ภาพ : บันสิทธิ์ บุณยะรัตเวช
บูโดโมเดล
ปรีดา เทียนส่งรัศมี
นักวิจัยโครงการศึกษานิเวศวิทยาของนกเงือก พื้นที่อุทยานแห่งชาติบูโด-สุไหงปาดี
จากจุดเริ่มต้นสู่ตำนาน งานวิจัย“นกเงือก” (ภาคสนาม)
กว่า ๔ ทศวรรษ
สัมภาษณ์ : ฐิติพันธ์ พัฒนมงคล
ภาพ : โครงการศึกษานิเวศวิทยาของนกเงือก
ขอขอบคุณ คุณจีระ พสุพรพงศา
ประจำอยู่ที่บูโด
ผมมาถึง (บูโด) ปี ๒๕๓๙ มาอยู่จริง ๆ ปี ๒๕๔๑ แต่ก่อนอยู่ห้วยขาแข้ง เขาเขียว เก็บข้อมูลนกเงือกคอแดง แทบไม่เจอคนเลย พอมาเจอคนก็ต้องปรับตัว อาศัยว่าอยู่ป่ามาก่อน รู้ว่าธรรมชาติของป่าของคนคือความจริงใจ การให้เกียรติสำคัญ
ผมอาสามาเอง อยากเรียนรู้อะไรใหม่ ๆ ตลอดเวลา ที่ไหนก็ได้ ไม่จำเป็นต้องนราธิวาส ตอนนั้นเขาบอกจะไปได้เหรอ ภาคใต้ไม่สงบนะ ผมไม่สนใจ ไม่ได้คิดถึงความสงบ ความปลอดภัย ผมอยากจะมาเรียนรู้ธรรมชาติ เขาบูโดชันมาก ถ้าไม่มาตอนวัยรุ่นหมดโอกาสนะ ผมตัดสินใจแล้ว และมันใช่ ดีใจครับที่อาจารย์พิไลให้โอกาส
พอมาอยู่แล้วผมคิดว่ามันยิ่งใหญ่ เขาลูกเล็ก ๆ แต่หลากหลาย ผมไม่เคยเรียนรู้มากมายขนาดนี้ บรรยายไม่ถูก ต้องมาเห็นกับตาถึงจะรู้ว่า rainforest ภาคใต้ยิ่งใหญ่แค่ไหน ไม่ใช่เฉพาะบูโด ยังมีฮาลา-บาลา
นกเงือกเป็นสื่อที่นำพาผมเข้าป่า เจอพื้นที่สวย ๆ เจออะไรดี ๆ เจอเพื่อนที่ดี เจอคนมีน้ำใจ
เด็กลูกทุ่ง
ผมเป็นเด็กลูกทุ่ง เด็กบ้านนอก อยู่กับป่ากับธรรมชาติมาตั้งแต่เด็กจะรู้สึกผูกพัน คิดว่าธรรมชาติมีสิ่งที่น่าเรียนรู้มาก ๆ อย่างเจอนกตัวหนึ่งก็อยากจะรู้ว่ามันทำรังแบบไหนออกลูกเวลาใด
บ้านผมอยู่บางสะพาน อยู่ใกล้ทะเล ตอนเด็ก ๆ ก็เที่ยวป่า ยิงนกตกปลาตามประสา ไม่ได้เอามากินหรอก แต่อยากเห็นมันใกล้ ๆ ไม่มีผู้ใหญ่แนะนำ ไม่มีกล้องสองตา (binoculars) คิดว่านกตัวนี้สวยก็ได้แต่เรียนรู้ไปตามกลุ่มวัยรุ่น พยายามหาความรู้เรื่อย ๆ หนังสือที่ชอบตอนเด็ก ๆ คือ ป่าในบ้าน ของ ทองทิว สุวรรณฑัต อ่านแล้วรู้สึกเหมือนว่าสัตว์มีชีวิต เหมือนมีคนคุยกับมันรู้เรื่อง ถ้าเราเรียนรู้มันก็จะเข้าใจ สื่อสารกับมันได้
เมื่อก่อนยังไม่รู้ว่าการอนุรักษ์เป็นอย่างไร งานวิจัยเป็นแบบไหน ยังไม่ค่อยรู้เรื่องนก แต่ผมใฝ่เรียนรู้มาตั้งแต่เด็ก มีคุณอาเป็นไอดอล ผมจะพิเศษกว่านักวิจัยคนอื่นคืออาจารย์พิไลเป็นคุณอาของผม เหมือนเจอขุมทรัพย์ เป็นของขวัญให้เราเลย ผมพยายามทำตามที่อาจารย์บอกและสอน คิดว่ามันคือเส้นทางที่ถูกต้อง เพราะอาจารย์มีประสบการณ์ เป็นทั้งไอดอลทั้งหัวหน้า
เรื่องธรรมชาติเป็นห้องเรียนยิ่งใหญ่ที่สุด เรียนรู้ไม่สิ้นสุด ไม่จบสิ้น แต่ค่อย ๆ สะสมทีละเล็กทีละน้อย เก็บต่อเนื่องไปเรื่อย ๆ ธรรมชาติช่วยเราได้ แล้วจะสนุก ได้ความรู้ใหม่ ๆ มากมายเมื่อเข้าไปอยู่กับมันจริง ๆ
“คุณลองมาสัมผัสดูแล้วจะรู้ว่า สามจังหวัดชายแดนภาคใต้ไม่ได้น่ากลัว
อย่างที่จินตนาการปรุงแต่งกันเลย มีทะเล มีธรรมชาติ มาขึ้นเขาบูโดสักครั้งในชีวิต ลองดูแล้วจะรู้ว่าประเทศไทยมีแบบนี้”