ดอยหลวงเชียงดาวตั้งอยู่ในเขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าเชียงดาว อำเภอเชียงดาว จังหวัดเชียงใหม่ ห่างจากตัวเมืองเชียงใหม่ประมาณ ๘๐ กิโลเมตร การจะขึ้นไปเยี่ยมชมความงามของพื้นที่แห่งนี้ควรเตรียมตัวเตรียมใจให้พร้อม สมัยนั้นใช้เวลาประมาณ ๓ วัน ๒ คืนกำลังดี  ใช้เวลาเดินขึ้นสัก ๔-๖ ชั่วโมง เดินชมความงามธรรมชาติตามจุดต่าง ๆ อีกสัก ๑ วันเต็ม และเดินลงอีกประมาณ ๓-๕ ชั่วโมง แต่เดี๋ยวนี้ให้นอนได้คืนเดียว คงต้องเร่งฝีเท้ากันหน่อย

ดอยหลวงเชียงดาวเป็นเขาหินปูนที่สูงที่สุดในประเทศไทย เป็นส่วนหนึ่งของเทือกเขาถนนธงชัยหรือเป็นส่วนปลายของเทือกเขาหิมาลัย ประกอบด้วยเทือกเขาสูงชันสลับซับซ้อน จุดที่นักท่องเที่ยวรู้จักกันเป็นอย่างดีและนิยมไปดูพระอาทิตย์ตก คือยอดดอยหลวงเชียงดาว ซึ่งมีความสูง ๒,๒๒๕ เมตรจากระดับทะเล ถือเป็นเขาหินปูนที่สูงที่สุดและเป็นภูเขาสูงอันดับที่ ๓ ของประเทศไทย รองจากยอดดอยอินทนนท์และยอดดอยผ้าห่มปก

นอกจากยอดดอยหลวงเชียงดาว ยังมีดอยกิ่วลมที่หลายคน ตื่นแต่เช้าไปดูพระอาทิตย์ขึ้น ชมดอยพีระมิด ดอยสามพี่น้องดอยนาง และดอยผาแดง (เมื่อปี ๒๕๕๓ ทางเขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าเชียงดาวให้นักท่องเที่ยวชื่นชมความงามได้เฉพาะยอดดอยและดอยกิ่วลมเท่านั้น)

ครั้งแรกที่ผมขึ้นดอยหลวงเชียงดาว ต้นไม้สกุลเทียน (วงศ์เทียน Balsaminaceae) คือเป้าหมายเป็นหลัก แต่ตามนิสัย
นักพฤกษศาสตร์ก็เป็นโอกาสดีที่จะได้เห็นไม้หายากหลาย ๆ ชนิดบนภูเขาหินปูนแห่งนี้  ไกด์กิตติมศักดิ์ของผมคือพี่เต้ ณัฐวุฒิ อุดมศิริพงษ์ ซึ่งช่วงนั้นกำลังทำงานกับกลุ่มรักดอยหลวงเชียงดาว เป็นคนหลงใหลดอยเชียงดาวเข้าขั้นบ้าก็ว่าได้

พี่เต้ขึ้นเชียงดาวแทบทุกเดือนที่เปิดให้ขึ้น และเล่าให้ผมฟังบ่อยมากถึงความสวยงามของสวนดอกไม้ของเจ้าหลวงคำแดงที่กิ่วลม

ผมเริ่มต้นการเดินทางโดยคืนแรกไปนอนที่ตัวอำเภอเชียงดาว ตระเตรียมอุปกรณ์ พอรุ่งเช้าก็นั่งรถโฟร์วีล 4x4 ขึ้นไปลงที่ปากทางเข้าเชียงดาว ปางวัว-อ่างสลุง ออกเดินไปตามเส้นทางอย่างชิลล์ ๆ ทางชันถือว่าใช้ได้เลย (แนะนำให้รีบหาไม้เท้า ช่วยได้เยอะ) โชคดีที่ฝนทิ้งช่วงไปสักพักแล้วเลยไม่ต้องเจอสภาพตีลังกากลิ้งโคน

