482 จากบรรณาธิการ ศิลปะ

“ขอโทษนะคะ ขอถามสักคำถามเกี่ยวกับศิลปะได้ไหม” ผู้ถูกถามยิ้มอาย ๆ และพยักหน้า

“ถ้าสามารถเป็นเจ้าของงานศิลปะในโลกนี้สักชิ้นหนึ่ง จะเป็นงานชิ้นไหน และทำไม”

“อืม ยากจัง...ฉันชอบภาพ Water Lilies ของโมเนต์ที่อยู่ในพิพิธภัณฑ์ออร์เซ (ฝรั่งเศส) ฉันอยากได้ห้องแสดงภาพนั้นทั้งห้องเลย” (ภาพตัดมาที่ห้องวงกลมที่มีภาพโมเนต์ติดเต็มผนังยาว)

“เป็นคำตอบที่น่ารักมากค่ะ แล้วคุณคิดว่าจะเก็บภาพไว้เองหรือเอาไปวางไว้ที่ไหนหรือเปล่า”

“ฉันคิดว่าจะสวยงามมาก ถ้าได้ไปอยู่นอกเมือง ไว้กลางสภาพแวดล้อมอันเงียบสงบ”
...

นี่เป็นหนึ่งในคลิปสัมภาษณ์คนทั่วไปของช่องออนไลน์ My Art Broker ซึ่งการสุ่มเลือกผู้ถูกสัมภาษณ์นั้นหลากหลาย ทั้งวัยรุ่น คุณแม่ คนทำงาน นักท่องเที่ยว ผู้สูงวัย ทุกคนมีคำตอบที่แทบจะไม่ซ้ำกันเลย ทั้งงานจิตรกรรม ประติมากรรม และอาจเป็นผลงานของศิลปินดังระดับโลกที่หลายคนต้องรู้จักอย่างโมเนต์ ไปจนถึงคนที่เอ่ยชื่อมาแล้วคนไทยไม่คุ้นหู

เมื่อพิธีกรถามว่าทำไมถึงชอบงานชิ้นนั้น แม้คำตอบจะต่างกันแต่สิ่งที่มักมีร่วมกันคือรายละเอียดที่เห็นในภาพ กับความรู้สึกที่มีต่องานศิลปะชิ้นนั้น บางคนอาจอธิบายไม่ได้ รู้แต่ว่าภาพนั้นทำให้เขาตะลึงงัน

ตอนชมคลิปสัมภาษณ์รายการนี้ ผมรู้สึกทึ่งกับผู้ถูกสัมภาษณ์เกือบทุกคน มิใช่ว่าคำตอบนั้นฟังดูมีภูมิรู้ทางศิลปะสูงส่ง แต่เป็นคำตอบที่มาจากความรู้สึกภายใน มาจากสิ่งที่เคยเห็นและจดจำได้จากตัวงาน

นึกว่าถ้าเราเป็นผู้ตอบ จะตอบอะไร จะมีงานศิลปะชิ้นไหนประทับแน่นในความรู้สึก ที่เราอยากหยิบมาเป็นคำตอบ

ตั้งแต่เด็ก ชั่วโมงเรียนศิลปะของเด็กไทยคือการวาดภาพหรือทำงานศิลปะตามกรอบรูปแบบที่ครูกำหนดไว้ให้ โตขึ้นมาหน่อยในชั่วโมงเรียนอารยธรรมหรือประวัติศาสตร์ ก็เป็นการท่องจำชื่อยุคสมัยทางศิลปะ ชื่อศิลปิน ชื่อผลงานชิ้นเอก สำหรับตอบข้อสอบ และมักลืมไปทันทีหลังชั่วโมงสอบ

ทุกวันนี้ในชั่วโมงศิลปะ เราเปิดให้มีบทสนทนาแลกเปลี่ยน ให้เด็กสะท้อนความรู้สึกเมื่อมองงานศิลปะสักชิ้นหนึ่ง ว่าเห็นอะไรในภาพ สิ่งนั้นทำให้รู้สึกอย่างไร อยากตั้งคำถามอะไรกับสิ่งที่เห็นที่รู้สึกบ้างหรือไม่ ผมไม่แน่ใจ

การชื่นชมงานศิลปะ ความรู้สึกของผู้ชมและสิ่งที่เห็น ไม่มีถูก หรือผิด ไม่มีครู ไม่มีผู้เชี่ยวชาญศิลปะคนใดจะมาตัดสินหรือบังคับว่าเราต้องรู้สึกอย่างไร

เชื่อว่าผู้ถูกสัมภาษณ์ในกรุงลอนดอนนั้นเติบโตมากับห้องเรียนที่ต่างจากโรงเรียนในเมืองไทยอย่างแน่นอน

ศิลปะพัฒนาและงอกงามไปตลอด เพราะมีผู้ชมที่สนุกกับการชมงาน เกิดความรู้สึก เกิดการตั้งคำถาม ซึ่งมีส่วนผลักดันให้ศิลปินสร้างสรรค์งานใหม่ ๆ

ชวนเปิดอ่าน สารคดี ฉบับนี้ กับเบื้องหลังศิลปะภาพแนว botanical art และถ้ามีเวลาว่าง ก็ชวนไปชมงานนิทรรศการภาพวาดพฤกษศาสตร์นานาชาติ ครั้งที่ ๒ Botanical Art Worldwide 2025 ที่หอศิลปวัฒนธรรมแห่งกรุงเทพมหานคร ระหว่างวันที่ ๖-๑๘ พฤษภาคม ๒๕๖๘

หากมีคนเดินเข้ามาถามคุณว่า

“ถ้าสามารถเป็นเจ้าของงานศิลปะในโลกนี้สักชิ้นหนึ่ง จะเป็นงานชิ้นไหน และทำไม”

จะตอบว่าอะไร