เอกณัฏฐ์จะเลือกต้นที่มีสภาพสมบูรณ์และโครงสร้างที่ดี มาเป็นแบบในการวาด บางครั้งต้องเลือกกล้วยไม้มาหลายต้น เพื่อให้องค์ประกอบที่ปรากฏบนภาพวาดสมบูรณ์ที่สุด

ดอกสีชมพูอมส้มหรือสีโอลด์โรสราวกับดอกซากุระผลิบานทำให้สุรีย์พีชกลายเป็นการค้นพบครั้งใหม่ของวงการกล้วยไม้  สุรีย์พีชต่อยอดธุรกิจไปไกลถึงญี่ปุ่น ผู้คนนิยมนำไปใช้ในช่วงที่ไม่มีดอกซากุระ หลายคนเริ่มรู้จัก “มานะออร์คิด” ร้านกล้วยไม้ครบวงจร และชื่อของเอกณัฏฐ์ ในนามของนักปรับปรุงและพัฒนาพันธุ์กล้วยไม้ก็เพิ่มขึ้นไม่แพ้กัน ดังปรากฏตามสื่อหลายเจ้า

“ทางไปรษณีย์ไทยเขาติดต่อมาว่าอยากทำแสตมป์ภาพดอกกล้วยไม้ แสตมป์ปี ๒๕๕๔ กล้วยไม้ของผมได้เป็น ๒ ใน ๑๐ รูป ก็คือพันธุ์สุรีย์พีชและลายสิรินทร์ ซึ่งสุรีย์พีชเคยได้รับการคุ้มครองพันธุ์พืชจากสำนักคุ้มครองพันธุ์พืชด้วย เขาเอาช่างที่จะวาดแสตมป์มานั่งคุย ผมก็อธิบาย พอเห็นภาพแล้วก็ตกใจว่ามันสวยจริง ๆ” เอกณัฏฐ์เล่าถึงความรู้สึกที่ได้เห็นภาพวาดพฤกษศาสตร์ แม้จะยังไม่แน่ใจนักว่านิยามของมันเป็นอย่างไร

ด้วยความหลงใหลในความงดงามดังกล่าว เอกณัฏฐ์จึงเสาะหานักวาดภาพกล้วยไม้ที่ลงรายละเอียดได้เหมือนที่เขาเคยเห็นบนแสตมป์ แต่ก็ยังไม่ได้นักวาดที่ตรงใจ จนครั้งหนึ่ง ผศ.ดร. ศศิวิมล โฉมเฉลา แสวงผล อาจารย์ประจำภาควิชาพฤกษศาสตร์ คณะวิทยาศาสตร์ มหาวิทยาลัยมหิดล ได้ไถ่ถามผ่านทางภรรยาของเอกณัฏฐ์ ซึ่งเป็นอาจารย์คณะพฤกษศาสตร์เหมือนกันว่า จะขอใช้ร้านมานะออร์คิดเป็นพื้นที่อบรมการวาดภาพกล้วยไม้ “ผมถามเขาว่าอยากได้อะไรบ้าง เขาบอกอาหารหนึ่งมื้อ เครื่องดื่ม  สรุปวันนั้นไม่คิดตังค์ ให้อาหารสองมื้อด้วย ผมตื่นเต้น นี่เป็นสิ่งที่เราอยากได้” เอกณัฏฐ์เล่าพลางหัวเราะ

ตกเย็นวันนั้น นอกจากคำขอบคุณของอาจารย์ศศิวิมลแล้ว เอกณัฏฐ์ยังได้รับใบเบิกทางจากอาจารย์พันธุ์ศักดิ์ จักกะพาก พฤกษศิลปินผู้มีชื่อเสียงระดับโลกและหัวหน้าคณะในวันนั้น  เอกณัฏฐ์บอกอาจารย์พันธุ์ศักดิ์ว่าอยากขอจ้างลูกศิษย์สักคนหนึ่งเพื่อมาวาดภาพกล้วยไม้ลูกผสมของเขา

“ไม่ต้องให้ใครวาด วาดเอง” อาจารย์พันธุ์ศักดิ์บอก “ผมวาดไม่เป็น ไม่รู้จักสีเลย” เอกณัฏฐ์สวนทันควัน

