สัมภาษณ์ อนล ไพศาล
คุยกับ EmOne ผู้สร้างเทคโนโลยี
เพื่อจัดการกับขยะอวกาศ
คุยกับ EmOne ผู้สร้างเทคโนโลยี
เพื่อจัดการกับขยะอวกาศ
Start up
[ คนไทยไปอวกาศ ]
[ คนไทยไปอวกาศ ]
เรื่อง : นิสากรม์ ทองทา
ภาพ : ฝ่ายภาพสารคดี
ภาพ : ฝ่ายภาพสารคดี
“เพราะขยะไม่ ได้มีอยู่แค่ บนโลก”
+++ ไม่ใช่แค่บนพื้นโลกเท่านั้นที่มีปัญหาเรื่องการจัดการขยะ ในวงโคจรของดาวเทียมรอบโลกมนุษย์ก็ได้ทิ้ง “ขยะ” จำนวนมหาศาลไว้และนับวันยิ่งเพิ่มจำนวนขึ้น ทั้งดาวเทียม ยานอวกาศ จรวด และเศษอุปกรณ์เครื่องมือทางเทคโนโลยีต่าง ๆ +++ คำถามที่ยากและท้าทายคือ เราจะจัดการดูแล “ขยะ” เหล่านี้อย่างไร ในเมื่อมันไม่ได้ลอยมาให้เราคัดแยกหรือรีไซเคิลง่าย ๆ เหมือนพลาสติกในถังหน้าบ้าน +++ สารคดี จึงชวน อนล ไพศาล กรรมการผู้จัดการ บริษัท EmOne (Thailand) ผู้หลงใหลในนวัตกรรมด้านเทคโนโลยีอวกาศ มาแลกเปลี่ยนเรื่องการจัดการขยะอวกาศที่ EmOne กำลังก่อร่างทีละชิ้นละอันอย่างมุ่งมั่น >>>
“ขยะอวกาศ”
ฟังเหมือนจะไกล แต่ ใกล้
ฟังเหมือนจะไกล แต่ ใกล้
อวกาศต้องได้รับการดูแล มิเช่นนั้นเราจะไม่สามารถใช้พื้นที่ในวงโคจรของชั้นบรรยากาศได้อีก
ขยะอวกาศคือวัตถุค้างฟ้าที่อยู่ในชั้นวงโคจรของดาวเทียม*
เพราะถูกส่งขึ้นไปและไม่ได้เอากลับลงมา หรือต้องใช้เวลาหลายปีในการนำกลับมา ขยะอวกาศยังรวมถึงอุกกาบาตด้วยมนุษย์ทิ้งขยะไว้ในอวกาศเยอะมาก บางอย่างสามารถเคลื่อนย้ายตัวเองได้ แต่บางอย่างไม่มีระบบขับเคลื่อน หรือถูกปลดระวางหน้าที่แล้ว วิ่งตามวงโคจรของมันไปเรื่อย ๆ และก่อให้เกิดปัญหา ขยะอวกาศล่องลอยอยู่ในทุกชั้นวงโคจร เหมือนถนนบนโลก หากรถเยอะแล้วไม่มีการจัดการที่ดีก็จะทำให้รถติด การจราจรบนชั้นวงโคจรตอนนี้แน่นหนามาก และที่มากกว่า “รถติด” คือ “รถชน” เพราะสิ่งที่ส่งขึ้นไปบนอวกาศไม่มีคนขับ เหตุการณ์ดาวเทียมชนกันเกิดขึ้นซ้ำ ๆ การกระแทกจนแตกหักยิ่งเพิ่มจำนวนเศษขยะมากขึ้นไปอีก ตอนนี้วัตถุในชั้นวงโคจรมีเยอะมาก หลักหลายล้านชิ้น
