ท้ายครัว
เรื่องและภาพ : กฤช เหลือลมัย
ใครที่ชอบเสาะหากินยอดอ่อนผักพื้นบ้านคงเคยกินยอดผักอีซึก หรือผักซึก, พฤกษ์, จามจุรีสีทองกันมาแล้วนะครับ มันเป็นผักยืนต้นขนาดใหญ่ที่ชาวบ้านนิยมเก็บยอดสีเขียวอ่อนมาขายตามตลาดนัดในราคาถูก
ยิ่งถ้ารู้จักตัดฟันกิ่งอย่างเหมาะสม มันก็จะแตกยอดอ่อนให้ได้ลวกจิ้มน้ำพริก ผัด หรือต้มจืด แกงส้มกินตลอดทั้งปี
ยอดอ่อนผักอีซึกรสหวานอร่อย เวลาถามแม่ค้าว่าทำอะไรกินดี พวกเธอมักบอกให้ลวกจิ้มน้ำพริก นั่นไม่ใช่การตอบแบบขอไปทีนะครับ แต่เป็นวิธีกินที่ได้รสชาติเต็มที่ต่างหาก ตัวผมเองกินยอดผักซึกแกงส้ม ลวกจิ้มป่นปลาแบบที่ชาวบ้านเขากินกันจนติดใจ ยิ่งพอเข้าหน้าฝนด้วยแล้ว หาซื้อง่ายมาก
มาหน้าฝนนี้เองแหละครับ ที่ต้องติดอกติดใจเป็นทวีคูณเพราะว่าขณะเดินดูผักหญ้าปลาเห็ดที่ตลาดเก่าโคกเดื่อ อำเภอไพศาลี จังหวัดนครสวรรค์อยู่นั้น ได้พบเจอ “ฝักอีซึก” คือฝักอ่อนของต้นซึก ซึ่งแม่ค้าชาวไพศาลีบอกว่ากินดีกว่ายอดอ่อนเสียอีก โดยแนะให้เอาไป “ฉาบน้ำมัน” คือผัดน้ำมันเร็วๆ ในกระทะตั้งไฟแรงๆ เอาไปจิ้มน้ำพริก หรือจะลวก ต้ม แกงส้ม ผัดไข่ ก็อร่อยได้ง่ายๆ
ผมเพิ่งจะเคยเห็นฝักอ่อนอีซึกเป็นครั้งแรก เลยขอทำความรู้จักพร้อมกันทีเดียวสามรายการ โดยผมแบ่งฝักอีซึกส่วนหนึ่งหั่นหยาบ อีกสองส่วนซอยละเอียด
ตั้งกระทะน้ำมันบนเตาไฟจนร้อนจัด เอาฝักอีซึกส่วนที่หั่นหยาบลงผัดใส่เกลือเล็กน้อย พอสลด ตักใส่จาน เป็น “ฉาบน้ำมัน”
ส่วนที่ซอยละเอียดนั้น ครึ่งหนึ่งตีไข่ไก่เคล้าให้เข้ากัน ทอดเป็นแพหนาในกระทะจนสุกหอม หั่นเป็นชิ้น “อีซึกทอดไข่”
อีกครึ่งเอาเคล้าผสมในหมูสับที่ปรุงรสด้วยกระเทียมพริกไทย รากผักชีตำละเอียด เกลือ ซีอิ๊วขาว แล้วปั้นเป็นก้อนบะช่อ เอาลงต้มในหม้อน้ำที่ใส่กลีบกระเทียม เม็ดพริกไทย รากผักชี เกลือ ให้เดือดเพียงอ่อนๆ ต้มนานราว ๑๐ นาที จนหมูสุก จะได้ “แกงบะช่อฝักอีซึก” รสอ่อนใส ไว้ซดน้ำซุปร้อนๆ
ทีนี้ผมก็ตำน้ำพริกกะปิครกเล็กๆ กินกับกับข้าวทดลองสามอย่างนี้ อิ่มไปได้สบายๆ
พร้อมกับได้รู้ว่า อันฝักอ่อนอีซึกนี้ช่างหวานกรอบอร่อยนัก เมื่อสุกก็ไม่แข็งกระด้างแต่ถ้าเอามากินดิบๆ แบบผักอื่น เช่น ฝักกระถิน จะรู้สึกว่าฝาดเฝื่อนเกินไป
อีซึกจะแตกฝักอ่อนแค่ช่วงเวลานี้เท่านั้นนะครับ ใครเคยเห็นว่ามีการเอามากินในที่อื่นๆ นอกจากย่านอำเภอไพศาลีและอำเภอตากฟ้า...บอกกล่าวกันมาบ้างนะครับ