ระหว่างเดินขึ้นในวันแรกพี่เต้พูดเสมอว่า “รับประกันว่าคุ้ม” “หายเหนื่อยแน่” ระหว่างทางมีดอกไม้สวย ๆ ให้ดูเพลิน ๆ เรื่อย ๆ มีนักท่องเที่ยวพอให้ไม่เหงา แต่ไม่ถึงกับวุ่นวาย สักระยะ (ยาว ๆ) ผมก็เห็น “เทียนสันติสุข” (Impatiens santisukii T. Shimizu) ไม้ล้มลุกขนาดเล็กขึ้นอยู่ตามหินปูนระหว่างทาง ดอกสีชมพูเข้มมีหาง มีแต้มสีขาวตรงกลางดอก

ในการทำวิจัยผมต้องถ่ายภาพ ทำคำบรรยายต้นไม้อย่างละเอียด เก็บตัวอย่างทับใส่แผงอัด เพื่อส่งเข้าพิพิธภัณฑ์พืชของกรมอุทยานแห่งชาติ สัตว์ป่า และพันธุ์พืช และเก็บตัวอย่างใบใส่ใน silica gel เพื่อนำไปสกัดดีเอ็นเอในห้องแล็บ

เราถ่ายภาพกันนานสองนานแล้วจึงออกเดินทางกันต่อ จากนั้นเราก็จะผ่านดงไผ่ ดงขิง และเข้าสู่ป่าหินทึบ ๆ จนได้เห็น “เทียนนกแก้ว” (Impatiens psittacina Hook.f.) ที่โด่งดัง แห่งเชียงดาว ไม้ล้มลุกลำต้นเปราะบาง หนึ่งในดอกไม้ที่หลายคนตั้งใจมาดูที่นี่เลยทีเดียว ด้วยลักษณะดอกขนาดใหญ่สีชมพูสลับขาว รูปร่างหน้าตาคล้ายนกแก้ว หางสั้น ๆ ของดอกม้วนงอสีเขียวคล้ายปากนกแก้ว กลีบปากมีแต้มสีเหลืองขนาดใหญ่ มิหนำซ้ำดอกตูมยังหน้าตาคล้ายลูกนกห้อยเคียงกับแม่นก น่ารักไปอีกแบบ  ระหว่างที่เราถ่ายรูปเก็บข้อมูลนั้นก็มีนักท่องเที่ยวผ่านมาถ่ายภาพเทียนนกแก้วแถวนั้นเรื่อย ๆ

หลังจากชื่นชมความงามของเทียนนกแก้วเสร็จ เดินต่อไปอีกสักระยะก็จะถึงสามแยกที่บรรจบกับเส้นทางเดินขึ้นเด่นหญ้าขัด จุดนี้หลายคนก็อาจหยุดพักกินข้าวหรือเดินต่อไปหยุดพักที่ดงน้อย เราเดินเลี้ยวซ้ายเพื่อไปสู่ดงน้อย ระหว่างทางก็เจอ “เทียนเชียงดาว” (Impatiens chiangdaoensis T. Shimizu) ซึ่งหน้าตาคล้ายกับเทียนสันติสุข แต่สังเกตได้ง่าย ๆ ว่ากลีบดอกจะเปิดอ้ามากกว่า มีแต้มสีเหลืองอยู่กลางกลีบ และดอกมีขนปุยกว่าอย่างเห็นได้ชัด

ความน่าสนใจของพืชชนิดนี้ คือมันพบได้ที่ดอยเชียงดาวเท่านั้น

ต่อจากนั้นเราก็จะเดินผ่าน “ดงน้อย” ซึ่งเป็นจุดกางเต็นท์จุดแรก  ถ้าใครตาดีอาจจะได้เห็นดอกของ “นกขมิ้น” (Aristolochia grandis Craib) ไม้เถาเลื้อยพวกไก่ฟ้าพญาลอ กลีบเลี้ยงเป็นท่อโค้งสีน้ำตาลอ่อน ปลายบานออก มีปากด้านในสีเหลืองอ๋อยสะดุดตา จัดเป็นพืชหายากของไทยเช่นกัน