การจราจรบนชั้นวงโคจรต้องมีกฎกติกา ปรับปรุงให้ทันสมัย มันละเอียดอ่อนและกระทบต่อประเด็นความมั่นคงของประเทศ ต้องทำความสะอาดเมื่อเกิดอุบัติเหตุ
ปัจจุบันมีเพียงไม่กี่บริษัทที่ทำเรื่องนี้ และเราอยากเป็นอีกหนึ่งแรง
ขยะอวกาศคือวัตถุค้างฟ้าที่อยู่ในชั้นวงโคจรของดาวเทียม*
เพราะถูกส่งขึ้นไปและไม่ได้เอากลับลงมา หรือต้องใช้เวลาหลายปีในการนำกลับมา ขยะอวกาศยังรวมถึงอุกกาบาตด้วยมนุษย์ทิ้งขยะไว้ในอวกาศเยอะมาก บางอย่างสามารถเคลื่อนย้ายตัวเองได้ แต่บางอย่างไม่มีระบบขับเคลื่อน หรือถูกปลดระวางหน้าที่แล้ว วิ่งตามวงโคจรของมันไปเรื่อย ๆ และก่อให้เกิดปัญหา ขยะอวกาศล่องลอยอยู่ในทุกชั้นวงโคจร เหมือนถนนบนโลก หากรถเยอะแล้วไม่มีการจัดการที่ดีก็จะทำให้รถติด การจราจรบนชั้นวงโคจรตอนนี้แน่นหนามาก และที่มากกว่า “รถติด” คือ “รถชน” เพราะสิ่งที่ส่งขึ้นไปบนอวกาศไม่มีคนขับ เหตุการณ์ดาวเทียมชนกันเกิดขึ้นซ้ำ ๆ การกระแทกจนแตกหักยิ่งเพิ่มจำนวนเศษขยะมากขึ้นไปอีก ตอนนี้วัตถุในชั้นวงโคจรมีเยอะมาก หลักหลายล้านชิ้น
การจราจรบนชั้นวงโคจรต้องมีกฎกติกา ปรับปรุงให้ทันสมัย มันละเอียดอ่อนและกระทบต่อประเด็นความมั่นคงของประเทศ ต้องทำความสะอาดเมื่อเกิดอุบัติเหตุ
ปัจจุบันมีเพียงไม่กี่บริษัทที่ทำเรื่องนี้ และเราอยากเป็นอีกหนึ่งแรง
*วงโคจรของดาวเทียมบนชั้นบรรยากาศมีสี่วง คือ low earth orbit (LEO) ความสูงระดับไม่เกิน ๒,๐๐๐ กิโลเมตร medium earth orbit (MEO) ความสูง ๒,๐๐๐ กิโลเมตรขึ้นไปถึง ๓๕,๗๘๖ กิโลเมตร geosynchronous orbit (GSO) หรือ geostationary orbit (GEO) ระดับ ๓๕,๗๘๖-๔๒,๑๖๔ กิโลเมตร และชั้นบนสุดคือ high earth orbit สูงกว่าระดับของ geosynchronous orbit ขึ้นไป
จัดการขยะอวกาศ
จัดการยังไง ?
จัดการยังไง ?
