บ้านเก่าเล่าเรื่อง
Hidden (in) Museum
เรื่อง : นุชจรี โพธิ์นิยม (นักศึกษาฝึกงาน มหาวิทยาลัยเชียงใหม่)
ภาพ : บันสิทธิ์ บุณยะรัตเวช
ภาพ : บันสิทธิ์ บุณยะรัตเวช
ไฟสลัวส่องสว่างหลังม่านงิ้ว ปรากฏริ้วลายเงาเคล้าสีหน้า…
ตรอกเจริญไชย ย่านการค้าชาวไทย-จีนแต้จิ๋ว รายล้อมด้วยศาลเจ้าและตึกแถวอายุนับร้อยปี พบอาคารหลังเก่าเดิมเป็นบ้านเช่าของคณะอุปรากรจีน (งิ้ว) ผู้ชำนาญศิลปะการขับร้องประกอบท่าที่เคยเฟื่องฟูในชุมชนเยาวราช
ปี ๒๕๕๔ แผนพัฒนาสถานีรถไฟฟ้าใต้ดิน MRT วัดมังกรเป็นเหตุให้หลายครัวเรือนเสี่ยงโยกย้าย บ้านว่างตึกร้าง รอวันรื้อถอน “กลุ่มอนุรักษ์และฟื้นฟูย่านเจริญไชย” จึงร่วมมือขีดเขียนเรื่องเล่าส่งต่อมรดกทางวัฒนธรรมแก่คนรุ่นหลัง ฟื้นพื้นที่ไร้ชีวิตให้กลับมามีชีวาในฐานะพิพิธภัณฑ์ท้องถิ่น “บ้านเก่าเล่าเรื่อง”
ปี ๒๕๕๔ แผนพัฒนาสถานีรถไฟฟ้าใต้ดิน MRT วัดมังกรเป็นเหตุให้หลายครัวเรือนเสี่ยงโยกย้าย บ้านว่างตึกร้าง รอวันรื้อถอน “กลุ่มอนุรักษ์และฟื้นฟูย่านเจริญไชย” จึงร่วมมือขีดเขียนเรื่องเล่าส่งต่อมรดกทางวัฒนธรรมแก่คนรุ่นหลัง ฟื้นพื้นที่ไร้ชีวิตให้กลับมามีชีวาในฐานะพิพิธภัณฑ์ท้องถิ่น “บ้านเก่าเล่าเรื่อง”
เมื่อขึ้นบันไดแคบชันสู่ชั้นบน กลิ่นอายในวันเก่าก็ฟุ้งผ่านนิทรรศการจัดแสดงวัฒนธรรมและอาชีพชาวจีนย่านเยาวราช อย่าง “ปึงเต็งลั้งเซียน (方燈籠仙大相師)” หมอดูโหราศาสตร์จีนโบราณ หรือจำลองเทศกาลไหว้พระจันทร์ตามประเพณีดั้งเดิม ประดับกระดาษไหว้เจ้า-อัตลักษณ์ของตรอกเจริญไชย
น่าสนใจ “อู่ตั้น (武旦)” หุ่นงิ้วสวมชุดนักรบหญิงยืนผึ่งผายอยู่มุมหนึ่งของห้อง ชวนนึกถึงตัวละครใน สามก๊ก ลวดลายผ้าประณีตขับให้ผู้สวมสง่าสมตำแหน่งนางเอกบู๊ สังเกตเห็นผืนผ้าธงสามเหลี่ยมเสียบด้านหลังชุดเป็น “ธงเค่าฉี (靠旗)” ใบออกคำสั่งยามรบ ดัดแปลงจากธงลิ่งฉี (令旗) ที่แม่ทัพหรือขุนพลสมัยโบราณใช้โบกเพื่อมอบหมายภารกิจ
น่าสนใจ “อู่ตั้น (武旦)” หุ่นงิ้วสวมชุดนักรบหญิงยืนผึ่งผายอยู่มุมหนึ่งของห้อง ชวนนึกถึงตัวละครใน สามก๊ก ลวดลายผ้าประณีตขับให้ผู้สวมสง่าสมตำแหน่งนางเอกบู๊ สังเกตเห็นผืนผ้าธงสามเหลี่ยมเสียบด้านหลังชุดเป็น “ธงเค่าฉี (靠旗)” ใบออกคำสั่งยามรบ ดัดแปลงจากธงลิ่งฉี (令旗) ที่แม่ทัพหรือขุนพลสมัยโบราณใช้โบกเพื่อมอบหมายภารกิจ
