ทางเข้าพื้นที่กู้ภัยถูกกั้นให้เฉพาะเจ้าหน้าที่เท่านั้น

ผู้ที่คาดว่าเป็นญาติของผู้ประสบภัยพยายามเฝ้าดูการกู้ภัย

ที่ถนนกำแพงเพชร ๒ ฝุ่นจากตึกที่ถล่มทำให้พื้นถนนแทบทั้งสายและบริเวณรอบ ๆ กลายเป็นสีขาวโพลน มีรายงานว่ามีผู้เสียชีวิตทันที ๓ ราย บาดเจ็บ ๖ ราย และสูญหายอีกอย่างน้อย ๘๑ ราย  ต่อมามีการปิดถนนสายนี้เพื่อเป็นพื้นที่ทำงานสำหรับหน่วยกู้ภัยและโรงพยาบาลสนาม  ราว ๒ ทุ่มปฏิบัติการกู้ภัยเพื่อช่วยชีวิตคนที่ยังติดอยู่ใต้ซากตึกเริ่มด้วยรถแบ็กโฮเพียงไม่กี่คัน ก่อนจะระดมกำลังจากหน่วยกู้ภัยต่าง ๆ และทีมสุนัขกู้ภัยเข้าพื้นที่ โดยจำนวนผู้ติดค้างใต้ซากเปลี่ยนแปลงตลอดเวลา

ในวันนี้กรมอุตุนิยมวิทยารายงานว่ามีอาฟเตอร์ช็อก ๔๓ ครั้ง และกรมป้องกันและบรรเทาสาธารณภัย (ปภ.) รายงานว่าแผ่นดินไหวใหญ่ครั้งนี้มีจังหวัดได้รับแรงสะเทือนถึง ๕๗ จังหวัด

รุ่งขึ้น (๒๙ มีนาคม ๒๕๖๘) หลายคนหยุดอยู่บ้านบ้างเพิ่งกลับถึงบ้านช่วงเช้า ศูนย์บัญชาการเหตุการณ์ของกรุงเทพมหานครที่จัดตั้งขึ้นระบุว่า มีรายงานอาคารในกรุงเทพฯ ร้าวกว่า ๗๐๐ แห่ง และส่งวิศวกรอาสาเข้าตรวจสอบ

ขณะที่การกู้ภัยบริเวณซากอาคาร สตง. ถล่ม กลายเป็นงานกู้ภัยระดับชาติ สื่อแทบทุกสำนักทั้งมีสังกัดและอิสระต่างเกาะติดสถานการณ์บริเวณถนนกำแพงเพชร ๒ เพื่อรายงานสดจากพื้นที่ตลอดทั้งวัน โดยเริ่มใช้เทคโนโลยีค้นหาผู้รอดชีวิต เช่น เครื่อง Life Locator จับความเคลื่อนไหวใต้ซากตึก

๓๐ มีนาคม สื่อกระแสหลักและโซเชียลมีเดียเต็มไปด้วยข่าวและประสบการณ์จากแผ่นดินไหวของคนจำนวนมาก พร้อมกับตั้งคำถามว่าเกิดอะไรขึ้นกับตึก สตง. ที่กลายเป็นตึกเดียวในเมืองหลวงที่ถล่ม ขณะตึกซึ่งอยู่ระหว่างก่อสร้างของภาคเอกชนจำนวนมากกลับรอดจากแผ่นดินไหว

๓๑ มีนาคม คนกรุงเทพฯ ยังคงผวาแผ่นดินไหว ที่อาคารศูนย์ราชการ ถนนแจ้งวัฒนะ และสำนักงานที่เป็นตึกสูงหลายแห่ง คนรู้สึกถึงแรงสะเทือน ปรากฏว่ามีคนได้ยินเสียงร้าวของอาคารจนรีบหนีลงมาบริเวณชั้นล่าง กระทั่ง แพทองธาร ชินวัตร นายกรัฐมนตรี และ ชัชชาติ สิทธิพันธุ์ ผู้ว่าราชการกรุงเทพมหานคร ต้องยืนยันผ่านสื่อว่า อาฟเตอร์ช็อกไม่มีผลต่อกรุงเทพฯ อาคารที่ผ่านการตรวจสอบแล้วสามารถใช้งานได้ตามปรกติ

ในวันนี้นายกฯ ยังประชุมที่กรมป้องกันและบรรเทาสาธารณภัย (ปภ.) กับกระทรวงดิจิทัลเพื่อเศรษฐกิจและสังคม (DE) สำนักงานคณะกรรมการกิจการกระจายเสียง
กิจการโทรทัศน์ และกิจการโทรคมนาคมแห่งชาติ (กสทช.) ผู้ให้บริการเครือข่ายโทรศัพท์ ตั้งคำถามถึงระบบแจ้งเตือนประชาชนผ่านข้อความสั้น (SMS) ที่ล่าช้า ทั้งที่นายกฯ สั่งการตั้งแต่ ๑๔.๐๐ น. ขั้นตอนราชการ ข้อจำกัดของระบบการส่ง SMS ที่สำคัญคือ ระบบเตือนภัยฉุกเฉิน (Cell Broadcast) ที่จะแจ้งไปยังโทรศัพท์มือถือได้ในวงกว้างกว่าซึ่งยังใช้งานไม่ได้ (ไทยพีบีเอส, ๒๙ มีนาคม ๒๕๖๘)

