กุหลาบมัทนะพาธา
ธรรมชาติ ทํามาโชว์
เรียบเรียง : ฐิติพันธ์ พัฒนมงคล
ภาพ : จิตรทิวัส พรประเสริฐ
“กุหลาบใน มัทนะพาธา สีอะไร”
ครูเล็ก-ภัทราวดี มีชูธน ศิลปินแห่งชาติ สาขาศิลปะการแสดง (ละครเวทีและภาพยนตร์) เคยตั้งโจทย์แก่คณะเตรียมงานการแสดงอ่านบทพระราชนิพนธ์ประกอบดนตรี เพื่อใช้ออกแบบชุดของนางมัทนา ตัวละครเอกใน มัทนะพาธา
บทพระราชนิพนธ์ในรัชกาลที่ ๖ ซึ่งได้รับยกย่องจากวรรณคดีสโมสรให้เป็น “ยอดบทละครพูดคำฉันท์”
ครั้งนั้นสำนักงานมูลนิธิพระราช-นิเวศน์มฤคทายวัน ในพระอุปถัมภ์สมเด็จพระเจ้าภคินีเธอ เจ้าฟ้าเพชรรัตนราชสุดา
สิริโสภาพัณณวดี จัดงานขึ้น ณ สวนมัทนะพาธา พระราชนิเวศน์มฤคทายวัน อำเภอชะอำ จังหวัดเพชรบุรี เมื่อปลาย
ปี ๒๕๖๖ เนื่องในวาระครบรอบ ๑๐๐ ปี มัทนะพาธา
รศ.ดร. อาทิตย์ ชีรวณิชย์กุล อาจารย์ประจำภาควิชาภาษาไทย คณะอักษรศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัยจึงศึกษาพระราชนิพนธ์พบคำเรียกดอกกุหลาบว่า “กุพชกะ” ซึ่งพระสารประเสริฐ (ตรี นาคะประทีป) สืบค้นจากปทานุกรมสันสกฤต-อังกฤษของเซอร์โมเนียร์ วิลเลียมส์ แล้วอธิบายว่าคือ Rosamoschata (กุหลาบมัสก์) สายพันธุ์ที่มีมาช้านานแต่ไม่ชัดเจนในต้นกำเนิดตามธรรมชาติ เพียงคาดกันว่าน่าจะอยู่ในเทือกเขาหิมาลัยตะวันตก
“ก่อนครูเล็กถาม มีอาจารย์ท่านหนึ่งไปเที่ยวลาดักห์ ประเทศอินเดีย และพบกุหลาบป่า Rosa Webbiana Wall. ex Royle เติบโตอยู่บนเทือกเขาหิมาลัยที่ความสูง ๔,๔๐๐ เมตร พอท่านส่งรูปมาให้ชม ผมก็นึกถึงในบทพระราชนิพนธ์ที่บรรยายลักษณะว่า ‘ไม้เรียกผกากุพ- ชะกะสี
อรุณแสง ปานแก้มแฉล้มแดง ดรุณี ณ ยามอาย’ จึงเรียนครูเล็กไปว่า ‘สีอรุณแสง’ น่าจะเป็นชมพูแดงเรื่อเหมือนแก้มหญิงสาวที่แดงซ่านเวลาเขินอาย ไม่ใช่สีแดงเลือดอย่างในตำนานกุหลาบของกรีก”
ตรงหน้าคือกุหลาบป่าที่บันทึกจากเทือกเขาหิมาลัย