นิทรรศการหลังม่านงิ้วซึ่งจำลองพื้นที่เตรียมตัวของคนเบื้องหลังก่อนขึ้นแสดงก็ชวนตื่นตาตื่นใจ ซ้ายมือมีศาลเจ้าสำหรับไหว้เทพ ถัดมามีราวแขวนอาวุธและชุดที่มีผู้สวมจริงเมื่อ ๔๐ ปีก่อน ยังมีโต๊ะเครื่องแป้งและหีบใส่เครื่องประดับของคนหน้าม่านจัดวางเสมือนเพิ่งมีใครใช้สอยและเพียงวางพักไว้เครื่องดนตรีจีน-หัวใจหลักสำหรับบรรเลงประกอบบทร้องงิ้วยิ่งเสริมให้บรรยากาศบนบ้านเก่าอบอวลด้วยคุณค่าของวิถีชีวิต
แปลกดียามแสงไฟสลัวสะท้อนเงาหน้ากากงิ้วที่ประดับบนหน้าต่างกรุกระจกข้างผนัง รู้สึกราวค่ำคืนการแสดงกำลังจะกลับมาเฉิดฉาย
...ปานสดับห้วงทำนองต้องมนตรา ดุจชีวาเดือนลับฟ้าไม่ลาเลือน
แปลกดียามแสงไฟสลัวสะท้อนเงาหน้ากากงิ้วที่ประดับบนหน้าต่างกรุกระจกข้างผนัง รู้สึกราวค่ำคืนการแสดงกำลังจะกลับมาเฉิดฉาย
...ปานสดับห้วงทำนองต้องมนตรา ดุจชีวาเดือนลับฟ้าไม่ลาเลือน
ซุกอยู่มุมไหนของพิพิธภัณฑ์...ต้องมาดู
“พิพิธภัณฑ์นี้เกิดจากวิกฤตที่จะมีโครงการสถานีรถไฟฟ้าวัดมังกร บ้านหลังนี้อยู่ในข่ายเสี่ยงถูกทำเป็นทางขึ้นลง ชาวชุมชนจึงหารือจัดตั้ง ‘กลุ่มอนุรักษ์และฟื้นฟูย่านเจริญไชย’ เพื่อฟื้นประเพณี รวบรวมข้อมูลทำหนังสือ บันทึกเจริญไชย คนจีนสยาม และตั้งพิพิธภัณฑ์ขึ้นตอกย้ำความสำคัญของพื้นที่ อยู่ดี ๆ จะบอกเราไม่อยากถูกบังคับย้ายคงไม่มีน้ำหนักพอ ต้องทำในสิ่งที่คนอื่นจะเห็นด้วยว่าที่ตรงนี้ควรค่าต่อการรักษา”
ศิริณี อุรุนานนท์
สมาชิกกลุ่มอนุรักษ์และฟื้นฟูย่านเจริญไชย
ศิริณี อุรุนานนท์
สมาชิกกลุ่มอนุรักษ์และฟื้นฟูย่านเจริญไชย
บ้านเก่าเล่าเรื่อง
เลขที่ ๓๒ ซอยเจริญกรุง ๒๓ (ตรอกเจริญไชย) ถนนเจริญกรุง แขวงป้อมปราบ เขตป้อมปราบศัตรูพ่าย
กรุงเทพมหานคร ๑๐๑๐๐
เปิดทุกวัน
เวลา ๐๙.๐๐-๑๖.๐๐ น.
(หากต้องการผู้บรรยายหรือเข้าชมเป็นหมู่คณะต้องแจ้งล่วงหน้า)
โทร. ๐๘-๑๕๖๗-๑๑๔๒
และ ๐๘-๓๑๘๗-๘๖๓๓
เลขที่ ๓๒ ซอยเจริญกรุง ๒๓ (ตรอกเจริญไชย) ถนนเจริญกรุง แขวงป้อมปราบ เขตป้อมปราบศัตรูพ่าย
กรุงเทพมหานคร ๑๐๑๐๐
เปิดทุกวัน
เวลา ๐๙.๐๐-๑๖.๐๐ น.
(หากต้องการผู้บรรยายหรือเข้าชมเป็นหมู่คณะต้องแจ้งล่วงหน้า)
โทร. ๐๘-๑๕๖๗-๑๑๔๒
และ ๐๘-๓๑๘๗-๘๖๓๓