Image

Image

โส้
ข่า/บรู
คนภู (เขา) พาน

ชาติพันธุ์อีสาน
หลากกลุ่มชนบนที่ราบสูง

เรื่อง : วีระศักร จันทร์ส่งแสง
ภาพ : วิจิตต์ แซ่เฮ้ง, ประเวช ตันตราภิรมย์

โส้ กะโซ่ บรู เป็นคำและผู้คนที่เกี่ยวพันกันอยู่แถวเทือกเขาภูพาน

โส้ในปัจจุบันกล่าวกันว่ามีศูนย์กลางอยู่ที่อำเภอกุสุมาลย์ จังหวัดสกลนคร ซึ่งมีพิพิธภัณฑ์กลางแจ้งและศูนย์วัฒนธรรมไทโส้อยู่หน้าที่ว่าการอำเภอ  ส่วนผู้คนชาวโส้ส่วนใหญ่อาศัยหนาแน่นอยู่ในแถบตำบลนาโพธิ์ ตำบลนาเพียง ตำบลโพธิไพศาล

อีกกลุ่มตั้งถิ่นฐานอยู่ใกล้เชิงเขาภูพานด้านตะวันตก ที่บ้านปทุมวาปี ตำบลปทุมวาปี อำเภอส่องดาว จังหวัดสกลนคร ถูกเรียกว่าโส้ทะวืง

ข้ามเทือกเขาไปทางฟากใต้ของภูพาน เขตพื้นที่อำเภอดงหลวง อำเภอคำชะอี จังหวัดนครพนม มีกลุ่มชาติพันธุ์โซ่ หรือกะโซ่ ที่สันนิษฐานว่าน่าจะกร่อนเสียงมาจากคำว่าข่าโซ่ ซึ่งเขียนในภาษาไทยด้วย ซ  ดังนามสกุลของโซ่ดงหลวงจำนวนมากที่เขียนว่าวงศ์กะโซ่ โซ่เมืองแซะ

โซ่ดงหลวงบางหมู่บ้านเรียกตัวเองว่าบรู แปลว่าภูเขา หมายถึงคนที่อยู่ในป่าเขา

ทั้งโส้ โซ่ กะโซ่ ข่าโซ่ บรู ล้วนเป็นชื่อที่เรียกกลุ่มชนคนท้องถิ่นแถวภูพาน ซึ่งเข้าใจว่าเป็นชาติพันธุ์เดียวกัน ด้วยลักษณะกายภาพ ภาษา และวัฒนธรรมเดียวกัน แต่เขียนและเรียกต่างกัน

ความสับสนของชื่ออันหลากหลายมาจากคำที่ตนเองเรียกและผู้อื่นเรียก

ชื่อที่ตัวเองเรียกมักหมายถึงคน เพื่อแยกจากภูตผีหรือสัตว์

ส่วนที่ผู้อื่นเรียกมักมีความหมายทางไม่ดี เป็นผี ไพร่ คนป่า ผู้ส่งบรรณาการ หรือไม่ก็เป็นคำที่ไม่มีความหมาย

โส้ โซ่ กะโซ่ ข่าโซ่ บรู ล้วนเป็นชื่อที่เรียกกลุ่มชนคนท้องถิ่นแถวภูพาน ซึ่งเข้าใจว่าเป็นชาติพันธุ์เดียวกัน ด้วยลักษณะกายภาพ ภาษา และวัฒนธรรมเดียวกัน แต่เขียนและเรียกต่างกัน มาจากคำที่ตนเองเรียกและผู้อื่นเรียก ชื่อที่ตัวเองเรียกมักหมายถึงคน เพื่อแยกจากภูตผีหรือสัตว์  ส่วนที่ผู้อื่นเรียกมักมีความหมายทางไม่ดี เป็นผี ไพร่ คนป่า หรือเป็นคำที่ไม่มีความหมาย

Image