“รู้สึกว่าแค้น
และแม้ว่าจะไม่โกรธแล้ว
แต่ก็ยังไม่เคยลืมเรื่องราวต่าง ๆ”
– ภรรยาผู้เสียชีวิตรายหนึ่ง –
โปรดอย่าขืนใจ
ให้ฉันลบความทรงจำ
scoop
เรื่อง : วีระศักร จันทร์ส่งแสง
ภาพ : วิจิตต์ แซ่เฮ้ง
แปลคำสัมภาษณ์ภาษามลายู-ไทย : นิการีม๊ะ หะยีนิเลาะ
“เหตุการณ์ตากใบ” เมื่อวันที่ ๒๕ ตุลาคม ๒๕๔๗ ที่หน้าสถานีตำรวจภูธรอำเภอตากใบ ต่อเนื่องถึงหน้าที่ว่าการอำเภอตากใบ จังหวัดนราธิวาส เป็นการชุมนุมของคนมุสลิมชายแดนใต้ที่มีข้อเรียกร้องความเป็นธรรมให้กับ ชรบ. (ชุดรักษาความปลอดภัยหมู่บ้าน) หกคน ที่ถูกตั้งข้อหาว่ามอบปืนลูกซองของหลวงให้กับกลุ่มผู้ก่อความไม่สงบ
มีชาวมุสลิมในจังหวัดนราธิวาสและจังหวัดใกล้เคียงทุกวัยทั้งชายหญิงร่วมอยู่ในที่ชุมนุมราว ๓,๐๐๐ คน มีผู้ถูกยิงเสียชีวิตในเหตุการณ์ ๗ คน ถูกจับกุมราว ๑,๓๐๐ คน ในจำนวนนี้เสียชีวิตบนรถระหว่างถูกเจ้าหน้าที่ควบคุมตัว ๗๘ คน ได้รับบาดเจ็บจากการขนย้าย ๑๐๙ คน ซึ่งจำนวนหนึ่งกลายเป็นผู้พิการ และอีก ๕๙ คนถูกตั้งข้อหาดำเนินคดี ซึ่งตอนหลังอัยการถอนฟ้องและได้รับการชดเชยจากรัฐในวงเงินรายละประมาณ ๓ หมื่นบาท
ส่วนผู้ได้รับบาดเจ็บได้รับเงินเยียวยารายละ ๕ หมื่นถึง ๔ แสนบาท ผู้พิการรุนแรงและผู้เสียชีวิตได้รายละ ๗.๕ ล้านบาท ภายใต้เงื่อนไขว่าจะไม่มีการรื้อฟื้นเรียกร้องทั้งทางแพ่งและทางอาญาอีกต่อไป ขณะที่ผู้ได้รับผลกระทบจากเหตุการณ์มองว่าการเยียวยายังไม่ครอบคลุมถึงความยุติธรรมที่ต้องมีการสะสางให้เห็นตัวผู้รับผิดชอบสั่งการที่ทำให้ผู้บริสุทธิ์ล้มตาย
คนจำนวนหนึ่งต้องการให้เหตุการณ์ผ่านไปแบบแล้ว ๆ กันไป ไม่ต้องรื้อฟื้นย้ำเตือนกีดกันไม่ให้รำลึกถึง คล้ายบังคับกลาย ๆ ให้ลืม แต่คนที่ร่วมอยู่ในเหตุการณ์อยากได้รับการจดจำไว้เป็นประวัติศาสตร์ที่มีประจักษ์หลักฐานชัดเจนว่าเคยเกิดขึ้นจริง ผู้กระทำและผู้ถูกกระทำล้วนมีตัวตนอยู่จริง และยังมีชีวิตอยู่
“พอปล่อยนกไปไม่ได้ยินเสียงก็ทำใจได้หน่อย คิดว่าเขาไปทำงานยังไม่กลับมา”
วันเกิดเหตุการณ์ตากใบ ลูกชายก๊ะยะห์ไปซื้อของในตลาดเตรียมตัวจะไปเป็นทหารเกณฑ์ แล้วติดอยู่ในที่ชุมนุม จนถูกกวาดจับไปพร้อมกับอีก ๑,๓๐๐ คน รวมทั้งพ่อของเขา พ่อเสียชีวิตบนรถขณะถูกทหารควบคุมตัว ส่วนเขาได้รับการปล่อยตัว มานอนบ้านได้คืนเดียวก็ต้องไปเข้าประจำการทหาร จนครบเกณฑ์จึงได้กลับคืนบ้านอีกครั้ง เป็นลูกชายคนโตที่แม่หวังพึ่งให้ดูแล แต่ตอนนี้แม่ยังต้องบำบัดฟื้นฟูดูแลเขาหลังจากประสบอุบัติเหตุจนต้องนอนติดเตียง
ก๊ะยะห์
แม่บ้านที่สูญเสียสามี
ก๊ะยะห์เป็นแม่บ้านและเป็นแม่ของลูกสามคน อาชีพรับจ้างกรีดยาง เช้าวันที่ ๒๕ ตุลาคม ๒๕๔๗ เธอออกไปตลาดเจ๊ะเหในตัวอำเภอตากใบกับลูกชายคนโต เพื่อซื้อข้าวของเตรียมไปเข้าประจำการทหารเกณฑ์ต้นเดือนพฤศจิกายน แล้วบังเอิญเข้าไปติดอยู่ในที่ชุมนุม เธอพลัดกับลูกชาย แต่ไปเจอกับสามี ถึงได้รู้ว่าเขาอยู่ที่นั่นด้วย และนั่นก็เป็นครั้งสุดท้ายที่เธอได้เจอเขาขณะยังมีชีวิต
คืนนั้นสามี ลูกชายคนโต และน้องชายสองคนไม่กลับบ้าน
สองวันต่อมาเธอถึงรู้ว่าสามีเสียชีวิต ลูกชายได้รับการปล่อยตัวกลับมานอนบ้านคืนเดียวก็ต้องจากไปเข้าประจำการ