คลังความรู้คู่เยาวราช
Hidden (in) Museum
เรื่อง : สุชาดา ลิมป์
ภาพ : บันสิทธิ์ บุณยะรัตเวช
ชาวจีนในไทยส่วนใหญ่อพยพมาจากตอนใต้ของจีน
ชาวฮกเกี้ยนมาจากตอนใต้ของมณฑลฮกเกี้ยน ชาวแต้จิ๋วมาจากตะวันออกเฉียงเหนือของมณฑลกวางตุ้ง ชาวแคะมาจากตอนเหนือของมณฑลกวางตุ้ง ชาวกวางตุ้งมาจากตอนกลางของมณฑลกวางตุ้ง และชาวไหหลำมาจากตะวันออกเฉียงเหนือของเกาะไหหลำ ส่วนใหญ่คนเพิ่งมาจากจีนจะเทียบท่า-ตั้งหลักที่ “สามเพ็ง” (ต่อมาเรียกสำเพ็ง) ก่อนขยับขยายไปที่อื่น
คือเกริ่นนำ “ถนนเยาวราช” จาก ศูนย์ประวัติศาสตร์เยาวราช วัดไตรมิตรวิทยารามวรวิหาร
ที่นี่แบ่งนิทรรศการเป็นหกห้องตามหัวข้อ เติบใหญ่ใต้ร่มพระบารมี เล่าความเป็นมาชุมชนสำเพ็ง-เยาวราช ผ่านฉากที่ซ้อนภาพวีดิทัศน์สามมิติให้ผู้ชมสัมผัสเสมือนได้อยู่บ้านในบรรยากาศจิบชาขณะอากงเล่าเรื่องให้หลานชายฟัง เพื่อปูพื้นเรื่องเล่า
ถัดมาเป็นห้อง กำเนิดชุมชนจีนแห่งกรุงรัตนโกสินทร์ (ปี ๒๓๒๕-๒๓๙๔) พาย้อนสำเพ็งสมัยรัชกาลที่ ๑-๓ มีชาวจีนโพ้นทะเลโล้สำเภาเข้ามาตั้งรกราก ด้วยเป็นยุคที่ต้องการแรงงานจำนวนมากมาสร้างราชธานี รัฐบาลจึงมีมาตรการจูงใจให้คนจีนลี้ภัยสงครามบ้านเกิดมาเป็นแรงงานรับจ้างและให้สิทธิ์ไม่ต้องถูกเกณฑ์ไปทำงานให้หลวงอย่างคนไทย ทำให้คนจีนมีอิสระเดินทางทั่วประเทศ รับจ้าง สะสมทุนค้าขาย สร้างตนจนเป็นเจ้าสัว
ต่อด้วยห้อง เส้นทางสู่ยุคทอง (ปี ๒๓๙๔-๒๕๐๐) เผยพัฒนาการสำเพ็งสู่ย่านธุรกิจสมัยใหม่ ผ่านโมเดลและฉากจำลองถนนเยาวราช รวมถึงบรรยากาศร้านค้าบ้านเรือนตามสภาพสังคมที่เริ่มคึกคักทั้งด้านเศรษฐกิจ วิถีชีวิต และสรรพสิ่งบันเทิง
ก่อนนำสู่ห้อง ตำนานชีวิต เรื่องราวคนต้นแบบซึ่งส่วนใหญ่เป็นกลุ่มเจ้าสัวเยาวราชที่ทำคุณประโยชน์ให้ประเทศ บันดาลใจแก่คนรุ่นหลัง
แล้วเข้าห้อง พระบารมีปกเกล้า ชมแกลเลอรีภาพถ่ายและวีดิทัศน์แสดงพระมหากรุณาธิคุณและพระราชกรณียกิจที่สถาบันกษัตริย์ในรัชกาลปัจจุบันมีต่อชุมชนเยาวราช รวมถึงภารกิจเชื่อมความแน่นแฟ้นสองแผ่นดินไทย-จีน
ปิดท้ายที่ห้อง เยาวราชวันนี้ ยลโฉมไชน่าทาวน์เวอร์ชันปัจจุบันที่ลือชา ทั้งแหล่งวัฒนธรรมจีน ถนนสายทองคำ ย่านเศรษฐกิจที่ใหญ่สุดของประเทศแหล่งรวมร้านอาหารเลิศรส ฯลฯ
ความสนุกของการเสพประวัติศาสตร์เยาวราชคือที่นี่มีรายละเอียดมากมายซุกแทรกให้ต้องมองหา ละเลียดในแต่ละหุ่น-ฉากที่ล้วนจำลองขึ้นอย่างใส่ใจ
อย่างฉาก “ตรอกสำเพ็ง” ทางเดินแคบ ๆ คึกคักด้วยบรรยากาศค้าขาย ทั้งของกิน ของใช้ สถานเริงรมย์ทั้งบ่อนและสำนักนางโลม ล้วนปลูกสร้างประชิดแออัดจนเกิดไฟไหม้บ่อย
ฉาก “หยาดฟ้าภัตตาคาร” (ห้อยเทียนเหลา) อาคารโอ่อ่าสามชั้นที่เป็นตำนานความหรูหราของเยาวราชและสถานสังสรรค์ของคนชั้นสูงในกรุงเทพฯ มีห้องจัดเลี้ยงชั้น ๓ เป็นสถานพบปะเจรจาตามรสนิยมคนจีนที่ชอบคุยเรื่องสำคัญบนโต๊ะอาหาร ทั้งธุรกิจ ไกล่เกลี่ยคดี นัดหมั้นหมาย ไปจนจัดงานเลี้ยงแต่งงาน
บรรยากาศซื้อขายใน “ร้านจันอับ” กิจการขนมหวานที่ครอบครัวถ่ายทอดสูตรจากรุ่นสู่รุ่น เป็นขนมแบบแห้งหลายชนิด อย่างข้าวพอง ถั่วลิสงเคลือบ ถั่วตัด งาตัด ฟักเชื่อม จะกินเล่น รับแขก ไหว้เจ้า หรือใช้เป็นขนมในงานมงคลก็เหมาะ ถือเป็นส่วนหนึ่งของชีวิตที่ขาดไม่ได้เช่นเดียวกับการดื่มชา
ซุกอยู่ตรงไหนของพิพิธภัณฑ์...ต้องมาดู
ศูนย์ประวัติศาสตร์เยาวราช
๖๖๑ วัดไตรมิตรวิทยารามวรวิหาร
ถนนเจริญกรุง แขวงตลาดน้อย
เขตสัมพันธวงศ์ กรุงเทพฯ ๑๐๑๐๐
เปิดทำการวันอังคาร-วันอาทิตย์
เวลา ๐๘.๓๐-๑๖.๓๐ น.
คนไทยเข้าชมฟรี ต่างชาติ ๑๐๐ บาท
โทร. ๐-๒๖๒๓-๑๒๒๖