เส้นทางโฮจิมินห์
PIC (พลิก) STORY
เรื่อง : สุเจน กรรพฤทธิ์
ภาพ : sc660527, U.S. National Archive
and Records Administration II
สำหรับคนที่สนใจประวัติศาสตร์ช่วงสงครามเย็น “เส้นทางโฮจิมินห์” (Ho Chi Minh Trail) เป็นชื่อคุ้นหู ด้วยนี่คือเส้นทางที่เวียดนามเหนือสร้างขึ้นเพื่อลักลอบเคลื่อนกำลังและส่งทรัพยากรจำนวนมากไปยังเวียดนามใต้ จนทำให้ “สงครามกองโจร” ของเวียดนามเหนือประสบผลสำเร็จ กลายเป็นหนึ่งในปัจจัยที่นำไปสู่การรวมประเทศใน ค.ศ. ๑๙๗๕ และขับไล่สหรัฐอเมริกาออกไปจากภูมิภาคอินโดจีนได้ในที่สุด
แต่คนจำนวนมากย่อมไม่อาจจินตนาการหน้าตาของเส้นทางสายนี้ได้ เพราะ “ภาพจำ” กลับเป็นเพียงแผนที่ภูมิภาคเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ในส่วนแผ่นดินใหญ่ อันประกอบด้วยไทย ลาว กัมพูชา และเวียดนาม ที่แบ่งเป็นเหนือกับใต้ มีลูกศรวิ่งจากภาคเหนือของเวียดนามทะลุเข้าไปเลียบชายแดนลาวด้านตะวันออก กระจายเป็นลูกศรหลายหัวเมื่อมาถึงชายแดนเวียดนามใต้ โดยบางส่วนยังเข้าไปในกัมพูชาด้วย
มีสารคดีโทรทัศน์หลายเรื่องฉายให้เห็นภาพว่าเส้นทางสายนี้บางส่วนอยู่ในป่า เป็นทางเดินแคบ ๆ บางทีต้องเอากิ่งไม้มาพรางตา บางช่วงผ่านหุบเหว ธารน้ำตก ยากลำบากไม่น้อย
ตอนพบภาพถ่ายเก่าใบนี้ซึ่งมีคำบรรยายว่า “ทหารเวียดนาม
ใต้เคลื่อนที่ไปตามบางส่วนของเส้นทางโฮจิมินห์ในลาว” (ค.ศ. ๑๙๗๑) จึงเป็นครั้งแรกที่เห็นว่า “เส้นทาง” สายนี้บางส่วนพัฒนาถึงขั้นเป็น “ถนนลูกรัง” ที่ขบวนรถถัง รถบรรทุกแล่นผ่านได้ โดยเฉพาะในพื้นที่ลาวใต้ที่ทหารเวียดนามใต้พยายามทำลายเพื่อขัดขวางการส่งกำลังบำรุงของเวียดนามเหนือ
ปล่อยให้เวียดนามเหนือทำถนนได้ถึงขนาดนี้ จึงไม่น่าแปลกใจเลยว่าทำไมเวียดนามใต้ถึงแพ้