สงขลาในคำกล่าวของดอกเตอร์จเร สุวรรณชาต อาจารย์คณะสถาปัตยกรรมศาสตร์ มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีราชมงคลศรีวิชัย (มทร. ศรีวิชัย) หมายถึงเมืองเก่าที่ตั้งอยู่บนปลายแหลมด้านล่างของปากทะเลสาบสงขลา

หากมองสงขลาจากแผนที่จะเห็นว่าจังหวัดนี้ตั้งอยู่กลางการขนาบของ “สองเล” ด้านหนึ่งคือเวิ้งทะเลอ่าวไทย ส่วนด้านในคือเวิ้งทะเลสาบ  แหลมแผ่นดินที่ทอดต่อลงมาจากนครศรีธรรมราช ที่เรียกกันว่าคาบสมุทรสทิงพระ มาสิ้นสุดที่ปากทะเลสาบซึ่งไหลออกเชื่อมกับทะเล ที่เคยเป็นที่ตั้งของเมืองหัวเขาแดงและเมืองแหลมสน  ส่วนจะงอยแหลมด้านล่างของปากน้ำ ที่เรียกว่าแหลมสนอ่อน เชื่อมผสานเข้าเป็นเนื้อเดียวกับผืนแผ่นดินด้ามขวาน ลาดขึ้นไปหาเชิงเขาบรรทัดและเชื่อมต่อกับดินแดนมลายูของสามจังหวัดชายแดนใต้

บริเวณปากน้ำที่เป็นช่องไหลล่องขึ้น-ลงของน้ำจืด-เค็ม-กร่อยในทะเลสาบกับมหาสมุทรนั้น ตามพงศาวดารบอกว่าเป็นที่ตั้งเมืองสงขลาโบราณ หรือ Singora มาตั้งแต่พุทธศตวรรษที่ ๒๒
. . .
แสงไฟในชุมชนบนคาบสมุทรเริ่มวอมแวมขึ้นเมื่อราว ๓,๐๐๐ ปี ตามหลักฐานการพบขวานหินขัด ชิ้นส่วนกลองมโหระทึก ภาชนะดินเผาตั้งแต่แถวสทิงพระ จนถึงจะนะ สะเดา สะบ้าย้อย รัตภูมิ

ราวปี ๑๐๐๐ เมืองสทิงพระเกิดขึ้นเป็นแห่งแรกบนคาบสมุทรสองฝั่งทะเล จนถึงปลายพุทธศตวรรษที่ ๑๙ เริ่มเสื่อมความสำคัญลง เมื่อเมืองพัทลุงซึ่งตั้งอยู่ที่พะโคะเจริญขึ้นแทน