โส้
ข่า/บรู
คนภู (เขา) พาน
ชาติพันธุ์อีสาน
หลากกลุ่มชนบนที่ราบสูง
เรื่อง : วีระศักร จันทร์ส่งแสง
ภาพ : วิจิตต์ แซ่เฮ้ง, ประเวช ตันตราภิรมย์
โส้ กะโซ่ บรู เป็นคำและผู้คนที่เกี่ยวพันกันอยู่แถวเทือกเขาภูพาน
โส้ในปัจจุบันกล่าวกันว่ามีศูนย์กลางอยู่ที่อำเภอกุสุมาลย์ จังหวัดสกลนคร ซึ่งมีพิพิธภัณฑ์กลางแจ้งและศูนย์วัฒนธรรมไทโส้อยู่หน้าที่ว่าการอำเภอ ส่วนผู้คนชาวโส้ส่วนใหญ่อาศัยหนาแน่นอยู่ในแถบตำบลนาโพธิ์ ตำบลนาเพียง ตำบลโพธิไพศาล
อีกกลุ่มตั้งถิ่นฐานอยู่ใกล้เชิงเขาภูพานด้านตะวันตก ที่บ้านปทุมวาปี ตำบลปทุมวาปี อำเภอส่องดาว จังหวัดสกลนคร ถูกเรียกว่าโส้ทะวืง
ข้ามเทือกเขาไปทางฟากใต้ของภูพาน เขตพื้นที่อำเภอดงหลวง อำเภอคำชะอี จังหวัดนครพนม มีกลุ่มชาติพันธุ์โซ่ หรือกะโซ่ ที่สันนิษฐานว่าน่าจะกร่อนเสียงมาจากคำว่าข่าโซ่ ซึ่งเขียนในภาษาไทยด้วย ซ ดังนามสกุลของโซ่ดงหลวงจำนวนมากที่เขียนว่าวงศ์กะโซ่ โซ่เมืองแซะ
โซ่ดงหลวงบางหมู่บ้านเรียกตัวเองว่าบรู แปลว่าภูเขา หมายถึงคนที่อยู่ในป่าเขา
ทั้งโส้ โซ่ กะโซ่ ข่าโซ่ บรู ล้วนเป็นชื่อที่เรียกกลุ่มชนคนท้องถิ่นแถวภูพาน ซึ่งเข้าใจว่าเป็นชาติพันธุ์เดียวกัน ด้วยลักษณะกายภาพ ภาษา และวัฒนธรรมเดียวกัน แต่เขียนและเรียกต่างกัน
ความสับสนของชื่ออันหลากหลายมาจากคำที่ตนเองเรียกและผู้อื่นเรียก
ชื่อที่ตัวเองเรียกมักหมายถึงคน เพื่อแยกจากภูตผีหรือสัตว์
ส่วนที่ผู้อื่นเรียกมักมีความหมายทางไม่ดี เป็นผี ไพร่ คนป่า ผู้ส่งบรรณาการ หรือไม่ก็เป็นคำที่ไม่มีความหมาย
โส้ โซ่ กะโซ่ ข่าโซ่ บรู ล้วนเป็นชื่อที่เรียกกลุ่มชนคนท้องถิ่นแถวภูพาน ซึ่งเข้าใจว่าเป็นชาติพันธุ์เดียวกัน ด้วยลักษณะกายภาพ ภาษา และวัฒนธรรมเดียวกัน แต่เขียนและเรียกต่างกัน มาจากคำที่ตนเองเรียกและผู้อื่นเรียก ชื่อที่ตัวเองเรียกมักหมายถึงคน เพื่อแยกจากภูตผีหรือสัตว์ ส่วนที่ผู้อื่นเรียกมักมีความหมายทางไม่ดี เป็นผี ไพร่ คนป่า หรือเป็นคำที่ไม่มีความหมาย