จากเด็กน้อยค่อย ๆ เติบโต กับความทรงจำคักหลายฉากประทับใจของผมคือภาพแม่ที่ยกกระด้งฝัดข้าวมือเดียวแล้วอุ้มคำแพงด้วยมืออีกข้าง กับอุปกรณ์หัดเดินง่าย ๆ แต่ฉลาดล้ำ คือเสาฝังดินกลางลาน มีแกนไม้ให้เด็กจับเดินวนไปรอบเสา เป็นนวัตกรรมที่ผมคิดว่าเหนือกว่ารถเข็นหัดเดินของเด็กสมัยใหม่เป็นไหน ๆ

คำแพงได้เห็นพ่อหาอยู่หากิน อย่างการพายเรือไปทอดแหร่วมกันของคนในหมู่บ้าน และเล่าท่าทอดแหของบางคนว่า “วาดลวดลายสวยงามเหมือนหมอลำในงานวัด”  พอถึงกลางวงกินข้าวที่มีชาวบ้านนับสิบเปิบข้าวกับปลาที่จับมาได้ แม่ถามคำแพงว่า “แซบบ่” เขาตอบ “แซบหลาย”  แม่ก็บอกทันทีว่า “แซบอย่าคร้าน” คือกินอร่อยแล้วอย่าขี้เกียจทำงาน

พอโตขึ้นอีก คำแพงได้หัด “ขับควาย” พากลับบ้าน ไปนา
ช่วยพ่อ “ถือหางไถ”  พ่อสอนว่า “การไปแต่ละอย่างนี้ บ่แม่นไปเพื่อความสนุกสนาน แต่เฮาไปเพื่อเฮียนฮู้”

พี่เตรียมยังร่วมกับกลุ่มเพื่อนนักวาดการ์ตูนทำภาพยนตร์การ์ตูน คำแพง สะท้อนความแร้นแค้นของอีสานอย่างตลกร้าย ผ่านตัวคำแพง “บักหำน้อย” ซึ่งไม่มีเงินแม้แต่จะซื้ออะไรกินในงานวัด หิวก็หิว จนสุดท้ายได้น้ำจากตุ่มข้างทางดื่มจนพุงกาง และกางเกงที่หลวมโพรกมาตลอดเรื่องก็สวมฟิตพอดีในตอนจบ

ผ่านมากว่า ๓๐ ปีหลังพี่เตรียมเสียชีวิตจากความโหดร้าย ของจราจรเมืองหลวง อีสานอาจเปลี่ยนแปลงไปบ้าง แต่ภาพจำและภาพจริงของอีสานเปลี่ยนไปแค่ไหน

เราทำลายอัจฉริยะคักหลายอย่าง “พี่เตรียม” คนที่ ๒, ๓, ๔...ไปกี่คนแล้ว จากการกักขังความเจริญโดดเดี่ยวไว้ที่ศูนย์กลางมหานคร