วิธีการจัดการขยะอวกาศแบ่งออกเป็นสี่ประเภท คือ
๑. shielding
๒. active space debris removal (ADR)
๓. collision avoidance (CA)
๔. laser shooting
๒. active space debris removal (ADR)
๓. collision avoidance (CA)
๔. laser shooting
shielding
คือการเสริมความแกร่งป้องกันการชนให้วัตถุขนาดเล็กด้วยเกราะ แต่ทำให้เพิ่มจำนวนขยะด้วย
active space debris removal (ADR)
คือการใช้ดาวเทียมหรือยานอวกาศมาช่วยจัดการวัตถุค้างฟ้า อย่าง Clear Space SA จากประเทศสวิตเซอร์แลนด์ ซึ่งเป็นเจ้าแรกที่ดำเนินการเรื่องขยะอวกาศ ด้วยการใช้แขนกลคีบขยะอวกาศเหมือนที่เราเล่นคีบตุ๊กตา หรือ Astroscale จากประเทศญี่ปุ่น อาศัยการตอบสนองต่อแม่เหล็กของขยะอวกาศในการจับและเก็บขยะอวกาศ
collision avoidance (CA)
คือการอาศัยข้อมูลจำนวนมากและความร่วมมือระหว่างเจ้าของดาวเทียมนานาประเทศ เพื่อบริหารและสั่งการวัตถุในอวกาศให้หลบเลี่ยงเส้นทางจราจรของกันและกัน ประเทศไทยมีโครงการ ZIRCON ที่ทาง GISTDA พัฒนาขึ้น
laser shooting
คือการอาศัยเลเซอร์พลังงานสูงยิงขยะอวกาศจากภาคพื้นเพื่อผลักดันให้เปลี่ยนวิถีโคจรหรือเผาทำลายชิ้นส่วน
สำหรับ EmOne เราพยายามสร้างเทคโนโลยีที่จะช่วยเปลี่ยนแปลงวิถีวงโคจรของวัตถุ จัดอยู่ในกลุ่ม ADR โดยตรวจจับและตอบสนองต่อวัตถุในอวกาศได้ทั้งเหล็กและพลาสติก ดึงวัตถุกลับมาเข้าในทิศทางที่เราควบคุม ปรับทิศทางวงโคจร อาจนำวัตถุเป้าหมายกลับคืนสู่พื้นโลกเพื่อนำไปรีไซเคิล หรือเปลี่ยนตำแหน่งไปยังวงโคจรที่กำหนดไว้ให้เป็น “สุสาน” โดยเฉพาะ
เราจะเริ่มจัดการกับวัตถุขนาดเล็กก่อน เชื่อว่าถ้าเล็กทำได้ใหญ่ก็ต้องทำได้ เครื่องมือของเราจะช่วยลดโอกาสที่ดาวเทียมจะชนกัน และปกป้องดาวเทียมจากเศษขยะอวกาศ
เริ่มแรกเราทดสอบเครื่องมือบนชั้นบรรยากาศ ต่อมาเราสร้างอุปกรณ์คล้ายตู้ขนาดเล็กเพื่อบรรจุการทดสอบ เมื่อได้ผลลัพธ์เดียวกับที่เราทดสอบในชั้นบรรยากาศ ถัดไปเราจะนำไปทดสอบในระดับ microgravity หรือสภาวะแรงโน้มถ่วงที่ต่ำมากกว่าที่พื้นผิวโลก โดยอาจส่งขึ้นไปบน fighting jet ที่แรงโน้มถ่วงต่ำ หรือถ้าเรามีเงินทุนมากพอก็สามารถสร้างเครื่องมือทดสอบเองได้ กระบวนการนี้ใช้กับการวิจัยเกี่ยวกับความพร้อมของสรีรวิทยามนุษย์ และการต่อสู้กับสภาพอากาศของวัสดุอุปกรณ์
ตอนนี้เรามีขยะอวกาศสัญชาติไทยอยู่หนึ่งชิ้นที่อยากทดสอบ และยังมีขยะอวกาศอื่น ๆ ที่ทั้งระบุและไม่ได้ระบุสัญชาติ ชิ้นไหนระบุสัญชาติจะนำกลับไปส่งคืนเจ้าของเพราะเรื่องนี้เกี่ยวกับความสัมพันธ์ระหว่างประเทศด้วยชิ้นไหนไม่ระบุสัญชาติเราตั้งใจเก็บไว้ให้ เพราะนี่ไม่ใช่แค่ขยะมันคือทรัพยากรมีค่าทั้งนั้น
เราคำนึงถึงความยั่งยืนของโลกเป็นหลัก หากเรานำทรัพยากรกลับมาใช้ประโยชน์ต่อได้ จะไม่ดีกว่าปล่อยให้ถูกเผาทำลายในชั้นบรรยากาศหรอกหรือ ?