มีทีมกู้ภัยจากต่างประเทศ คือ สหรัฐอเมริกา ญี่ปุ่น อิสราเอล และจีน เข้ามาช่วยเหลือด้านเทคนิค  กทม. เริ่มแยกโซนชัดเจนระหว่างพื้นที่กู้ภัย พื้นที่ทำข่าว และพื้นที่
ที่ให้นำอาหารและน้ำมาแจกจ่ายรวมถึงพักผ่อน  นอกจากเจ้าหน้าที่และนักข่าว คนมากหน้าหลายตายังเข้ามา “มุง” ด้วยการถ่ายภาพลงโซเชียลมีเดียจนถนนกำแพงเพชร ๒ กลายเป็น “จุดเช็กอิน” แบบไม่ได้ตั้งใจ

ผ่านไป ๖๙ ชั่วโมง จำนวนผู้สูญหายอยู่ที่ ๗๖ ราย เสียชีวิต ๑๑ ราย โดยญาติยังมีความหวังแม้วันนี้จะพบร่างของผู้เสียชีวิตเท่านั้น 

กรมโยธาธิการและผังเมือง กระทรวงมหาดไทย ระบุว่ามีอาคารที่เสียหายจากแผ่นดินไหวทั้งหมด ๘๐๘ อาคารทั่วประเทศและระงับการใช้งานไป ๔ อาคาร

ซากตึก สตง. คือสัญลักษณ์ของธรณีพิบัติครั้งใหญ่ และทำให้สังคมไทยสะดุ้งตื่นว่าการคอร์รัปชันกำลังกัดกินประเทศนี้

ต้นเดือนเมษายน ทีมกู้ภัยเริ่มใช้เทคโนโลยีมาช่วยเพิ่มโอกาสรอดชีวิตของผู้ติดอยู่ใต้ซากตึก

ก่อนที่ต่อมา มณเฑียร เจริญผล ผู้ว่าฯ สตง. ให้สัมภาษณ์สื่อบอกพร้อมให้ตรวจสอบ อย่างไรก็ตามมีข้อมูลหลุดออกมาว่า ใน สตง. มีการส่งข้อความจากผู้ว่าฯ สตง. ถึงพนักงานว่า “สูดหายใจลึก ๆ กุมมือกันให้แน่น และก้าวไปพร้อม ๆ กัน” จนเกิดเสียงวิพากษ์วิจารณ์ถึงท่าทีไม่เหมาะสมในเหตุการณ์ที่มีคนเสียชีวิตและบาดเจ็บจำนวนมากเช่นนี้

มีรายงานข่าวเป็นระยะเรื่องพบเห็นแสงโทรศัพท์ ความเคลื่อนไหวใต้ซากตึก แต่เมื่อเจ้าหน้าที่ขุดไปถึงจุดต้องสงสัยก็มักไม่พบ หรือพบเพียงผู้เสียชีวิต  ปลายเดือนเมษายน เจ้าหน้าที่เปิดถนนกำแพงเพชร ๒ แทบทั้งหมดให้รถยนต์สัญจรตามปรกติ เหลือไว้เพียงหนึ่งช่องทางเป็นพื้นที่ทำงาน

การดำเนินคดีที่ล่าช้าทำให้มีสื่อมวลชนอาวุโสสองคน คือ ดำรง พุฒตาล และ นารากร ติยายน ตัดสินใจแจ้งความดำเนินคดีกับผู้ว่าฯ สตง. และอดีตผู้ว่าฯ สตง. คนก่อนหน้าในฐานะผู้ว่าจ้างการสร้างอาคาร โดยนารากร ระบุว่าผ่านมา ๓๕ วัน มีเพียงวิศวกรและคนไม่กี่คนถูกดำเนินคดี แล้วทาง สตง. ก็ไม่เคยอธิบาย แค่ชี้แจงว่ามีการแก้ไขแบบอย่างถูกต้อง “หากเวลาผ่านไปเนิ่นนานจะมีเพียงวิศวกรที่ต้องถูกดำเนินคดี...อีกทั้งผู้ว่าฯ สตง.ไม่เคยเอ่ยคำขอโทษหรือแสดงความรับผิดชอบใด ๆ”

