ณรงค์ : ผมเรียนคณะวนศาสตร์ มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์ อาจารย์พิไลเข้าไปนำเสนอผลงานในวันงานสัมมนาวิชาการเรื่องสัตว์ป่าเมืองไทย ผมอยู่ปี ๔ กำลังคิดว่าเรียนจบจะทำงานที่ไหน ได้ฟังอาจารย์บรรยายเรื่องนกเงือกก็เข้าไปเสนอตัวว่าหลังเรียนจบแล้วขอทำงานด้วยได้ไหม  อาจารย์บอกมาเลย คล้าย ๆ แกก็ไม่ค่อยมีคนเหมือนกัน เพื่อนคนอื่น ๆ หลังเรียนจบก็สอบเข้ากรมป่าไม้ ผมไม่ได้ชอบแนวทางนั้น ก็ทำงานกับอาจารย์เรื่อยมา ช่วงแรก ๆ ยังกระท่อนกระแท่น หาเงินทุนได้บ้างไม่ได้บ้าง

พิทยา : ส่วนผมเบื่อกรุงเทพฯ  ตอนนั้นเรียนไปด้วยทำงานไปด้วยมาตั้งแต่ปี ๑ ไม่มีตังค์ก็ต้องส่งตัวเองเรียน ภาควิชาชีววิทยา คณะวิทยาศาสตร์ มหาวิทยาลัยราม-คำแหง ไม่ใช่จะเรียนจบได้ง่าย ๆ

ระหว่างเรียนผมทำงานที่แอฟริม (AFRIMS - สถาบันวิจัยวิทยาศาสตร์การแพทย์ทหาร) ของอเมริกา วิจัยเกี่ยวกับโรคเขตร้อน ทำเรื่องเกี่ยวกับแมลง ออกไปถ่ายรูปจับตัวอย่าง เรียนทางแมลงกับแมลงทางการแพทย์ ฆ่าแมลงเยอะเพื่อความรู้ ฆ่าแล้วเอาเชื้อไปฉีด ส่องกล้องดู เขี่ยรังไข่ยุงในกล้องจนตาเบลอ ตั้งความหวังว่าอยากทำงานเกี่ยวกับแมลงสักช่วงหนึ่งก็ได้ทำตามอุดมการณ์หารู้ไม่ว่าต่อไปจะลำบากแค่ไหน

พอดีแฟนทำงานกับอาจารย์พิไล ช่วงปี ๒๕๓๓-๒๕๓๔ วันเสาร์อาทิตย์ถ้าผมว่างก็มาช่วยอาจารย์ที่เขาใหญ่ ถือโอกาสมาหาแฟน จนแฟนต้องกลับใต้ ผมก็เสนอตัวลาออกจากแอฟริม อาจารย์บอกตังค์ไม่มีนะ แต่เรายึดอุดมการณ์ ผมทิ้งทุกอย่างมาอยู่ที่นี่ตั้งแต่ปี ๒๕๓๕ ก่อนพฤษภาทมิฬนิดเดียว ตั้งแต่นั้นจนบัดนี้ลำบากมาเรื่อยแต่ตอบโจทย์ตัวเองได้

เราไม่มีสวัสดิการ ไม่มีขั้นเงินเดือน  น้องที่มาทีหลัง เรียนมาด้วยกัน ตอนนี้ไปไกลแล้ว เราไม่ได้ก้าวเหมือนเขา แต่เราโตในด้านอื่น วัดกับใครไม่ได้ เราจะฝ่าฟันโจทย์ของชีวิตไปโดยใช้ธรรมชาติ

ณรงค์ : ผมมาเพราะชอบ ตอนนั้นตัวคนเดียว โสดด้วย ไม่ได้คิดอะไรมากมาย เงินเดือนส่วนใหญ่พอกินแค่เรา ผมก็เลยไม่มีครอบครัว กลัวว่าถ้ามีจะลำบาก

พิทยา : มีคำถามหนึ่งตอนผมพาคนญี่ปุ่นไปถ่ายสารคดี ไม่ว่า NHK หรือช่องไหน สิ่งที่เขาถามคือ your second work คืออะไร ? ผมบอกไม่มี ทำงานวิจัยนกเงือกอย่างเดียว  เขาสงสัย ทำไมคุณไม่รับทัวร์ ไม่รับเป็นไกด์ ผมบอกว่าเราทำงานในพื้นที่ที่อาจารย์พิไลปูทางมาอย่างยากลำบาก ต้องขัดแย้ง ทะเลาะกับคนที่ไม่เห็นด้วย แล้วเราจะหักด้ามพร้าด้วยเข่าได้อย่างไร  เขาแปลกใจเพราะเราอยู่ในพื้นที่ทำเงินได้ แต่เราไม่รับอะไรทั้งสิ้น ยกเว้นคุณติดต่อมาอย่างถูกต้องผ่านที่ทำงาน ผ่านกรม ผมถึงจะพาไป ถ้ามาขอส่วนตัวไม่ได้