จากประติมากรของราชสำนัก เมื่อถึงยุคคณะราษฎรศาสตราจารย์ ศิลป์ พีระศรี ต้องมารับหน้าที่ “ครู” เต็มตัว ภารกิจสำคัญอย่างหนึ่งคือต้องเร่งพัฒนาทักษะภาษาไทยเพื่อใช้สื่อสารกับนักเรียนให้ได้  ลูกศิษย์รุ่นแรก ๆ จำได้ว่าเคยเห็นหนังสือ แบบเรียนเร็ว และ นิทานอีสป บนโต๊ะของ “อาจารย์ฝรั่ง” แม้ต่อมาทักษะการอ่านภาษาไทยของเขาจะดีขึ้นเป็นลำดับ จนสามารถอ่านหนังสือยาก ๆ เช่นวรรณคดี หรือพงศาวดารได้  แต่ในด้านการพูดก็คงยังเป็นอย่างที่ สนั่น ศิลากรณ์ ลูกศิษย์คนหนึ่ง เล่าว่าเมื่อแรกพบกัน อาจารย์ฝรั่ง “พูดไทยเสียงดัง แต่ผมฟังไม่รู้เรื่อง” ต่อเมื่อนานวันเข้าจึงค่อย ๆ คุ้นหูและเริ่มเข้าใจไปได้เองว่าครูพูดอะไร 

ถ้อยคำของ “อาจารย์ฝรั่ง” ในที่นี้ คัดสรรจากเรื่องเล่าของลูกศิษย์ลูกหาที่รวบรวมในหนังสือ อาจารย์ศิลป์กับลูกศิษย์ (จัดพิมพ์ครั้งล่าสุดปี ๒๕๖๖ โดยสำนักวิจัยศิลป์ พีระศรี) ส่วนใหญ่จึงมักออกไปในแนวเป็นคำสั่ง คำสอน หรือแม้แต่ถ้อยคำเหน็บแนม แต่ก็อาจพอทำให้คนรุ่นหลังเห็นบรรยากาศการเรียนการสอนในยุคของ ศิลป์ พีระศรี และตัวตนของเขาได้บ้าง