Image

น้ำเต้า (Bottle gourd)

Oh ! seed

เรื่อง : สุชาดา ลิมป์
ภาพ : บันสิทธิ์ บุณยะรัตเวช
ภาพประกอบ : จัน-เจ้า-ค่ะ

เห็นตรงหน้าคือเมล็ดจากผลขนาด ๖.๕ เซนติเมตร ผลหนึ่งมีไม่น้อยกว่า ๕๐ เมล็ด แต่ละเมล็ดมีขนาดเท่าเมล็ดแตงโม ผิวของเมล็ดที่เป็นสีน้ำตาลเข้มให้สัมผัสคล้ายผ้ากำมะหยี่นุ่ม ๆ

เจ้าไม้เถาล้มลุกตระกูลแตงนี้มีหลายพันธุ์ ถ้าผลกลมเกลี้ยงมีคอคอดมักเหมารวมเรียก “น้ำเต้า” แต่ถ้าเป็นผลกลมยาวจะเรียก “น้ำเต้างาช้าง” นิยมนำไปทำเครื่องดนตรี


ที่คุ้นเคยในไทยเป็น “น้ำเต้าทรงเซียน”
(น้ำเต้าพื้นบ้าน) มักทำเครื่องประดับอีกชนิดคือ “น้ำเต้าขม” ผลคล้ายน้ำเต้าพื้นบ้าน แต่เนื้อ ต้น และใบมีรสขม ชนิดนี้ไม่นิยมปลูกทั่วไป จะปลูกก็เพื่อนำไปทำยาหรือปรุงเป็นอาหารสมุนไพร

ทีเด็ดของเมล็ดใช้เป็นยาขับพยาธิตัวตืด แก้อาการบวมน้ำ แก้ปวดศีรษะ บางคนนำ “น้ำมัน” ในเมล็ดไปใช้ประโยชน์
เป็นยาทาศีรษะแก้อาการทางประสาทบางชนิด หรือกินช่วยทำให้อาเจียน

ชาวแอฟริกันจะใช้น้ำมันจากเมล็ด
ในการปรุงอาหาร บ้างก็นำเมล็ดไปตากแห้งแล้วคั่วกินเล่น

ต้นน้ำเต้ามีอายุเพียงปีเดียว ถ้า
อยากขยายพันธุ์ด้วยเมล็ดต้องใจเย็นนิดหนึ่ง รอให้ผลแก่จนเถาแห้งคาต้นค่อยเก็บทั้งผลมาตากจนแห้งสนิท หากเขย่าแล้วมีเสียงแกรกๆ แสดงว่าแห้งพอ ค่อยใช้มีดกรีดเปลือกนำเมล็ดออกมาอย่างระวัง 

ผลหน้าตาน่ารักยังนำไปเป็นเครื่อง
ประดับได้อีก  

ถิ่นที่อยู่ของน้ำเต้า
ถิ่นกำเนิดในทวีปแอฟริกาตอนใต้แต่ปลูกได้ทั่วทุกภาคของไทยที่มีดินร่วนระบายน้ำดี ชอบแดด-ฝน

Image