มิตร Mile (stones)
เรียบเรียง โดย...วีระศักร จันทร์ส่งแสง
เกิดที่ริมแม่น้ำเพชรบุรีในตลาดท่ายางจังหวัดเพชรบุรี
ริมแม่น้ำเพชรบุรี สุดซอยเทศบาล ๑๐ หรือซอยท่ายาง ๑ ในอดีต จุดที่เล่ากันว่าเป็นถิ่นเกิดของเด็กชายบุญทิ้งหรือมิตร ชัยบัญชา
ภาพ : วิจิตต์ แซ่เฮ้ง
มาอยู่กับแม่ที่นางเลิ้ง กรุงเทพฯ เรียนหนังสือที่โรงเรียนไทยประสาทวิทยา จนจบ ม. ๖
◆ ๑๗ กรกฎาคม
เป็นทหารติดยศจ่าอากาศโท เรียนติวภาคค่ำที่พระนครวิทยาลัยแต่สอบเทียบ ม. ๗-ม. ๘ ไม่ผ่าน ไม่ได้เรียนต่อคณะนิติศาสตร์ มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ ตามที่คาดหวัง
แต่รูปถ่ายชุดจ่าอากาศโท ที่ใช้ติดใบสมัครสอบได้ใช้แนะนำตัวในการสมัครเป็นดารา
◆ ๒๐ พฤศจิกายน
ได้รับเลือกเป็นพระเอกหนังเรื่องแรก ชาติเสือ ของทัศไนยภาพยนตร์ ฉายครั้งแรก ๑๘ มิถุนายน ๒๕๐๑ พร้อมกันที่โรงมหรสพหลวงศาลาเฉลิมกรุงและศาลาเฉลิมบุรีนานเกือบ ๓ เดือน ทำรายได้กว่า ๗ แสนบาท
ดาราสมัยก่อนต้องปกปิดเรื่องชีวิตคู่ ลูกเมียของมิตรเพิ่งปรากฏตัวต่อสาธารณะอย่างเปิดเผยก็ในวันรดน้ำศพเขา ผู้หญิงและเด็กในภาพ เป็นภรรยาคนแรกและลูกเพียงคนเดียวของเขา ส่วนผู้ชายคือ ชม ระวีแสง พ่อของมิตร
ภาพ : เดลินิวส์ ๑๑ ตุลาคม ๒๕๑๓ หน้า ๑
มีภรรยาคนแรก จารุวรรณ (จิ๋ม) สวีรวงศ์ จดทะเบียนสมรสกันในอีก ๕ ปีต่อมา แต่ตอนหลังเลิกร้างกัน ยกลูกชายคนเดียวให้เป็นบุตรบุญธรรมของแม่กับพ่อเลี้ยง ชื่อ ยุทธนา พุ่มเหม เพิ่งเสียชีวิตในวัย ๖๒ ปี เมื่อ ๑๖ กุมภาพันธ์ ๒๕๖๖
พบหน้าพ่อแท้ ๆ ครั้งแรกในชีวิตเมื่ออายุ ๒๗ ปี ช่วงก่อนสิ้นปีประสบอุบัติเหตุได้รับบาดเจ็บสาหัส แข้งขวาหักต้องใส่เหล็กดาม กระดูกสะบ้าแตก หน้าผากแตกโหนกแก้มหัก ฟันหน้าบิ่นเกือบครึ่งซี่ ต้องอยู่โรงพยาบาลนานถึง ๒ เดือน
ชักชวนเพื่อนฝูงในวงการเปิดบริษัทสร้างภาพยนตร์ วชิรนทร์ภาพยนตร์ สร้างหนังเรื่อง ยอดขวัญจิต ทับสมิงคลา แล้วเลิกราไป
ครุฑดำ หนังเรื่องแรกของบริษัทชัยบัญชาภาพยนตร์ที่มีโลโก้เป็นภาพขุนศึกบนหลังม้าคะนองยกสองขาหน้า เผชิญปัญหาจากผู้มีอำนาจยุคเผด็จการทหาร ถูกคณะกรรมการเซนเซอร์สั่งห้ามฉายด้วยเหตุผล ไม่บังควรนำสัตว์สมมุติอันเป็นตราสัญลักษณ์ของสถาบันและทางราชการมาใช้เป็นชื่อองค์กรก่อการร้าย ชื่อหนังถูกเปลี่ยนเป็น เหยี่ยวดำ เหตุการณ์ครั้งนั้นทำให้มิตรเครียดจนผมหงอกทั้งหัวต้องคอยย้อมทุกสัปดาห์ กลายเป็นคนอารมณ์แปรปรวน โมโหง่าย และได้ลาออกจากราชการทหารอากาศในปีนั้น
เริ่มต้นชีวิตคู่กับกิ่งดาว ดารณี ภรรยาคนที่ ๒ แต่เลิกร้างกันในอีก ๖ ปีต่อมา
จัดงานฉลอง
วาระแสดงภาพยนตร์
ครบ ๑๐๐ เรื่อง