“รู้จักสีแดง สีน้ำเงิน สีเหลืองไหม มันมีทุกสีอยู่ในนั้น” อาจารย์พันธุ์ศักดิ์ตอบ

การพูดคุยในวันนั้นจบลงที่นิยามเบื้องต้นของพฤกษ-ศิลป์ ถึงวันนี้กว่า ๗ ปีแล้วที่เอกณัฏฐ์ไม่อาจปฏิเสธคำชักชวนจากครูคนที่ ๒ เขายังคงฝึกฝนตามคำแนะนำของอาจารย์พันธุ์ศักดิ์ อาจารย์แขนงอื่น ๆ อีกทั้งฝึกฝนผ่านการรวมกลุ่มย่อย ฝึกฝนเอง และเรียนรู้เทคนิคการวาดภาพทางพฤกษศาสตร์จากทุกทาง

แม้เอกณัฏฐ์จะมีพื้นฐานสเกตช์ภาพจากการเรียนพิเศษเพื่อเตรียมสอบเข้าคณะสถาปัตย์ แต่การวาดภาพกล้วยไม้ต่างออกไป เขาอธิบายว่าหากมองลักษณะของพืชจะเห็นทั้งวงกลม วงรี สามเหลี่ยม สี่เหลี่ยม โค้งซ้าย โค้งขวา หน้าที่แรกของผู้วาดคือมองรูปทรงให้ออก เพื่อที่จะขึ้นโครงร่างได้อย่างไม่ผิดสัดส่วน “ผมเคยบอกอาจารย์พันธุ์ศักดิ์ว่าอยากลองหัดวาดกุหลาบเหมือนอาจารย์ แต่เขาบอกว่าให้ผมวาดกล้วยไม้ไปเถอะ” เอกณัฏฐ์หัวเราะร่วน

อุปกรณ์หลักในการวาดภาพพฤกษศิลป์ไม่ใช่เพียงพู่กัน สี และกระดาษ หากคือความเข้าใจรายละเอียดที่เผยตัวและซ่อนอยู่ของพืชพรรณแต่ละชนิด  เอกณัฏฐ์ เรียกผู้เขียนเขยิบเข้าไปดูให้ใกล้กว่าเดิม พร้อมชี้ให้เห็นว่าผิวของกล้วยไม้ไม่ได้เรียบสนิท แต่ขรุขระเล็กน้อย มีลายเส้นแทรกอยู่บ้าง เหล่านี้ล้วนส่งผลต่องานในทุกมิติ

“ความรู้อยู่ที่งาน ไม่ได้อยู่ที่ครู คุณจะรู้อีกมากก็ต่อเมื่อคุณขยัน เจอปัญหาแล้วเอาปัญหามาถาม ความรู้จะเกิดจากตรงนั้น” คำสอนจากอาจารย์พันธุ์ศักดิ์ทำให้เขาทุ่มเทตวัดฝีแปรงอย่างดุเดือด บางวันมอบหมายงานให้พนักงานร้านกล้วยไม้เสร็จก็ขลุกอยู่ในห้องวาดภาพ บางวันวาดจนถึงเช้า

ช่วงแรกเอกณัฏฐ์วาดภาพกล้วยไม้เกือบ ๑๐ ชิ้นงานต่อปี ก่อนลดหลั่นลงตามวัยและภาระหน้าที่การงานที่มากขึ้น

“ผมเคยบอกอาจารย์พันธุ์ศักดิ์ว่าอยากลองหัดวาดกุหลาบเหมือนอาจารย์ แต่เขาบอกว่าให้ผมวาดกล้วยไม้ไปเถอะ อย่าไปวาดอย่างอื่น ให้คุณเป็นมิสเตอร์ออร์คิด ให้คนอื่น ๆ เขาวาดกล้วยไม้สู้คุณไม่ได้”