เมื่อในวงโคจรหนาแน่น ถ้าเครื่องมือเราสำเร็จแปลว่าเราจัดระบบระเบียบให้กับวงโคจรได้ วงโคจรได้รับการทำความสะอาด มีพื้นที่ว่างเพิ่มมากขึ้น อุบัติเหตุในวงโคจรจะลดลงที่สำคัญคือการรักษา “ข้อมูล” ที่มนุษย์บนโลกได้จากเทคโนโลยีบนอวกาศเอาไว้
เราจะเริ่มจัดการกับวัตถุขนาดเล็กก่อน เชื่อว่าถ้าเล็กทำได้ใหญ่ก็ต้องทำได้ เครื่องมือของเราจะช่วยลดโอกาสที่ดาวเทียมจะชนกัน และปกป้องดาวเทียมจากเศษขยะอวกาศ
เริ่มแรกเราทดสอบเครื่องมือบนชั้นบรรยากาศ ต่อมาเราสร้างอุปกรณ์คล้ายตู้ขนาดเล็กเพื่อบรรจุการทดสอบ เมื่อได้ผลลัพธ์เดียวกับที่เราทดสอบในชั้นบรรยากาศ ถัดไปเราจะนำไปทดสอบในระดับ microgravity หรือสภาวะแรงโน้มถ่วงที่ต่ำมากกว่าที่พื้นผิวโลก โดยอาจส่งขึ้นไปบน fighting jet ที่แรงโน้มถ่วงต่ำ หรือถ้าเรามีเงินทุนมากพอก็สามารถสร้างเครื่องมือทดสอบเองได้ กระบวนการนี้ใช้กับการวิจัยเกี่ยวกับความพร้อมของสรีรวิทยามนุษย์ และการต่อสู้กับสภาพอากาศของวัสดุอุปกรณ์
ตอนนี้เรามีขยะอวกาศสัญชาติไทยอยู่หนึ่งชิ้นที่อยากทดสอบ และยังมีขยะอวกาศอื่น ๆ ที่ทั้งระบุและไม่ได้ระบุสัญชาติ ชิ้นไหนระบุสัญชาติจะนำกลับไปส่งคืนเจ้าของเพราะเรื่องนี้เกี่ยวกับความสัมพันธ์ระหว่างประเทศด้วยชิ้นไหนไม่ระบุสัญชาติเราตั้งใจเก็บไว้ให้ เพราะนี่ไม่ใช่แค่ขยะมันคือทรัพยากรมีค่าทั้งนั้น
เราคำนึงถึงความยั่งยืนของโลกเป็นหลัก หากเรานำทรัพยากรกลับมาใช้ประโยชน์ต่อได้ จะไม่ดีกว่าปล่อยให้ถูกเผาทำลายในชั้นบรรยากาศหรอกหรือ ?
เมื่อในวงโคจรหนาแน่น ถ้าเครื่องมือเราสำเร็จแปลว่าเราจัดระบบระเบียบให้กับวงโคจรได้ วงโคจรได้รับการทำความสะอาด มีพื้นที่ว่างเพิ่มมากขึ้น อุบัติเหตุในวงโคจรจะลดลงที่สำคัญคือการรักษา “ข้อมูล” ที่มนุษย์บนโลกได้จากเทคโนโลยีบนอวกาศเอาไว้
ความยากและความหวัง
ของการบินไปให้ถึง
ของการบินไปให้ถึง
ในภาพรวม โลกเริ่มตระหนักรู้เกี่ยวกับขยะอวกาศแล้วแต่ EmOne เพิ่งเริ่มต้น ยังไม่ได้รับเงินทุน รวมทั้งอุปสรรคเรื่องโอกาสที่จะทดสอบเครื่องมือเพื่อให้ได้ผลลัพธ์ของการทดลองและนำไปต่อยอด
ในทีมเรามีกันไม่ถึง ๑๐ คน ขณะที่มีกรอบเวลาจำกัด เราวางแผนไว้ว่า ภายในปีนี้แนวคิดและการทดสอบขั้นแรกจะต้องเรียบร้อย เพื่อขยับสร้างและพัฒนาเป้าหมายถัดไปในปีหน้า