◆ เป็นปีที่หนังนำแสดงโดย มิตร ชัยบัญชา ฉายมากที่สุด ๓๘ เรื่อง
◆ เข้าอยู่บ้านใหม่ซอยจันทโรจน์วงศ์ (อารีย์สัมพันธ์ ๓) และรับพ่อมาอยู่ด้วยกัน
◆ ๒๔ มีนาคม
รับพระราชทานรางวัลดาราทอง จากพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว ตัดสินจากคะแนนโหวตของคนในวงการบันเทิงจัดโดยสมาคมผู้สื่อข่าวบันเทิงแห่งประเทศไทย
◆ ตุลาคม
เป็นเจ้าภาพจัดทอดกฐินดาราครั้งแรกที่วัดสุนทรธรรมทาน หรือวัดแค นางเลิ้ง ที่เขาผูกพันมาตั้งแต่เข้ากรุงเทพฯ และทำต่อมาทุกปีจนสิ้นชีวิต
◆ ร่วมกับกลุ่มเพื่อนตั้งบริษัทสร้างหนังชื่อสหชัยภาพยนตร์ เล่ากันว่ามาจากชื่อโรงบิลเลียดย่านสี่แยกหลานหลวง เพื่อช่วยเหลือเพื่อนให้มีโอกาสได้สร้างหนังหาเงิน โดยเขาแสดงให้ฟรี
พฤษภาคม
ร่วมกับเพื่อนห้าคน ตั้ง “กลุ่มหนุ่ม” ลงสมัครรับเลือกตั้งสมาชิกสภาเทศบาลนครกรุงเทพ แต่ไม่มีใครได้รับเลือกตั้ง
◆ ลงสมัครสมาชิกสภาผู้แทนราษฎร (ส.ส.) กรุงเทพฯ ยุคเดียวกับ ชวน หลีกภัย สมัคร สุนทรเวช อุทัย พิมพ์ใจชน แต่สอบตก เนื่องจากคู่แข่งบอกกับประชาชนว่า ถ้าเลือกมิตรเป็น ส.ส. ประชาชนก็หมดโอกาสที่จะได้ดูหนังที่มิตรแสดง ดังนั้นอย่าให้ต้องเป็น ส.ส. เลย ขอให้เก็บมิตรไว้เล่นหนังต่อไป หลังเลือกตั้งภรรยาขอแยกทางไปเรียนต่อต่างประเทศ พ่อกลับไปอยู่บ้านเดิมที่เพชรบุรี
◆ เริ่มสร้างโครงการโรงภาพยนตร์ชัยบัญชา เพื่อฉายหนังไทยเท่านั้น
ในภาพนี้น่าจะเป็นภาพเดียวกับที่มิตรเห็นในเช้าวันสุดท้ายของชีวิต ตามที่เพื่อนที่เดินทางมากับเขาเล่าว่า ขณะนั่งรถผ่านถนนราชดำเนินกลางจะข้ามสะพานผ่านฟ้าฯ มิตรยังหันมองและชี้มือไปยังที่ตั้งโรงหนังชัยบัญชาอย่างเต็มเปี่ยมความหวังและความสุข
◆ ไปร่วมแสดงภาพยนตร์จีน
กำลังภายในของฮ่องกงและไต้หวัน ที่กำลังได้รับความนิยมทั่วโลก
◆ ๘ ตุลาคม
เวลาประมาณ ๑๖.๓๕ น. เสียชีวิตจากอุบัติเหตุ ตกจากบันไดเฮลิคอปเตอร์สูงจากพื้นราว ๓๐๐ ฟุต ในการถ่ายทำฉากสุดท้ายภาพยนตร์เรื่อง อินทรีทอง การชันสูตรของโรงพยาบาลสมเด็จพระบรมราชเทวี ณ ศรีราชา ระบุว่า ข้อมือซ้ายมีบาดแผลเนื่องจากการโดนเชือกสลิงบาด ยาว ๘ เซนติเมตร ลึก ๒ เซนติเมตร กระดูกต้นคอหัก กรามซ้ายขวาหัก กระดูกโหนกแก้มซ้ายขวาหัก กระดูกซี่โครงหักห้าซี่ กระดูกโคนขาขวาหัก เสียชีวิตในวัย ๓๕ ปี ๙ เดือน
๒๑ มกราคม
เวลา ๑๗.๐๐ น. พระราชทานเพลิงศพ ณ วัดเทพศิรินทราวาสวรวิหาร มีประชาชนแห่กันมาร่วมไว้อาลัยพระเอกอันดับ ๑ แห่งยุคกึ่งพุทธกาลอย่างเนืองแน่น จนบันทึกไว้เป็นประวัติการณ์ว่าเป็นงานศพของสามัญชนที่มีผู้มาร่วมไว้อาลัยมากที่สุด
๒ สิงหาคม
กังหันสวาท หนังมิตรเรื่องสุดท้ายฉายที่โรงภาพยนตร์แมคเคนนา