เพชรหึง หรือว่านเพชรหึง คือกล้วยไม้สกุล Grammatophyllum ที่ได้ชื่อว่าใหญ่ที่สุดโลก ลำต้นอาจสูงถึง ๔ เมตร เส้นผ่านศูนย์กลางกว่า ๕ เซนติเมตร ขนาดใบอาจยาวถึงสองไม้บรรทัด อีกทั้งยังเป็นพันธุ์กล้วยไม้ที่หาดูได้ยาก เพราะต้องใช้เวลาปลูกราว ๆ ๑๐ ปีถึงจะเต็มวัย และจะออกดอกให้เชยชมเพียง ๓ เดือนต่อปีเท่านั้น

ความพิเศษอย่างหนึ่งของเพชรหึงที่ผู้คนอาจทันสังเกตคือลักษณะของราก เอกณัฏฐ์อธิบายว่ารากแขนงของเพชรหึงนั้นแห้งและแข็งเหมือนหนาม ทำหน้าที่ดักแมลงตัวเล็ก ๆ ที่เข้าไปหาอาหารและย่อยสลายซากแมลงให้กลายเป็นอาหารของมันเสียเอง จึงเป็นเหตุผลที่ทำให้เพชรหึงมีลำต้นค่อนข้างใหญ่

ขั้นตอนการวาดภาพของเอกณัฏฐ์เริ่มตั้งแต่การเลือกกล้วยไม้มาเป็นแบบ เขาจะดูโครงสร้างต้น ใบ ดอก ว่าต้นใดสมบูรณ์และสวยที่สุด บางครั้งก็เล่นแร่แปรธาตุโดยใช้ดอกจากต้นที่ ๑ แต่วาดลำต้นจากต้นที่ ๒ จากนั้นจะใช้เวลาช่วง ๖-๗ โมงเช้าเพื่อถ่ายภาพกล้วยไม้แต่ละส่วน เก็บรายละเอียดสำหรับนำมาใช้วาด โดยตั้งกล้องในจุดเดิมทุกครั้ง แล้วค่อย ๆ เคลื่อนกล้องหรือดอลลี่ (dolly) เข้าไปถ่ายในแต่ละจุด จากนั้นจะพรินต์ภาพลงกระดาษขนาด A4 เริ่มวัดสัดส่วนและสเกตช์ลงบนกระดาษขนาด A3

เอกณัฏฐ์เลือกสเกตช์ “จุดโฟกัส” หรือ “จุดเด่น” ก่อน เพื่อเน้นย้ำลักษณะสำคัญของกล้วยไม้ชนิดนั้น ๆ นั่นทำให้ก่อนการลงสีทุกครั้งเขาต้องนั่งมองโครงภาพทั้งหมดให้สมบูรณ์ตามความต้องการ แล้วทำความสะอาดภาพสเกตช์โดยแตะยางลบลงบนจุดที่เปรอะ ลบรอยดินสอให้จางลง จากนั้นค่อย ๆ ไล่ลงสี เพิ่มแสงเงา แต้มสีตามลายกล้วยไม้จนนูนต่ำได้มิติคล้ายของจริง  เมื่อครบถ้วนทั้งสี แสง เงา และพื้นผิว ก็จะได้ภาพวาดกล้วยไม้ที่ทั้งสวยงามและถูกต้องตามหลักของภาพวาดพฤกษศาสตร์

“คะแนนอยู่ตรงนี้แหละ กล้วยไม้พันธุ์เดียวกัน วาดเหมือนกัน แต่ถ้าเราเก็บรายละเอียดจะได้เพิ่มมาอีก ๐.๕ คะแนน” เอกณัฏฐ์อธิบายพลางค่อย ๆ เพิ่มเงาลงบนจุดเน้นของภาพกล้วยไม้

กว่า ๗ ปีที่เอกณัฏฐ์คลุกคลีอยู่ในวงการพฤกษศิลป์ ภาพกล้วยไม้หลายสิบภาพในร้านมานะออร์คิด ไม่ได้บอกเล่าแค่ความสวยงาม แต่ตอกย้ำถึงคุณค่าความสำคัญของความหลากหลายในธรรมชาติ

“ในอนาคตมูลค่าของภาพวาดมันจะมากขึ้น และก็จะมีคนสะสมภาพพวกนี้มากขึ้นด้วย ถ้าเราหากล้วยไม้พันธุ์ใหม่ ๆ หายาก ๆ มาวาดมากขึ้นก็จะบ่งบอกและยืนยันว่ากล้วยไม้นี้อยู่ในประเทศไทย ภาพนี้วาดในประเทศไทย เพื่อประเทศไทยเป็นบันทึกหลักฐานทางประวัติศาสตร์”