ขณะดำรงระบุว่า ที่ผ่านมาไม่มีการเรียกผู้ว่าฯ สตง. มาสอบ และหน่วยงานนี้มีหน้าที่ตรวจสอบหน่วยงานอื่น แต่ไม่ตรวจสอบตัวเอง ประชาชนเสียหายกว่า ๒ พันล้านบาทจากกรณีตึกถล่มและมีคนเสียชีวิตกับบาดเจ็บจำนวนมากแต่ “รัฐบาลไม่เห็นหัวประชาชน” (ไทยรัฐ, ๒ พฤษภาคม ๒๕๖๘)

มีการเก็บวัตถุพยานคือเหล็ก ๓๖๖ เส้น คอนกรีต ๒๓๗ แท่ง รวม ๖๐๓ รายการ และต้องเบิกงบประมาณในการกู้ภัยเฉพาะตึก สตง. มากกว่า ๒๐๐ ล้านบาท โดยซ่อมแซมบ้านเรือนประชาชนในกรุงเทพฯ อีก ๑๗๖ ล้านบาท

ในวันนี้มีการทดสอบระบบ Cell Broadcast รอบที่ ๓ ครอบคลุมจังหวัดใหญ่อย่างกรุงเทพฯ นครราชสีมา เชียงใหม่ อุดรธานี พระนครศรีอยุธยา (หลังทดสอบรอบแรกไปแล้วสองรอบ วันที่ ๒ และ ๗ พฤษภาคม ในพื้นที่ระดับเล็กกว่า) ซึ่งถือเป็นการใช้งานระบบนี้ในวงกว้างครั้งแรกของไทย

มีการเผยแพร่ข้อมูลว่า ตั้งแต่ปี ๒๕๔๐ มีกฎกระทรวงมหาดไทยฉบับที่ ๔๙ ที่ใช้ควบคุมการสร้างอาคารให้รองรับแผ่นดินไหวในพื้นที่ ๑๐ จังหวัด ภาคเหนือ ภาคตะวันตก ส่วนที่มีหรือติดกับรอยเลื่อนตั้งแต่ปี ๒๕๔๐ โดยนำไปใช้จริงและปรับปรุงในปี ๒๕๕๐ และปรับปรุงล่าสุดปี ๒๕๖๔ ซึ่งบังคับใช้ใน ๔๓ จังหวัด ๑๗ ประเภทอาคาร แบ่งพื้นที่เป็นสามโซนตามระดับความเสี่ยง นอกจากนี้ยังออกคู่มือและมาตรฐานสำหรับการก่อสร้างอาคารต้านแผ่นดินไหวด้วยและ พ.ร.บ. ควบคุมอาคาร พ.ศ. ๒๕๒๒ อีกหนึ่งฉบับ

ในกรุงเทพฯ ผู้ครอบครองอาคารที่สร้างก่อนปี ๒๕๕๐ จำนวนมากหันกลับมาตรวจสอบอาคารครั้งใหญ่ เพราะอาคารดังกล่าวแทบจะเป็นส่วนใหญ่ของเมืองหลวงแห่งนี้ ขณะผู้บริหาร กทม. ก็ขอให้กรมทรัพยากรธรณีสำรวจทางธรณีวิทยาของกรุงเทพฯ อีกครั้ง และเข้าร่วมโครงการ Resilient City ขององค์การสหประชาชาติ เพื่อวัดว่าเมือง
รับมือกับภัยพิบัติและฟื้นตัวได้ดีเพียงใด มีการเสนอติดตั้งเครื่องวัดแรงสั่นสะเทือนในอาคารสูงของโรงพยาบาล ๑๒ แห่งในสังกัด กทม.

ผลกระทบทางจิตวิทยายังเกิดขึ้นในตลาดอสังหาริมทรัพย์  สุนทร สถาพร นายกสมาคมธุรกิจบ้านจัดสรรได้ระบุตั้งแต่หลังเกิดเหตุว่า อาจเกิดการชะลอการโอนซื้อนานจนถึงเดือนพฤษภาคม ๒๕๖๘ ทว่าในทางกลับกันก็จะเป็นการพิสูจน์ของอาคารที่ผ่านเหตุการณ์แผ่นดินไหวมาได้ แต่การเติบโตของปีนี้ก็จะเหลือเพียงร้อยละ ๓ แทนที่จะเป็นร้อยละ ๕ ทั้งนี้มีรายงานข่าวว่าตลาดคอนโดมิเนียมกระทบอย่างหนัก 

กรณีอาคาร สตง. ถล่ม การสืบสวนยังดำเนินต่อไปจนถึงตอนนี้ (๑๕ พฤษภาคม ๒๕๖๘) สังคมไทยก็ไม่เคยได้รับ “คำขอโทษ” จากผู้บริหาร สตง.

สี่สิบแปดวันหลังแผ่นดินไหวใหญ่ ๒๕๖๘ มีเรื่องราวเกิดขึ้นมากมาย จะนำมากลั่นกรองเป็นบทเรียนเพื่อรับมือกับภัยพิบัติในอนาคตเช่นไร 

คำตอบอยู่ที่สังคมไทยทั้งหมด