษณ์หลายรอบ บางครั้งสัมภาษณ์เป็นกลุ่ม และในระยะเวลา ๑ ปีก็เริ่มเพิ่มกล้องให้ใหญ่ขึ้น