พื้นที่เอกชนของ นพ. รังสฤษฎ์ กาญจนะวณิชย์ หรือ “หมอหม่อง” หนึ่งในผู้ก่อตั้งชมรมอนุรักษ์นกและธรรมชาติล้านนา นักจัดกิจกรรมสำรวจประชากรนก Bird Walk, Bird Talk ฯลฯ เก็บรักษาป่าดงแขมและพื้นที่ชุ่มน้ำกว่า ๘๐ ไร่ ไม่ให้ถูกรบกวนจนกลายเป็นที่พักพิงของนกกว่า ๒๓๐ ชนิด เช่น นกพงปากยาว [Large-billed Reed Warbler (Acrocephalus orinus)] ซึ่งไม่มีรายงานการพบบนโลกนี้มานานกว่า ๑๓๐ ปี  นกเขนคอไฟ [Firethroat (Luscinia pectardens)] นกที่ทำรังวางไข่ในมณฑลเสฉวน ประเทศจีน เทือกเขาหิมาลัย แล้วบินอพยพลงใต้มาทางเมืองไทย ซึ่งก่อนหน้านี้ไม่มีใครรู้ว่านกชนิดนี้หลังจากวางไข่แล้วไปอยู่ที่ไหน

พื้นที่ชุ่มน้ำสำคัญของภาคตะวันออกเฉียงเหนือ มีระบบนิเวศแบบป่าบุ่งป่าทาม การปราศจากเขื่อนขนาดใหญ่กั้นแม่น้ำสงครามทำให้ปลาและสัตว์น้ำยังว่ายตามลำน้ำได้อย่างอิสระ เป็นแหล่งอนุบาลตัวอ่อน เกื้อหนุนการดำรงอยู่ของสัตว์น้ำ สัตว์เลี้ยงลูกด้วยนม สัตว์เลื้อยคลาน รวมทั้งนกนานาชนิด เช่น เป็ดดำหัวดำ [Baer’s Pochard (Aythya baeri)] ซึ่งเป็นนกอพยพที่หายากและใกล้สูญพันธุ์  ด้วยความร่วมมือของหลายฝ่าย ทั้งคนท้องถิ่น กรมทรัพยากรน้ำ องค์กรไม่แสวงหากำไร องค์กรทางธุรกิจ ฯลฯ มีส่วนช่วยกันปกป้องพื้นที่ให้พื้นที่ลุ่มน้ำสงครามตอนล่างได้รับการขึ้นทะเบียนเป็นพื้นที่ชุ่มน้ำที่มีความสำคัญระหว่างประเทศ หรือแรมซาร์ไซต์ (Ramsar Site) แห่งที่ ๑๕ ของประเทศไทย

ตั้งอยู่ภายในวัดพระพุทธบาทน้อย เป็นเขาหินปูนสูงสลับซับซ้อน รายล้อมด้วยดงโรงงานและแปลงเกษตร มีอาณาเขต
ไม่กี่ร้อยไร่ แต่ความหลากหลายทางชีวภาพสูงยิ่ง เป็นที่อยู่อาศัยของ “สิ่งมีชีวิตเฉพาะถิ่น” คือนกจู๋เต้นเขาหินปูน ชนิดย่อยสระบุรี [Limestone Wren Babbler (Napothera crispifrons calcicola)] พบที่เขาหินปูนของสระบุรีเพียงแห่งเดียวในโลกเท่านั้น เป็นนกกินแมลงอาศัยอยู่บริเวณเชิงผา โพรงซอกหิน นอกจากนี้ยังมีสัตว์เลื้อยคลานชนิดใหม่ของโลกที่พบในประเทศไทย เช่น จิ้งจกดิน ตุ๊กกายหางขาว ตุ๊กกายเขาวง ตุ๊กแกตาเขียว ชุมชนร่วมกับวัดแบ่งพื้นที่ใช้ประโยชน์เป็นสามส่วนหลัก คือ พื้นที่หวงห้ามสำหรับเป็นที่อยู่ของสัตว์ป่าหายาก พื้นที่ท่องเที่ยวเชิงนิเวศและใช้ประโยชน์เก็บหาของป่า และพื้นที่ศึกษาค้นคว้าหาความรู้

การขยายตัวของเมือง กิจกรรมขับเคลื่อนทางเศรษฐกิจ ทำให้พื้นที่ปริมณฑลทางฝั่งตะวันตกอย่างจังหวัดนนทบุรีมีพื้นที่สีเขียวน้อยลง ทำให้นกแก้วโม่ง [Alexandrine Parakeet (Psittacula eupatria)] ซึ่งเป็นนกแก้วขนาดใหญ่ที่สุดของประเทศไทยมีจำนวนลดลง  แต่วัดหลายแห่ง เช่น วัดสวนใหญ่ วัดอัมพวัน วัดขวัญเมือง วัดมะเดื่อ ยังคงเก็บรักษาต้นยางนาสูงใหญ่อายุร่วม ๑๐๐ ปีไว้ให้นกแก้วโม่งอาศัยใช้โพรงตามลำต้นทำรัง เกาะคอนนอนตามกิ่ง และออกหากินตามสวนผลไม้ ชาวบ้านร่วมกันก่อตั้งชมรมอนุรักษ์นกแก้วโม่งวัดสวนใหญ่ และช่วยกันเฝ้าระวังเป็นหูเป็นตาป้องกันการจับนกแก้วโม่งไปเลี้ยง ขาย หรือทำร้าย นอกจากนกแก้วโม่งยังมีนกแขกเต้าและนกอื่น ๆ ด้วย

