แต่ในงานซานเฟอร์มินนี้ผู้คนหนาแน่นมากขึ้นไปกว่านั้น คือมีมากถึงหกคนต่อตารางเมตร เรียกว่าแออัดยัดทะนานกันมากทีเดียว !

บริเวณจัตุรัสที่จัดงานมีขนาดไม่ใหญ่นัก คือ ยาว ๕๐ เมตร กว้าง ๒๐ เมตร รอบข้างมีอาคารสูงหลายชั้นประกบอยู่และมีระเบียงที่เห็นทิวทัศน์ได้แบบไม่มีอะไรขวาง จึงเหมาะสำหรับนักวิจัยที่จะตั้งกล้องบันทึกภาพ  นักวิจัยใช้กล้องความละเอียดสูงแปดตัววางไว้ที่ระเบียงสองแห่ง ทำให้ได้ข้อมูลภาพที่เหมาะสมสำหรับนำมาใช้ศึกษาฝูงชนหนาแน่นที่เดินวนรอบจัตุรัส แตกต่างจากการศึกษาก่อนหน้าที่วิ่งไปข้างหน้า

สิ่งที่นักวิจัยค้นพบคือข้อมูลที่นำมาสรุปสร้างเป็น “แผนที่ความเร็วของการเคลื่อนที่ของมวลชน” ได้ คล้ายกับที่ใช้ศึกษากระแสอากาศที่วนรอบเครื่องบินในอุโมงค์ลม โดยสังเกตเห็นกลุ่มก้อนของมวลชนที่มีรัศมีราว ๑๐ เมตรและเคลื่อนที่ไปในทิศทางเดียวกัน ลักษณะดังกล่าวครอบคลุมคนราว ๕๐๐ คน ซึ่งมีมวลรวมกันหลายสิบตัน อาจมองคล้ายรถบรรทุกขนาดใหญ่ยักษ์ที่บรรทุกของหนักมาก การเดินของฝูงชนจะวนมาครบรอบตรงจุดเริ่มต้นทุก ๆ ๑๘ วินาที จึงมีลักษณะการเดินเกือบจะเป็นวงกลมแบบซ้ำเป็นช่วง ๆ

เมื่อพยายามหาคำอธิบายพฤติกรรม โดยมองแต่ละคนเป็น “อนุภาค” หรือแม้แต่นำปัจจัยทางชีวภาพหรือทางความรู้สึกนึกคิด (cognition) มาอธิบาย เช่น การเลี่ยงกระทบกระทั่งกับกำแพงและคนรอบข้าง ก็พบว่ามีความซับซ้อนและมีปัจจัยเยอะมากจนสรุปเป็นสมการไม่ได้ คล้ายกับการพยายามอธิบายโมเลกุลน้ำเดี่ยว ๆ สักโมเลกุลที่เคลื่อนที่อยู่

คำอธิบายที่เป็นไปได้แบบเดียวคือ แต่ละคนล้วนเดินไปข้างหน้าแบบ “สุ่ม” ไม่อาจทำนายปฏิสัมพันธ์ใด ๆ กับคนข้างเคียงได้เลย

สุดท้ายนักวิจัยจึงพิจารณาคนที่มาร่วมเทศกาลแบบเป็น “กลุ่มคน” แทน ก็ได้สมการสอดคล้องกับผลการทดลองที่บันทึกภาพเป็นอย่างดี นั่นก็คือฝูงชนในเทศกาลนี้เคลื่อนที่แบบเป็นระลอกคลื่นนั่นเอง

นักวิจัยขยายขอบเขตของงานไปอีก เมื่อนำภาพจากบันทึกการเดินเลิฟพาเหรด (Love Parade) ในเมืองดืสบวร์ค ประเทศเยอรมนี ใน ค.ศ. ๒๐๑๐ มาวิเคราะห์แบบเดียวกัน ก็พบว่าแม้จะเป็นกลุ่มคนที่แตกต่างกันมาก แต่พบการเคลื่อนที่เป็นระลอกไม่ต่างกัน

พฤติกรรมมวลชนแบบนี้อาจสรุปได้ว่าเป็นเรื่องสากล ไม่จำเพาะกับเหตุการณ์ใดเหตุการณ์หนึ่งเพียงเท่านั้น และยังไม่ขึ้นกับว่าใครเป็นคนเข้าร่วมเหตุการณ์อีกด้วย

โชคดีที่งานชูปินาโซยังไม่เคยเกิดอุบัติเหตุใด ๆ เพราะอีเวนต์เกิดสั้นเพียง ๑-๒ ชั่วโมง และผู้เข้าร่วมก็รู้ตัวและระแวดระวังเรื่องความเสี่ยง แต่เลิฟพาเหรดในปีดังกล่าวเกิดอุบัติเหตุจนทำให้บาดเจ็บนับร้อยคนและเสียชีวิตหลายสิบคน เมื่อวิเคราะห์ลึกลงไปอีกพบว่า การเดินพาเหรดคราวนั้นมีความบิดเบี้ยวของ “รูปแบบ” ที่เห็นได้ก่อนจะเกิดเหตุร้ายขึ้น

ดังนั้นงานวิจัยนี้จึงชี้ว่าหากอาศัยการตรวจติดตาม “รูปแบบ” ขบวนพาเหรดตามเวลาจริง (real time) ก็อาจระบุความเสี่ยงเกิดเหตุร้ายมากหรือน้อยได้ และใช้ข้อมูลการทำนายดังกล่าวป้องกันหรือยับยั้งเหตุร้ายที่อาจจะเกิดกับคลื่นมหาชนได้ทันท่วงที

ไม่น่าเชื่อว่าพฤติกรรมของมนุษย์จำนวนมากเมื่อมองโดยรวมแล้วจะไม่ต่างจากพฤติกรรมของ “ของไหล” เช่นน้ำและใช้สมการแบบเดียวกันทำนายผลลัพธ์ได้ อีกทั้งเราอาจใช้เครื่องมือพวกนี้มาป้องกันเหตุไม่คาดฝันได้อีกด้วย