เคยมีคนบอกว่า ใครจะมาจ่ายคุณล่ะ นอตแค่ตัวเดียว แต่เราไม่ได้มองว่ามันเป็นแค่นอต เราเห็นประโยชน์จากทั้งภาพรวม งานนี้ไม่เสร็จโดยเร็วหรอก เพราะเป็นการวิจัยและลงทุนระยะยาว อีกทั้งขยะอวกาศไม่มีทางหมดไปง่าย ๆ หน้าที่ของเราจึงคือการพิสูจน์ว่าเราทำได้ ไม่ได้แค่ขายฝัน
ในทีมเรามีกันไม่ถึง ๑๐ คน ขณะที่มีกรอบเวลาจำกัด เราวางแผนไว้ว่า ภายในปีนี้แนวคิดและการทดสอบขั้นแรกจะต้องเรียบร้อย เพื่อขยับสร้างและพัฒนาเป้าหมายถัดไปในปีหน้า
เคยมีคนบอกว่า ใครจะมาจ่ายคุณล่ะ นอตแค่ตัวเดียว แต่เราไม่ได้มองว่ามันเป็นแค่นอต เราเห็นประโยชน์จากทั้งภาพรวม งานนี้ไม่เสร็จโดยเร็วหรอก เพราะเป็นการวิจัยและลงทุนระยะยาว อีกทั้งขยะอวกาศไม่มีทางหมดไปง่าย ๆ หน้าที่ของเราจึงคือการพิสูจน์ว่าเราทำได้ ไม่ได้แค่ขายฝัน
เรามีงานวิจัยมากพอสมควร และพยายามส่งต่อสู่สาธารณะ เพื่อคาดหวังการสนับสนุน ได้พูดคุยแลกเปลี่ยน ร่วมมือกับหลายองค์กรทั้งในและต่างประเทศ อย่างตอนนี้ GISTDA ก็เข้ามาช่วยดูแลและสนับสนุนเรื่องข้อมูลให้ EmOne
สิ่งสำคัญไม่แพ้ความร่วมมือระหว่างองค์กร คือการเป็นประเทศสมาชิกด้านเทคโนโลยีอวกาศในระดับนานาชาติ เพราะหากประเทศไทยไม่ได้เป็นสมาชิกกลุ่มใด เขาก็ให้คะแนนศักยภาพเราต่ำ ตัดสินใจสนับสนุนเรายาก อาจช่วยเรื่องข้อมูลบ้าง แต่การแข่งขันหรือทุนก็ไม่ได้มากเท่าประเทศสมาชิกแน่ ๆ
น้อง ๆ หลายคนพัฒนาเทคโนโลยีอวกาศได้ แต่ขีดจำกัดคือประเทศไทยไม่ค่อยมองเรื่องนี้ เราไม่ได้เป็นเครือข่ายกับนานาชาติ ไม่ได้รับทุน ไม่ได้มีพื้นที่ ซึ่งขึ้นอยู่กับว่าผู้ใหญ่บ้านเราจะมองเห็นประโยชน์มหาศาลจากการพัฒนาเรื่องนี้หรือเปล่า
อย่างน้อย ๆ ถ้ามีพระราชบัญญัติกิจการอวกาศ มีสำนักงานกิจการอวกาศเกิดขึ้น ก็น่าจะมีอะไรเปลี่ยนแปลง
สิ่งสำคัญไม่แพ้ความร่วมมือระหว่างองค์กร คือการเป็นประเทศสมาชิกด้านเทคโนโลยีอวกาศในระดับนานาชาติ เพราะหากประเทศไทยไม่ได้เป็นสมาชิกกลุ่มใด เขาก็ให้คะแนนศักยภาพเราต่ำ ตัดสินใจสนับสนุนเรายาก อาจช่วยเรื่องข้อมูลบ้าง แต่การแข่งขันหรือทุนก็ไม่ได้มากเท่าประเทศสมาชิกแน่ ๆ