หลังจากนั้นก็ได้เวลาปีนเขาหินปูนตามถ่ายภาพเทียนกันต่อ

หนึ่งในต้นไม้ที่ถือเป็นพระเอกของที่นี่คงหนีไม่พ้น “เทียนหมอคาร์” หรือ “เหยื่อเลียงผา” (Impatiens kerriae Craib) พืชหายากที่แทบจะไม่ต้องหาเลยที่นี่ เพราะมีอยู่เยอะมาก

เทียนหมอคาร์เป็นพืชสกุลเทียนที่มีลำต้นอวบน้ำขนาดใหญ่ ดอกสีขาวอมเหลืองหรือครีมอ่อน บริเวณกลางดอกมีริ้วสีแดงปนเหลือง ผลรูปกระสวย ถ้าแก่จัดแล้วเราแตะก็จะแตกแป๊ะดีดเมล็ดออก

เทียนชนิดต่อไปเป็นชนิดที่มีเรื่องตลก คือนักล่าภาพต้นไม้หลายคนพยายามหากัน แต่หาไม่เจอ มันคือ “เทียนน้อย” หรือ “เทียนหัวไม้ขีด” (Impatiens muscicola Craib) พืชล้มลุก มีขนาดเล็ก ขึ้นตามซอกหิน ดอกเดี่ยวออกตามซอกใบ ขนาดเล็กมาก ใหญ่ได้ถึงแค่ ๕ มิลลิเมตรเท่านั้น สีขาวแต้มชมพูเข้มที่กลางดอก ผิวด้านนอกของดอกมีขน 

ตอนแรกผมหาไม่เจอ แต่ปรากฏว่ามาพบอยู่ตามซอกหินจุดที่ดูพระอาทิตย์ขึ้นจำนวนมาก แทบจะทุกซอก แต่ดอกเล็กจนไม่ได้สังเกต

เทียนอีกสองชนิดที่เจอได้บริเวณนี้คือ “เทียนอินทนนท์” (Impatiens racemosa DC.) ดอกเล็ก ๆ สีเหลืองออกเป็นช่อเจอตั้งแต่อ่างสลุงถึงกิ่วลม 

หลังจากชื่นชมความงามของกิ่วลมเสร็จ เราก็ลงมาอ่างสลุง กินข้าว แถว ๆ นี้ก็จะได้เจอ “เทียนดอกขาว” (Impatiens discolor DC.) ขึ้นปนกับหญ้าบริเวณอ่างสลุง จึงมักโดนเหยียบโดนย่ำตอนตั้งเต็นท์หรือตอนคนแอบไปถางหญ้าทำห้องน้ำเอง ซึ่งไม่ควรทำ

นอกจากเทียนและพรรณไม้นานาที่ว่ามา ก็มีดอกไม้อีกนับไม่ถ้วนให้ตามถ่ายกัน

กลุ่มที่เห็นได้ไม่ยากนักและถือเป็นรางวัลพิเศษที่ได้เห็น กลุ่มแรกคือพืชวงศ์กล้วยไม้ (Orchidaceae) ชนิดที่จะได้เห็นบ่อย ๆ ก็เป็น “เอื้องตาเหิน” (Dendrobium infundibulum Lindl.) ดอกสีขาวเกาะตามกิ่งไม้ และ “เอื้องน้ำต้น” (Calanthe cardioglossa Schltr.) ที่มีดอกไล่เฉดสีจากขาวไปชมพูเข้มตามอายุ 

พืชอีกกลุ่มที่น่าสนใจคือพืชในวงศ์ดอกหรีด (Gentianaceae)
พืชล้มลุกเล็ก ๆ ที่มักขึ้นตามที่สูง บนเชียงดาวพบเห็นได้หลายชนิด เช่น “ดอกหรีดเชียงดาว” [Metagentiana australis (Craib) T.N.Ho & S.W.Liu] พืชล้มลุกขนาดเล็ก ลำต้นทอดเลื้อย ดอกสีม่วงสลับขาว เป็นพืชหายาก พบในแถบหิมาลัยและภาคเหนือของไทย