อยู่ระหว่างดำเนินการเพื่อประกาศเป็นพื้นที่เครือข่ายนกน้ำอพยพในประเทศไทย (Flyway Network Sites in Thailand) โดยจะเป็นลำดับที่ ๔ ของประเทศไทยต่อจากปากน้ำกระบี่ จังหวัดกระบี่, ปากทะเล-แหลมผักเบี้ย จังหวัดเพชรบุรี, นาเกลือโคกขาม จังหวัดสมุทรสาคร บริเวณปากน้ำมีระบบนิเวศหลากหลาย มีทรัพยากรทางทะเลและชายฝั่งที่สำคัญ เช่น หาดเลน หาดทราย ป่าชายเลน หญ้าทะเล ปะการัง เป็นจุดบรรจบของน้ำจืด น้ำเค็ม น้ำกร่อย เป็นแหล่งอาศัยและหาอาหารที่สำคัญของนกทะเลขาเขียวลายจุด [Spotted Greenshank หรือ Nordmann's Greenshank (Tringa guttifer)]

สภาพพื้นที่เป็นนาเกลือติดชายฝั่งทะเล กระบวนการทำนาเกลือแบบดั้งเดิมเอื้อให้นกนานาชนิดเข้ามาพักอาศัย โดยเฉพาะนกอพยพที่บินมาจากช่วงฤดูหนาวของแถบตอนเหนือสุดของไซบีเรีย ซึ่งตรงกับฤดูกาลทำนาเกลือในประเทศไทย คือ ช่วงเดือนสิงหาคมถึงกุมภาพันธ์  เมื่อปี ๒๕๖๒ สมาคมอนุรักษ์นกและธรรมชาติแห่งประเทศไทยเรี่ยไรเงินและซื้อนาเกลือแปลงหนึ่งพื้นที่ประมาณ ๔๙ ไร่ โดยได้รับการสนับสนุนจากภาคประชาชน องค์การบริหารส่วนตำบลปากทะเล ฯลฯ เพื่อรักษาไว้เป็นแหล่งอาศัยของนกอพยพ โดยเฉพาะนกชายเลนปากช้อน [Spoon-billed Sandpiper (Calidris pygmaea)] ที่มีสถานภาพเสี่ยงสูญพันธุ์อย่างยิ่งในระดับโลก

เนินทรายชายฝั่งขนาดใหญ่ที่สุดของประเทศไทย ครอบคลุมพื้นที่กว่า ๒,๐๐๐ ไร่ ระยะทางยาวประมาณ ๑๐ กิโลเมตร จุดสูงสุดอยู่สูงกว่าระดับน้ำทะเลมากกว่า ๓๐ เมตร  ในปี ๒๕๖๓ กรมทรัพยากรทางทะเลและชายฝั่ง และมูลนิธิพื้นที่ชุ่มน้ำไทยสำรวจพบว่าเป็นแหล่งวางไข่ของนกหัวโตมลายู [Malaysian Plover (Charadrius peronii)] นกชายเลนชนิดเดียวที่ต้องทำรังวางไข่บนหาดทราย พบได้ตั้งแต่หาดทรายแหลมหลวงหรือแหลมผักเบี้ยยาวลงไปทางภาคใต้ทั้งฝั่งอ่าวไทยและอันดามัน  จากการศึกษาทั้งหมด ๑๐ หาด วิเคราะห์ขนาดเม็ดทรายที่นกทำรังวางไข่ สัตว์หน้าดิน จุดที่อยู่ระหว่างน้ำขึ้น-น้ำลง สูงสุด-ต่ำสุด พบว่าหาดบางเบิดเป็นหาดทรายที่นกหัวโตมลายูทำรังบนพื้นทรายได้ปลอดภัยมากที่สุด และลูกนกมีโอกาสเจริญเติบโตเป็นนกวัยหนุ่มได้มากที่สุด

ตั้งอยู่ในส่วนอนุรักษ์ของมหาวิทยาลัย พื้นที่ประมาณ ๑,๓๕๐ ไร่ ตั้งขึ้นเพื่อให้บริการทางวิชาการและเป็นแหล่งเรียนรู้ตามอัธยาศัยของนักเรียน นักศึกษา บุคคลภายนอก รวมทั้งเป็นแหล่งท่องเที่ยวของจังหวัด ภายในพื้นที่มีหอชมฟ้า มองเห็นเทือกเขาหลวงทอดเป็นแนวยาวทางทิศตะวันตก มีสวนสมุนไพรใช้ประโยชน์ด้านการเรียนการสอนของสำนักวิชาเภสัชศาสตร์  มีการสำรวจพบนกจับแมลงตะโพกเหลือง [Yellow-rumped Flycatcher (Ficedula zanthopygia)] ที่เดินทางมาไกลกว่า ๒,๐๐๐ กิโลเมตร จากแผ่นดินทางตะวันออกของจีน ลงกินน้ำใน “บ่อน้ำนก” ทำจากไม้ไผ่ผ่าซีก