น้อง ๆ หลายคนพัฒนาเทคโนโลยีอวกาศได้ แต่ขีดจำกัดคือประเทศไทยไม่ค่อยมองเรื่องนี้ เราไม่ได้เป็นเครือข่ายกับนานาชาติ ไม่ได้รับทุน ไม่ได้มีพื้นที่ ซึ่งขึ้นอยู่กับว่าผู้ใหญ่บ้านเราจะมองเห็นประโยชน์มหาศาลจากการพัฒนาเรื่องนี้หรือเปล่า
อย่างน้อย ๆ ถ้ามีพระราชบัญญัติกิจการอวกาศ มีสำนักงานกิจการอวกาศเกิดขึ้น ก็น่าจะมีอะไรเปลี่ยนแปลง
สิ่งแวดล้อมสำคัญ
ครอบคลุมมากไปกว่าพื้นโลก
ครอบคลุมมากไปกว่าพื้นโลก
เป็นความตั้งใจของสมาชิกในทีมที่ยังคงรักษาสิ่งที่อยากทำเราไม่ลืมฝันของตัวเองสมัยเด็ก ๆ ค่อย ๆ เก็บเป็นจิ๊กซอว์ตัวเล็ก ๆ และพิสูจน์สิ่งที่ตัวเองเชื่อมั่น
ตลอด ๑ ปีของการเดินทางตั้งแต่เริ่มจุดประกายความหวัง EmOne สะสมสิ่งเล็กสิ่งน้อยและนำมาเชื่อมต่อกัน เพื่อนำมาสู่ทางออกและวิธีการแก้ไขปัญหาที่พวกเราตั้งใจอยากแก้ไขปัญหาให้คนส่วนใหญ่ ช่วยบริหารและรักษาทรัพยากรของโลกให้ได้
ในอนาคต เราตั้งใจจะสร้างดาวเทียมที่สนับสนุนภารกิจบริหารจัดการ “ขยะอวกาศ” ด้วย ปลายปีนี้ (ปี ๒๕๖๕) หาก EmOne ได้ผลลัพธ์ออกมาอย่างที่ตั้งใจ เราจะระดมทุน เพื่อเปิดโอกาสให้น้อง ๆ รุ่นใหม่ได้เข้ามาร่วมมือ พิสูจน์ไป ด้วยกันกับเรา
+ + +
ตลอด ๑ ปีของการเดินทางตั้งแต่เริ่มจุดประกายความหวัง EmOne สะสมสิ่งเล็กสิ่งน้อยและนำมาเชื่อมต่อกัน เพื่อนำมาสู่ทางออกและวิธีการแก้ไขปัญหาที่พวกเราตั้งใจอยากแก้ไขปัญหาให้คนส่วนใหญ่ ช่วยบริหารและรักษาทรัพยากรของโลกให้ได้
ในอนาคต เราตั้งใจจะสร้างดาวเทียมที่สนับสนุนภารกิจบริหารจัดการ “ขยะอวกาศ” ด้วย ปลายปีนี้ (ปี ๒๕๖๕) หาก EmOne ได้ผลลัพธ์ออกมาอย่างที่ตั้งใจ เราจะระดมทุน เพื่อเปิดโอกาสให้น้อง ๆ รุ่นใหม่ได้เข้ามาร่วมมือ พิสูจน์ไป ด้วยกันกับเรา
+ + +
ทั้งโลกและอวกาศกำลังเรียกร้องให้ทุกคนหันมอง ตระหนักและช่วยกันแก้ไขปัญหาสิ่งแวดล้อม ปัญหาขยะ ซึ่งไม่ได้มีเพียงแค่บนพื้นผิวโลก ไม่ว่าในแง่มุมใดหรือด้วยเครื่องมือใดก็ตาม
แม้จะยังไม่เห็นผลสำเร็จเป็นรูปธรรม แต่อย่างน้อย EmOne ก็ได้ทำลายกรอบและกำแพงของข้อสงสัยที่ว่า เรามีความหวังมากน้อยเพียงใดที่จะจัดการกับขยะอวกาศ เพราะว่ามันได้เริ่มต้นขึ้นแล้ว
แม้จะยังไม่เห็นผลสำเร็จเป็นรูปธรรม แต่อย่างน้อย EmOne ก็ได้ทำลายกรอบและกำแพงของข้อสงสัยที่ว่า เรามีความหวังมากน้อยเพียงใดที่จะจัดการกับขยะอวกาศ เพราะว่ามันได้เริ่มต้นขึ้นแล้ว