“ศรีเชียงดาว” (Swertia stricta Collett & Hemsl.) ดอกออกเป็นช่อแน่นจำนวนมาก กลีบดอกสีม่วงอ่อนโคนกลีบมีแถบม่วงเข้ม ขาว และเขียว มีต่อมหนึ่งต่อม เจอที่ยอดดอยมักถูกเหยียบถูกนั่งทับโดยไม่รู้ตัว

เพราะฉะนั้นใครไปดูพระอาทิตย์ตก ระวังสักนิดก่อนนั่ง

และยังมี “หญ้าดอกลาย” (Swertia striata Collett & Hemsl.) ดอกออกเป็นช่อตามปลายกิ่ง กลีบดอกสีขาวมีเส้นสีม่วง ตรงโคนกลีบมีต่อมน้ำต้อยสองต่อมไว้ผลิตน้ำต้อย ล่อแมลง รอบต่อมมีขนล้อมรอบ เป็นพืชหายาก

ถ้าได้เห็นทั้งหมดที่ว่ามาก็ถือว่าคุ้มมากแล้ว 

หลังจากชื่นชมพรรณไม้งามบนดอยหลวงเชียงดาว ๒ วัน ๒ คืน ก็ได้เวลาเก็บเต็นท์เก็บกระเป๋ากลับบ้าน ใครพอมีแรงก็ขึ้นไปชมพระอาทิตย์ขึ้นอีกรอบ ส่วนผมกับพี่เต้เก็บของแบกขึ้นหลังแล้วค่อย ๆ เดินกลับ เพราะเราสองคนเดินช้ามากเดินไปถ่ายรูปไป ดูซ้ายดูขวาไป

ขาลงเราเลือกจะกลับทางเส้นทางเด่นหญ้าขัด ซึ่งก็คือเดินลงทางเดิมแล้วเปลี่ยนเส้นตอนสามแยกที่แวะพักขาขึ้นมา กว่าจะถึงที่ทำการเด่นหญ้าขัดก็ ๔ โมงเย็นแล้ว

ผลประกอบการของทริปนี้ นอกจากภาพประทับใจ (ซึ่งเป็นของแถม) ผมก็ได้ตัวอย่างใบซึ่งมีดีเอ็นเอของพืชสกุลเทียน

เจ้าสารพันธุกรรมหรือดีเอ็นเอนี่ละเป็นแหล่งเก็บข้อมูลของสิ่งมีชีวิตทั้งมวล ที่เรานำมาศึกษาความแตกต่างเพื่อวิเคราะห์วิวัฒนาการของเหล่าเทียนที่มีหน้าตาแตกต่างกัน  และทำให้ภายหลังการศึกษา เราสรุปได้ว่าเทียนในประเทศไทยวิวัฒนาการมาหลายสาย บางกลุ่มมาจากจีน และบางกลุ่มก็มีมากในบ้านเรา ที่สำคัญได้แก่ Impatiens sect. Semeiocardium (Zoll.) S.X. Yu & Wei Wang ซึ่งมีกลีบปากเชื่อมติดกันและผลมีสี่พู พบมากแถบภาคกลางและภาคตะวันตกของไทย

