ข้อที่ ๘ จากนิสัยแบบที่เล่ามาทั้งหมดคนพวกนี้จึงมักหาเพื่อนสนิทยาก เพราะอยู่ใกล้คนแบบนี้แล้วอาจจะดูด้อยหรือ
“หมอง” ในทางใดทางหนึ่ง แบบเดียวกับไปจับกลุ่มกับคนที่หล่อจัดหรือสวยจัด ก็รังแต่จะสร้างความทุกข์ทรมานใจเพราะโดนเปรียบเทียบอยู่ตลอดเวลา และคนพวกนี้จำนวนมากก็มักไม่ได้แสดงความอ่อนน้อมถ่อมตนเสียด้วย จึงไม่น่าสนิทสนมด้วยสักเท่าไร

ข้อถัดมาคนฉลาดมักสับสนหรือขาดความอดทน ฉุนขาดเอาง่าย ๆ เมื่อสิ่งที่ทำถูกคนรอบข้างเข้าใจผิด แม้จะพยายามอธิบายแล้วก็ตาม ก็เลยดูเป็นคนไม่น่ารักมากขึ้นไปอีก

ข้อที่ ๑๐ คนพวกนี้มักมีอารมณ์ขันเฉพาะตัวมาก เพื่อน ๆ หรือคนรอบข้างอาจไม่เข้าใจ ตามไม่ทัน ในทางกลับกันเรื่องตลกง่าย ๆ พื้น ๆ ที่คนอื่นตลกกัน คนกลุ่มนี้อาจจะไม่เข้าใจว่าตลกอย่างไรบางทีก็ฝืนหัวเราะแหะ ๆ เพื่อกลบเกลื่อน

จะเห็นได้ว่าในหลายข้อที่กล่าวมา มองในภาพรวมแล้วก็เป็นปัญหาการเข้าสังคมนั่นเอง

ข้อต่อไปคือ คนฉลาดมาก ๆ ยังรู้ด้วยว่ามีเรื่องอีกมากมายที่พวกเขายังไม่รู้หรือไม่อาจรู้ได้ แม้ว่าฉลาดขนาดนั้นแล้วก็ตาม ข้อจำกัดพวกนี้ทำให้เกิดความเครียด ท้อแท้ และผิดหวังในตัวเองได้มากเกินกว่าคนทั่วไปจะเข้าใจ

การฉลาดมากบางครั้งก็ทำให้รู้บางเรื่องที่ชวนให้เป็นกังวล เจ็บปวดใจ หรือต่อต้านมากเป็นพิเศษ คล้ายกับรู้สึกว่าเป็นคนตาบอดข้างเดียว (เพราะรู้ตัวว่ายังมีเรื่องที่ไม่รู้อีกมาก) ท่ามกลางคนตาบอดสองข้าง (แต่ก็ยังฉลาดกว่าคนรอบข้างที่ไม่เข้าใจอะไรเลย มองไม่เห็นอะไรเอาเสียเลย)

ข้อสุดท้าย การฉลาดผิดมนุษย์มนาบ่อยครั้งทีเดียวก็ทำให้กลายเป็นคนโดดเดี่ยวจากกลุ่มเพื่อน เก็บตัว ปิดตัว ไม่เปิดออกให้คนนอกรู้จักและเข้าใจ อาจกลายเป็นคนซึมเศร้าได้ง่าย ๆ

บางครั้งคนฉลาดมาก ๆ ก็อาจสติแตกจน “เตลิด” กู่ไม่กลับก็มี ดังกรณีสุดโต่งสาวน้อยอัจฉริยะทางคณิตศาสตร์คนหนึ่งชื่อ ซูฟิอาห์ ยูซอล เข้าเรียนมหาวิทยาลัยออกซฟอร์ดได้ตั้งแต่อายุเพียง ๑๒ ปีเท่านั้น แต่กลับทิ้งการเรียนทั้งหมดก่อนวันสอบไล่แล้วหนีไปเป็นเด็กเสิร์ฟในร้านอาหาร ต่อมาสติแตกหนักถึงขั้นเปลี่ยนไปทำงานเป็นนางทางโทรศัพท์ทีเดียว !

กรณีนี้อาจเป็นผลจากความกดดันด้านการศึกษา สังคม และวัฒนธรรมที่แวดล้อมตัวเธอซึ่งขณะนั้นเด็กเกินไปจนขาดวุฒิภาวะและทักษะการเข้าสังคม ทำให้ไม่สามารถรับมือได้และชีวิตดิ่งลงจนสุดกู่

ทั้งหมดที่กล่าวมาคือ “แนวโน้ม” แต่ก็ไม่ได้แปลว่าต้องเป็นเช่นนั้นเสมอไป

ความฉลาดเกี่ยวข้องกับอาการซึมเศร้าจริงหรือ คนยิ่งฉลาดก็ยิ่งซึมเศร้าง่ายจริงหรือ ? มีการทดลองอะไรในเรื่องนี้บ้างหรือไม่ ?

