พระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัวทรงขับรถยนต์พระที่นั่งมีย่าเหล สุนัขทรงเลี้ยง โดยเสด็จ
ภาพ : สำนักหอจดหมายเหตุแห่งชาติ
ย่าเหล
หนึ่งในความทรงจำอันโดดเด่น
ของสังคมไทยว่าด้วยสมัยรัชกาลที่ ๖
คือเรื่องของ “ย่าเหล”
๑๐๐ ปี วันสวรรคต
พระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว
เรื่อง : ศรัณย์ ทองปาน
เรื่องเริ่มต้นขึ้นในปี ๒๔๔๘ เมื่อพระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว ขณะยังทรงดำรงพระอิสริยยศเป็นสมเด็จพระบรมโอรสาธิราช เจ้าฟ้ามหาวชิราวุธ สยามมกุฎราชกุมาร เสด็จฯ ทรงตรวจราชการที่เรือนจำมณฑลนครไชยศรี ทอดพระเนตรเห็นลูกสุนัขพันทางสองตัว ตัวหนึ่งสีขาวด่างดำ
อีกตัวหนึ่งสีน้ำตาล ทรงต้องพระราชหฤทัยโปรดลูกสุนัขสีขาวด่างดำมาก พะทำมะรงหรือผู้ควบคุมนักโทษ คือหลวงชัยอาญา (โพธิ์ เคหะนันทน์ ปี
๒๓๙๒-๒๔๗๓ ภายหลังเป็นพระพุทธเกษตรานุรักษ์) จึงทูลเกล้าฯ ถวายลูกสุนัขทั้งคู่
เมื่อพระองค์ทรงรับมาเลี้ยง พระราชทานชื่อลูกสุนัขสีขาวด่างดำว่า “จาร์เลต์” ส่วนอีกตัวหนึ่งพระราชทานชื่อว่า “ปอล” ตามนามของตัวละครหลัก เอมีล จาร์เลต์ (Emile Jarlet) และ ปอล ลาตูร์ (Paul Latour) จากบทละครภาษาอังกฤษเรื่อง My Friend Jarlet ที่เคยทรงร่วม
แสดงเมื่อครั้งยังประทับอยู่ในประเทศอังกฤษ และนั่นเป็นครั้งสุดท้ายที่เราได้รับรู้เรื่องของ “ปอล”
สันนิษฐานว่าชื่อ “จาร์เลต์” (หรือที่คุณมหาดเล็กบางท่านเรียกว่า “ยาร์ดเลย์”) คงออกเสียงยาก ชาววังทั่วไปเรียกขานกันแบบไทย ๆ โดยแผลง จ เป็น ย ว่า “ย่าเหล”
ย่าเหลเป็นสุนัขฉลาดแสนรู้และช่างประจบ จึงเป็นที่โปรดปราน พระเจ้าอยู่หัวทรงมอบหมายให้มหาดเล็กดูแลเป็นอย่างดี ย่าเหลจะคอยหมอบอยู่ใกล้ที่ประทับ หากเสด็จไปทรงพระอักษรหรือเสวยพระกระยาหารในเขตพระราชฐาน ย่าเหลก็จะตามเสด็จไปด้วยทุกครั้ง หากเห็นสิ่งใดหรือผู้ใดไม่ชอบมาพากลก็จะเห่าและตรงเข้ากัดทันที แม้ในยามเสด็จพระราชดำเนินเลียบมณฑล หรือเสด็จประพาสหัวเมืองต่าง ๆ หลายครั้งก็โปรดเกล้าฯ ให้ย่าเหลตามเสด็จไปด้วย