ที่เชียงดาวก็มีเทียนนกแก้ว เทียนหมอคาร์ และเทียนดารณี

เขาหินปูนถือเป็นภูมิประเทศที่มีความสำคัญต่อความหลากหลายทางชีวภาพ พืชหลายชนิดมีความจำเพาะต่อหินปูน ซึ่งบางชนิดเป็นไม้หายากและบางชนิดเป็นพืชเฉพาะถิ่นที่มีที่ดอยหลวงเชียงดาวแห่งเดียวเท่านั้น  หลายชนิดอาจพบเห็นได้ยากในไทย แต่กลับพบได้ในจีนหรือเขตเทือกเขาหิมาลัย เนื่องจากในอดีตสภาพภูมิอากาศของโลกมีความเหมาะสมต่อการเจริญเติบโตของพืชชนิดนั้นมากกว่า  เมื่อเวลาผ่านไปสภาพภูมิอากาศเปลี่ยนแปลง พื้นที่ที่เหมาะสมต่อพืชชนิดนั้นคับแคบลง จำนวนประชากรของพืชชนิดนั้นจึงน้อยลงเต็มที พรรณไม้เหล่านี้จึงกลายเป็นพันธุ์ไม้หายากในไทย พบเห็นได้เพียงบริเวณเขาหินปูนลูกนี้ซึ่งเคยมีผืนป่าติดต่อกับหิมาลัยเท่านั้น

พืชบางชนิดอาจเพิ่งมีการวิวัฒนาการมาเมื่อไม่นาน (ไม่กี่ล้านปี) จากบรรพบุรุษซึ่งกระจายตัวในบริเวณอื่น แต่เมื่อประชากรของพืชถูกตัดขาดออกจากกัน การถ่ายทอดลักษณะทางพันธุกรรมจึงถูกจำกัดบริเวณ ประชากรพืชทั้งสองไม่สามารถถ่ายทอดลักษณะต่าง ๆ ให้กันได้ จึงพัฒนาลักษณะเฉพาะให้เหมาะสมกับสภาพแวดล้อมที่อยู่จนกลายเป็นชนิดใหม่และเป็นพืชเฉพาะถิ่นซึ่งพบได้ที่เชียงดาวเท่านั้น อย่างพืชสกุลเทียน Impatiens หลาย ๆ ชนิด

พรรณไม้แต่ละชนิดย่อมปรับตัวเพื่ออยู่รอด โดยเฉพาะบริเวณยอดดอยและดอยกิ่วลมซึ่งมีสังคมพืชแบบกึ่งอัลไพน์ เนื่องจากลักษณะสันเขาที่ปกคลุมด้วยหินปูนก้อนน้อยใหญ่และมีหน้าดินตื้น อีกทั้งสภาวะอากาศที่รุนแรง ไม่ว่าจะเป็น
ลมแรง แดดจัดตอนกลางวัน และอากาศหนาวเย็นตอนกลางคืน ทำให้ต้นไม้ใหญ่ไม่สามารถขึ้นได้ จะมีก็แต่ไม้ต้นขนาดเล็กหรือไม้ล้มลุกที่ปรับตัวให้เหมาะสมกับสภาวะแวดล้อมแบบนี้ จึงจะสามารถอยู่ประดับตกแต่งสันเขาต่าง ๆ บนดอยหลวงเชียงดาวและสวนดอกไม้ของพ่อหลวงคำแดง

ทุกตารางเมตรของดอยกิ่วลมแทบจะเต็มไปด้วยดอกไม้หายากและสวยงาม ชมพูเชียงดาว (Pedicularis siamensis P.C.Tsoong) เบียดเสียดอยู่กับเทียนหมอคาร์ (Impatiens kerriae Craib) และดอกไม้อื่น ๆ อีกนานาชนิด สมกับที่ผู้เฒ่าผู้แก่เปรียบไว้ว่า บนยอดดอยแห่งนี้คือสวนดอกไม้ของเจ้าหลวงคำแดง

ต้นไม้ส่วนใหญ่จะมีขนาดเล็กเพื่อช่วยลดแรงต้านลม และมักมีใบหนาและแข็งกว่าปรกติเพื่อช่วยลดความเสียหายจากแรงลม พืชบางชนิดเลือกหลีกหนีสภาวะแวดล้อมช่วงแห้งแล้งโดยปรับตัวเป็นพืชปีเดียว ทิ้งไว้แต่เมล็ดในเวลาที่แห้งแล้งเพื่อรอผลิใบใหม่ในเวลาที่เหมาะสมของปีถัดไป  บางชนิดเลือกที่จะทิ้งใบและลำต้นเหลือไว้แต่ลำต้นใต้ดินที่มีอาหารเพียงพอให้อยู่รอดจนถึงปีหน้า ขณะที่บางต้นก็ทิ้งใบเหลือลำต้นเปลือยเปล่าให้เราเห็นอยู่  บางชนิดอาศัยการสะสมน้ำและอาหารไว้ใช้ในยามขาดแคลน 

