นักประวัติศาสตร์เรียกแนวรับนี้ว่า “แนวรับปูซาน” (Pusan Perimeter) โดยแม่น้ำนักดงเป็นส่วนหนึ่งของแนวรบด้านทิศตะวันตกซึ่งกำลังทัพมหาศาลของเกาหลีเหนือหลั่งไหลลงมาเผชิญหน้ากับกองทหารอเมริกันและกองทหารเกาหลีใต้ในช่วงกลาง ค.ศ. ๑๙๕๐

แนวปะทะสุดท้ายนี้ช่วยให้เกาหลีใต้และสหรัฐฯ ประวิงเวลา ระดมกำลัง ทรัพยากร และชาติพันธมิตร เข้ามายังเมืองท่าปูซาน และตีโต้กองทัพเกาหลีเหนือได้สำเร็จในเวลาต่อมา

เมื่อไปเยือนเมืองแทกู (Daegu) เมืองใหญ่อันดับ ๔ ของเกาหลีใต้ในเวลาอันจำกัดเมื่อ ค.ศ. ๒๐๒๓ ผมจึงลองปักหมุดลง Google Maps หาทางไปยังโซนริมแม่น้ำให้ได้เพื่อจะเห็น “นักดง” สักครั้งในชีวิต 

ที่มุมตะวันตกสุดของเมืองปรากฏอาคารชื่อ The Arc Cultural Center ตั้งอยู่ในจุดที่แม่น้ำนักดงซึ่งไหลจากทางเหนือมาสบกับแม่น้ำคึมโฮ (Geumho River) ที่ไหลมาจากทิศตะวันออก 

The Arc เป็นอาคารรูปทรงเรขาคณิต จะเป็นรูปอะไรก็ขึ้นกับจินตนาการผู้มอง ว่าเป็นใบไม้ หมวก ฯลฯ  อาคารนี้เป็น
หอแสดงงานศิลปะ (gallery) พื้นที่จัดนิทรรศการหมุนเวียน มีทั้งหมดสามชั้น ภายในมีนิทรรศการถาวร แสดงวัฒนธรรม
ที่เกี่ยวกับแม่น้ำทั้งหมดในเกาหลี ชั้นบนสุดคือจุดชมวิวบริเวณที่แม่น้ำสองสายมาสบกัน

ผมซื้อแม็กเน็ต (magnet แม่เหล็กติดตู้เย็น) รูป The Arc มาเป็นที่ระลึกชิ้นหนึ่ง แล้วออกไปที่ริมแม่น้ำนักดง นั่งแช่เท้าในแม่น้ำ นึกถึงฉากสมรภูมินองเลือดบริเวณริมแม่น้ำใกล้เมืองแทกูที่เคยอ่านมา ได้แต่ภาวนาว่าสันติภาพจะยั่งยืนสถาพรในคาบสมุทรเกาหลี 

แม้ตอนนี้ “สองเกาหลี” จะอยู่ในภาวะสงครามมายาวนานกว่า ๗ ทศวรรษ