488 จากบรรณาธิการ รัก-คลั่ง

พระราชนิพนธ์เรื่อง มัทนะพาธา เรื่องราวความรักสามเส้าอันเป็นตำนานแห่งดอกกุหลาบ

นอกจากความรักแบบหนุ่มสาวแล้ว ในยุคสมัยแห่งรัชกาลที่ ๕ ต่อเนื่องมาถึงรัชกาลที่ ๖ เป็นช่วงเวลาของการสร้างรัฐชาติ พัฒนาบ้านเมืองให้มีความเจริญเทียบเท่าชาติตะวันตก จึงเกิดการปลูกฝัง “ความรักชาติ” ผ่านอุดมการณ์ “ชาตินิยม” (Nationalism) ที่มีชาติ ศาสนา และพระมหากษัตริย์ เป็นศูนย์กลาง ทรงเรียกร้องให้ประชาชนมีความสามัคคี เสียสละประโยชน์ส่วนตน หรือแม้แต่สละชีวิตเพื่อส่วนรวม

ดั่งโคลงสยามานุสสติซึ่งรัชกาลที่ ๖ ทรงพระราชนิพนธ์ เมื่อทรงส่งทหารไปร่วมสงครามโลกครั้งที่ ๑

ในสมัยนั้นยังไม่มีนิยามคำว่า “คลั่งชาติ” ศัพท์ทางวิชาการคือ Chauvinism ซึ่งเชื่อว่าชาติตนเองเหนือกว่าชาติอื่น
อย่างสุดโต่ง แสดงความรักชาติด้วยอารมณ์ที่รุนแรง ขาดเหตุผล ดั่งความรักที่ “เหมือนโคถึก...ยิ่งห้ามก็ยิ่งคลั่ง” และอาจไปถึงขั้นใช้ความรุนแรงกับคนเห็นต่าง

ในบริบทโลกปัจจุบันและสถานการณ์ที่ไทยเผชิญอยู่ น่าคิดว่า รักชาติ กับคลั่งชาติ อย่างไหนที่เราต้องการ

สุดทางหนึ่งน่าจะเป็นความรักชาติอย่างสร้างสรรค์พัฒนาการศึกษา สร้างสติปัญญา รักษาและปกป้องผลประโยชน์ชาติด้วยความสามัคคีกันแก้ไขปัญหาอย่างมีสติและด้วยสันติ

แต่อีกสุดทางหนึ่งเป็นความคลั่งชาติอย่างทำลาย ก็จะเห็นการยุยงให้เกิดความเกลียดชังรุนแรง เหยียดหยามผู้อื่นอย่างไม่เป็นธรรม ซึ่งเท่ากับการทำลายความสามัคคีกันเองในชาติ

จะรักชาติแบบไหน คลั่งชาติแบบใด พระราชนิพนธ์ในรัชกาลที่ ๖ เรื่อง พระร่วง ทรงเตือนถึง