พืชที่เราเห็นวันนี้ใช่ว่าจะเกิดมาพร้อมกับความสามารถทนต่อสภาวะแวดล้อมอันโหดร้าย แต่ล้วนเป็นผลพวงของวิวัฒนาการจากบรรพบุรุษที่ออกลูกออกหลานซึ่งมีความหลากหลาย ตั้งแต่อ่อนแอไปจนถึงแข็งแรง เหมาะสมกับพื้นที่แห้งแล้งไปจนถึงพื้นที่ชุ่มน้ำ

ปัจจัยแวดล้อมต่าง ๆ จะเป็นตัวคัดกรองว่าสายพันธุ์ไหนควรจะอยู่รอดต่อในสถานที่ไหน และสายพันธุ์ไหนควรจะสูญหายไปตามกาลเวลา

ไม่เพียงแต่การปรับตัวต่อลมฟ้าอากาศเพื่อความอยู่รอดเท่านั้น ต้นไม้ยังปรับตัวเพื่อทำหน้าที่ที่สำคัญของสิ่งมีชีวิต นั่นก็คือการสืบพันธุ์

หลายชนิดเลือกที่จะสืบพันธุ์ด้วยตัวเองโดยไม่ต้องพึ่งพาสิ่งมีชีวิตใด ๆ  เราจะสังเกตได้จากลักษณะดอกที่ปิดสนิทและไม่มีลักษณะที่ดึงดูดสัตว์ อย่างเช่นถั่วหลาย ๆ ชนิด แต่อีกหลายชนิดต้องพึ่งพาสัตว์ ซึ่งอาจจะเป็นผึ้ง ผีเสื้อ แมลงปีกแข็ง แมลงหวี่ แมลงวัน หรือนก มาช่วยผสมเกสร

การจะหลอกล่อสัตว์เข้ามาเพื่อช่วยผสมเกสร พืชแต่ละชนิดก็มีการวิวัฒนาการแตกต่างกันไป เช่น การมีสีแดงเพื่อดึงดูดนก หรือสีชมพูเพื่อหลอกล่อผีเสื้อ บางชนิดอาจมีสีขาวเพื่อดึงดูดตัวผสมเกสรที่แวะเวียนมาในเวลากลางคืน บางชนิดมีกลิ่นหอม หรือแม้แต่กลิ่นเหม็นที่หลอกล่อแมลงบางชนิดได้เช่นกัน

แต่การหลอกล่อด้วยวิธีการต่าง ๆ ก็อาจจะไม่เพียงพอ ผลประโยชน์แลกเปลี่ยนก็เป็นสิ่งสำคัญ 

ดอกไม้หลายชนิดจึงผลิต “น้ำต้อย” หรือที่เราเรียกจนชินปากว่า “น้ำหวาน” ซึ่งเป็นแหล่งอาหารและแหล่งพลังงานสำคัญสำหรับสัตว์หลายชนิด เพื่อให้สัตว์แวะเวียนมาในครั้งต่อ ๆ ไป 

ความรู้เกี่ยวกับความสัมพันธ์ของสิ่งมีชีวิตเหล่านี้ล้วนมีรายละเอียดที่น่าสนใจและซับซ้อน ต้องลองเข้าไปนั่งสังเกต คิด วิเคราะห์ แล้วเราถึงจะเห็นรายละเอียดที่มหัศจรรย์เหล่านี้ของพืชแต่ละชนิด

สร้อยไทรทอง 
(Silene burmanica Collett & Hemsl.) 