คำตอบอาจจะซับซ้อนกว่าที่คิด

มีงานวิจัยชิ้นหนึ่งใน ค.ศ. ๒๐๑๘ ของทีมวิจัยอเมริกันทำในกลุ่มคนฉลาดกว่าปรกติมากที่มารวมตัวกันเป็นสมาคมเมนซา (MENSA) ก่อตั้งมาตั้งแต่ ค.ศ. ๑๙๔๖ มีสมาชิกทั่วโลกมากกว่า ๑.๕ แสนคน โดยต้องทำแบบทดสอบสติปัญญาเพื่อแสดงให้เห็นว่าเป็นคนที่อยู่ใน ๒ เปอร์เซ็นต์ของคนฉลาดที่สุดในโลกจึงจะเข้าสมาคมนี้ได้

นักวิจัยรายงานว่าสมาชิก MENSA มีอัตราการป่วยเป็นโรคซึมเศร้าและกังวลใจมากกว่าคนทั่วไปเกินกว่าเท่าตัว !

การศึกษานี้ในแง่สถิติแล้วไม่สามารถแสดงให้เห็นอย่างชัดเจนว่า การมีสติปัญญาดีเป็นพิเศษเป็น “ต้นเหตุ” ให้เกิดความซึมเศร้า แต่แค่แสดงว่าลักษณะสองอย่างนี้อาจไปด้วยกัน แม้ว่าสาเหตุที่แท้จริงอาจเป็นเรื่องอื่น นี่เป็นเพียงผลลัพธ์ที่เกิดขึ้นร่วมกันและเป็นไปในทางเดียวกันเท่านั้น

ในงานวิจัยอีกชิ้นหนึ่งที่ทำโดยทีมวิจัยในสหรัฐอเมริการ่วมกับนิวซีแลนด์ ตีพิมพ์ใน ค.ศ. ๒๐๑๙ ใช้วิธีติดตามเด็กที่มีสติปัญญาต่ำกว่ามาตรฐานไปจนถึงโตเป็นผู้ใหญ่ เพื่อดูว่าจะมีความเสี่ยงเป็นโรคซึมเศร้าหรือไม่ ผลสรุปคือเด็กที่ฉลาดไม่มากนักมีโอกาสแสดงอาการซึมเศร้ามากกว่า

ผลจากกรณีศึกษานี้จึงกลับกับงานวิจัยแรก แต่ก็เช่นกันที่ไม่ได้แสดงให้เห็นว่าความฉลาดกับความซึมเศร้าเป็นเหตุเป็นผลแก่กัน

อย่างไรก็ตามงานวิจัยที่ใหม่ขึ้นมาอีกของนักวิจัยฝรั่งเศส ตีพิมพ์ ค.ศ. ๒๐๒๒ ในวารสาร European Psychiatry อาศัยการวิเคราะห์ซ้ำผลการวิจัยหลายชิ้นก่อนหน้านี้ที่ระบุว่ามีความสัมพันธ์ระหว่างการมีสติปัญญาสูงกับโรคทางจิตต่าง ๆ ทำให้รู้ว่าผลดังกล่าวมักเกิดจากปัญหาเรื่องกลุ่มควบคุมเล็กเกินไป ศึกษาในตัวอย่างที่มีจำนวนน้อยเกินไป หรือไม่ก็เกิดจากอคติของผู้วิจัย  เมื่อนักวิจัยศึกษาเปรียบเทียบโดยใช้ข้อมูลใน UK Biobank มากกว่า ๒.๓ แสนคน (กลุ่มควบคุมมากกว่า ๑.๖ หมื่นคน) และอาศัยการตอบคำถามของอาสาสมัครร่วมกับการวินิจฉัยของแพทย์ที่ครอบคลุมลักษณะความผิดปรกติทางจิตแบบต่าง ๆ ภาวะป่วยทางจิตจากเหตุการณ์รุนแรง (PTSD) ภาวะภูมิแพ้ ฯลฯ ทำให้รู้ว่าไม่มีความเกี่ยวข้องแบบสาเหตุ-ผลลัพธ์ระหว่างระดับสติปัญญาที่สูงกับภาวะความผิดปรกติต่าง ๆ เหล่านี้ เมื่อเทียบกับคนทั่วไป ยิ่งกว่านี้ยังพบด้วยว่าคนฉลาดมักรับมือกับความกังวลใจโดยทั่วไปและอาการ PTSD ได้ดีกว่าด้วยซ้ำ

โดยสรุปคือเมื่ออ้างอิงจากงานวิจัยในกลุ่มคนจำนวนมาก ความเชื่อที่ว่ายิ่งฉลาดก็ยิ่งเสี่ยงอาการซึมเศร้านั้นก็ไม่น่าจะเป็นความจริง !