กระเถิบจากพื้นที่ไม่กี่ตารางเมตรบนดาดฟ้าเป็นที่ดินขนาด ๑๑ ไร่ย่านอ่อนนุช ของบริษัทอสังหาฯ ที่มีวิสัยทัศน์เรื่องความยั่งยืนและสิ่งแวดล้อมอย่างแสนสิริ เปลี่ยนที่ดินว่างเปล่าให้กลายเป็น Sansiri Backyard สวนผักหลังบ้านของคนเมืองที่ให้มากกว่าการอิ่มท้องสารคดี ชวนคุยกับ สมัชชา พรหมศิริผู้ช่วยกรรมการใหญ่ ฝ่ายการตลาดดิจิตอลและสื่อสารองค์กร บริษัทแสนสิริ จำกัด (มหาชน) ถึงแนวคิด มุมมอง และอีกหนึ่งภาพฝันอันใหญ่ที่อยากให้กรุงเทพฯ เป็น ในนามของธุรกิจเอกชนที่ลงมือถางพงหญ้าด้วยตนเอง

“ต้องบอกว่ากรุงเทพฯ โดยเฉพาะกรุงเทพฯ ชั้นในราคาที่ดินสูงมาก เวลาเราพูดถึงการพัฒนาพื้นที่สีเขียวก็มักนึกถึงพื้นที่ขนาดใหญ่ แต่ที่จริงแล้วที่ดินแปลงไม่ต้องใหญ่มากที่ไม่ได้ถูกใช้ประโยชน์ หรือถูกทิ้งร้างด้วยเหตุผลใดก็ตามแต่มีอยู่เยอะ พอได้พูดคุยกับหลาย ๆ หน่วยงาน อย่างเช่นกลุ่ม we!park เราก็รู้สึกว่าพื้นที่สีเขียวในเมืองเกิดขึ้นได้ยากมาก เราอยากใช้พื้นที่รกร้างที่มีอยู่ทำให้มีประโยชน์มากขึ้น เมืองนอกเขาจะมีกำหนดว่าจำนวนพื้นที่สีเขียวต่อจำนวนประชากรจะสมดุลกันได้ยังไง แต่ประเทศไทยมันไม่มีพื้นที่แบบนี้”

องค์การอนามัยโลก (WHO) กำหนดไว้ว่า การมีพื้นที่สีเขียว ๙ ตารางเมตรต่อประชากร ๑ คน คือสัดส่วนของเมืองที่มีสิ่งแวดล้อมดี ซึ่งแซนแฟรนซิสโกเป็นหนึ่งในเมืองที่ทำสำเร็จโดยมีพื้นที่สีเขียวกว่า ๒๙ ตารางเมตรต่อประชากร ๑ คน สิงคโปร์เองที่ทั้งประเทศมีขนาดเล็กกว่าจังหวัดหัวเมืองของไทยก็ยังมีสัดส่วนการเข้าถึงพื้นที่สาธารณะสีเขียวถึง ๘๐ เปอร์เซ็นต์ หรือ ๑๒ ตารางเมตรต่อประชากร ๑ คน ตัดภาพมาที่เมืองแห่งการท่องเที่ยวระดับโลกอย่างกรุงเทพมหานครที่มีเพียง ๒.๐๖ ตารางเมตรต่อคนเท่านั้น และแม้จะใช้อีกตัวชี้วัดหนึ่งที่หลายเมืองทั่วโลกใช้ประเมินการครอบคลุมการเข้าถึงพื้นที่สาธารณะสีเขียว อย่างการเดินทางถึงพื้นที่สีเขียวภายใน ๕ นาทีก็ยังเป็นไปได้ยาก

แสนสิริเล็งเห็นช่องว่างที่ยื่นมือเข้าไปช่วยเหลือได้ ภายใต้คอนเซปต์ “The Co-growing Community for Sustainable Urban Living” จึงตั้งต้นด้วยหลัก 3Gs สร้างสวนหลังบ้านให้ทุกคน ซึ่งประกอบด้วย Green-สร้างพื้นที่สีเขียวจากที่ดินว่างเปล่ารอการก่อสร้างทั้งในและนอกอาคาร Grow-ปลูกฟาร์มผักและผลไม้ออร์แกนิกเพื่อความเป็นอยู่ที่ดีขึ้นของชีวิต จากการเลือกรับประทานและมิตรภาพของคนในครอบครัว และ Give-แบ่งปันผลผลิตไปยังพื้นที่โดยรอบ ทั้งลูกบ้าน รวมถึงชุมชนใกล้เคียง และส่งต่อความรู้เรื่องการอยู่อาศัยอย่างยั่งยืนแก่ผู้สนใจนำไปปรับใช้ให้เกิดประโยชน์ สำคัญคือการเลือกพันธมิตรคู่ค้าที่ต้องเข้าใจว่าผลตอบแทนเชิงพาณิชย์อาจได้มาไม่ง่าย และจุดมุ่งหมายแท้จริงคือคุณภาพชีวิตที่ดีขึ้น