ไม้ล้มลุกปีเดียว กลีบเลี้ยงเชื่อมติดกันเป็นระฆัง มีต่อมเหนียวขึ้นโดยรอบ กลีบดอกโคนเชื่อมติดกันสีชมพูอมขาว เกสรเพศผู้โผล่พ้นกลีบดอก เป็นพืชหายาก 

เทพอัปสร 
(Delphinium scabriflorum D.Don) 

พืชล้มลุกหลายปี มีหัวใต้ดิน ทุกส่วนของต้นมีขนปกคลุม ใบเดี่ยวกระจุกที่โคนต้น ใบเว้าลึกคล้ายฝ่ามือ ดอกออกแบบช่อ สีม่วงเข้ม กลีบเลี้ยงเชื่อมติดกัน มีหาง กลีบดอกมีแต้มสีเขียวที่ปลายกลีบ เกสรเพศผู้เป็นแผ่นขอบพับไปมาอยู่ตรงกลางดอก เป็นพืชหายาก

พวงไพลิน 
[Maharanga lycopsioides (C.E.C. Fischer) I.M.Johnst.] 

พืชล้มลุกอายุหลายปี มีหัวใต้ดิน ลำต้น ใบ และกลีบเลี้ยง มีขนยาวปกคลุม ใบมีสองแบบ ใบที่กระจุกที่โคนยาวกว่าใบตามลำต้นมาก ดอกออกเป็นช่อ กลีบเลี้ยงเชื่อมติดกันสีเขียว กลีบดอกเชื่อมติดกัน เป็นหลอดปลายแคบ สีม่วง 

หญ้ามวนฟ้า 
(Cynoglossum lanceolatum Forssk.) 

ไม้ล้มลุกวงศ์ Forget me not ใบเดี่ยวมีขน ดอกออกเป็นช่อยาวที่ปลายกิ่ง ดอกสมมาตรรัศมี สีม่วง เป็นพืชหายาก

เชื่อว่าน้อยคนนักที่เคยไปดอยหลวงเชียงดาวแล้วจะไม่อยากไปอีก

เสน่ห์ของเชียงดาวไม่ว่าจะเป็นทิวทัศน์หินปูนสีเทาตัดกับสีเขียวของใบไม้และสีฟ้าของท้องฟ้า ความงามของพรรณไม้หายากนานาชนิดที่ไม่สามารถปลูกได้ในพื้นล่าง ทำให้ต้องขึ้นไปเชยชมให้ถึงที่ 

ชีวิตชีวาของนก ผีเสื้อ ผึ้ง และสิ่งมีชีวิตนานาชนิด

ดาวเต็มฟ้ายามค่ำคืน และมิตรภาพระหว่างทาง 

รวมถึงความรู้สึกของการได้ชนะตนเองและความสุขที่เราสัมผัสได้เวลายืนบนยอดดอย 

สิ่งเหล่านี้ล้วนทำให้ผมผูกพันกับดอยหลวงเชียงดาว  

ทุกครั้งที่ลมหนาวมาถึงก็ได้แต่คิดว่าปีนี้จะได้ขึ้นไหมนะ ต้นไม้ข้างบนจะเป็นอย่างไรบ้าง

เวลาเห็นข่าวไฟป่าก็ได้แต่ภาวนาว่าอย่าให้ไฟขึ้นไปสูงนัก เวลาเห็นข่าวเรื่องวัชพืชรุกราน ทั้งบัวตอง สาบเสือ สาบหมาก็ได้แต่ขอให้พวกมันอย่ารุกรานขึ้นไปแทนที่อัญมณีข้างบน

ความรู้สึกเหล่านี้ล้วนเกิดจากการที่ผมได้ไปยืนอยู่และเห็นความมหัศจรรย์ของพื้นที่ที่เรียกว่าดอยหลวงเชียงดาว

หวังว่าบันทึกความทรงจำของผมนี้จะทำให้ทุกคนมีเวลาหยุดเดินและสังเกตความงามของต้นไม้ระหว่างทางมากขึ้น เดินทางแบบเป็นมิตรกับทุกชีวิตให้มากที่สุด เบียดเบียนน้อยที่สุด เหยียบย่ำให้น้อยที่สุด 

ส่งเสียงให้เบาที่สุด ฟังเสียงธรรมชาติให้ชัดที่สุด 

ไม่เด็ด ไม่เก็บอะไรมา