ฉะนั้นสิ่งหนึ่งที่ทำให้วงการกล้วยไม้มั่นคงและยั่งยืนได้คือภาพวาดพฤกษศาสตร์ ซึ่งเกิดขึ้นแล้วในสายตาของเอกณัฏฐ์ เขาเล่าว่าได้ยินจากเพื่อนและอาจารย์หลายคนบอกว่าประเทศไทยเป็นหนึ่งในประเทศชั้นนำด้านภาพวาด พฤกษศาสตร์ มีบุคคลระดับโลกอยู่หลายคน มีการถ่ายทอด
และอบรมอย่างเป็นระบบ อีกทั้งยังมีกลุ่มนักวาดที่เข้มแข็ง
และมีอุดมการณ์เดียวกัน เขามองว่าวงการภาพวาดพฤกษศาสตร์จะเปลี่ยนไปมาก ไม่ว่าจะเป็นมูลค่าของภาพที่สูงขึ้น ความหลากหลายทางพันธุ์ที่มากขึ้น กระทั่งมีคนที่อยากสะสมภาพมากขึ้นด้วย “ถ้าเราหากล้วยไม้พันธุ์ใหม่ ๆ หายาก ๆ มาวาดมากขึ้น ก็จะบ่งบอกและยืนยันว่ากล้วยไม้นี้อยู่ในประเทศไทย ภาพนี้วาดในประเทศไทย เพื่อประเทศไทย เป็นบันทึกหลักฐานทางประวัติศาสตร์” เขากล่าวหนักแน่น

แม้จะยกยอว่าเอกณัฏฐ์เป็นหนึ่งในศิลปินผู้วาดภาพกล้วยไม้ที่น่าจับตามอง แต่เขาบอกว่าตนเป็นเพียงนักเพาะพันธุ์กล้วยไม้ที่วาดรูปได้ กำลังสนุกกับการเรียนรู้และสร้างสรรค์งาน เป็นเพียงเด็กน้อยถือพู่กันที่เดินตามจอมยุทธ์ผู้เก่งกาจ ฉะนั้นการเปลี่ยนโลกด้วยปลายพู่กันของเขาจึงไม่อาจทำได้เต็มที่นัก

สิ่งที่เอกณัฏฐ์ทำได้และกำลังทำอยู่คือการนำเสนอสิ่งใหม่และผลักดันเด็กรุ่นหลังที่มีฝีมือวาดภาพร้ายกาจให้รู้จักกล้วยไม้ในมิติที่มากกว่าความสวยงาม แต่เป็นคุณค่ามหาศาลและความหลากหลายที่ซ่อนอยู่

ระหว่างที่เอกณัฏฐ์กำลังเก็บอุปกรณ์และตรวจสอบรายละเอียดของภาพวาดเพชรหึงเป็นครั้งสุดท้าย ผู้เขียนถามเขาว่า ถ้าไม่อยากเป็นศิลปิน “พี่มานะ (ชื่อเดิมของเอกณัฏฐ์) วาดไปเพื่ออะไร”

“ผมอยากถ่ายทอดให้คนได้เห็นความจริงว่ากล้วยไม้สวยงามในมิติแบบนี้ สังเกตดูสิ ผมวาดเต็มรูป เต็มฟอร์ม วาดทุกองค์ประกอบ ไม่ได้วาดเป็นส่วน ๆ มันยาก แต่เวลาคนเห็นเขาเข้าใจ ผมมีตัวตนและเติบโตจากกล้วยไม้ก็อยากจะตอบแทนคืนกลับให้คนเห็นว่าคุณค่าของกล้วยไม้มีมากแค่ไหน สิ่งหนึ่งที่ทำได้จริง ๆ ก็คือภาพวาด ผมก็จะวาดต่อไปในมุมใหม่ ๆ เพื่อเชิดชูกล้วยไม้นี่แหละ  กล้วยไม้มีบุญคุณกับผม ผมก็เลยวาดแต่กล้วยไม้”