“คนเมืองหรือโดยเฉพาะเด็กเมือง การที่เขาจะเห็นธรรมชาติ ได้เรียนรู้บางอย่างเกี่ยวกับการปลูกผักปลูกต้นไม้ เรื่องของไก่เป็ด หรือการเกี่ยวข้าวมันค่อนข้างยาก อยู่โรงเรียนก็มีแค่ตึกกับปูน ไม่ค่อยมีโรงเรียนที่เป็นแหล่งเรียนรู้ธรรมชาติ เรารู้สึกว่าถ้าเข้าถึงพื้นที่สีเขียวได้ง่าย เขาก็จะได้เห็นรายละเอียด เห็นการเจริญเติบโตของต้นไม้ ซึ่งมีส่วนสำคัญต่อการพัฒนาสมดุลทางจิตใจ”

ด้วยขนาดของพื้นที่กว่า ๑๑ ไร่และความเป็นชุมชน อาจทำให้หลายคนเข้าใจว่าความสนใจเรื่องพื้นที่สีเขียวของแสนสิริเกิดขึ้นตรงนี้เป็นที่แรก แท้จริงก่อนจะเป็นสวนหลังบ้านแสนสิริเองก็ผ่านการทำสวนบนดาดฟ้ามาก่อน 

เริ่มจากการปลูกผักสวนครัวเล่น ๆ ของนิติบุคคลคอนโดฯ ที่เมล็ดพันธุ์ของการทำสิ่งใหม่ได้งอกเงยให้การทำสวนบนดาดฟ้าเป็นเรื่องจริงจังมากขึ้น ผลผลิตที่เคยพออิ่มก็มีมากพอให้ลูกบ้านได้ใช้สอย ชั่วพริบตาเดียวก็กลายเป็นแนวคิดที่ครอบคลุมกว่า ๒๐ โครงการทั้งแนวราบและแนวสูง ต่อแถวเข้าคิวรอเปลี่ยนที่เหลือใช้ให้กลายเป็นฟาร์มผักปลอดสารพิษ ตามมาด้วยโครงการอีกหลายแห่งที่มีแปลงผักสวนครัวเป็นส่วนกลาง และแจกจ่ายเมล็ดพันธุ์ให้ลูกบ้านช่วยเพาะปลูก ก่อนจะแตกหน่อเป็นพื้นที่สาธารณะสีเขียวย่านอ่อนนุชเพื่อเชื่อมโยงชุมชนและธรรมชาติเข้าด้วยกันอย่างเต็มรูปแบบ

การกระโจนออกมานอกกรอบทำสิ่งที่ไม่ค่อยมีใครอยากทำสมัชชายกความดีความชอบให้ เศรษฐา ทวีสิน กรรมการผู้จัดการใหญ่ บริษัทแสนสิริ จำกัด (มหาชน) ที่ทำงานลงพื้นที่สม่ำเสมอ เห็นการเปลี่ยนแปลงของพื้นที่ มองดูทุกรายละเอียดของพัฒนาการ คุยกับผู้คนที่มีความรับผิดชอบหลากหลายเพื่อรับฟังและได้มุมมองใหม่ ๆ นอกเหนือจากแนวคิดอสังหาฯ

“อย่างการปลูกผักในโครงการ อาจดูเหมือนเรื่องจิ๊บจ๊อย แต่ถ้าไม่ปลูกผักในสวนส่วนกลางให้คนเห็น เขาก็อาจจะไม่รู้สึกว่ามันปลูกได้ เรามาลองปลูกเองในบ้านไหมแทนที่จะซื้อผักกิน เหมือนกระตุ้นให้เขารู้สึกว่ามันไม่ใช่เรื่องยาก

“เรามีลูกบ้านหลายแสนคน สิ่งที่เราจะทำต่อคือขายคอนเซปต์ของการใช้ชีวิตอย่างยั่งยืนให้ลูกบ้านเข้าใจมากขึ้น เรื่องการแยกขยะ การใช้พลังงานทดแทน ถ้าเราทำเองบางทีก็ได้ผลประมาณหนึ่ง ดังนั้นเราต้องอาศัยแรงสนับสนุนจากลูกบ้าน ให้เขาเข้าใจ แล้วก็เป็นตัวแทนถ่ายทอดสิ่งเหล่านี้ต่อไป” สมัชชาเล่าถึงก้าวต่อไปของแสนสิริในอนาคต