ชิเงรุ อาโอยางิ
ยูเนสโกและมรดกภูมิปัญญา
ทางวัฒนธรรมของไทย
ยูเนสโกและมรดกภูมิปัญญา
ทางวัฒนธรรมของไทย
ผู้อำนวยการ ยูเนสโก กรุงเทพฯ
สำนักงานเพื่อการศึกษา
ส่วนภูมิภาคเอเชียและแปซิฟิก
(Shigeru Aoyagi, Director, UNESCO Bangkok,
Asia and Pacific Regional Bureau for Education)
สำนักงานเพื่อการศึกษา
ส่วนภูมิภาคเอเชียและแปซิฟิก
(Shigeru Aoyagi, Director, UNESCO Bangkok,
Asia and Pacific Regional Bureau for Education)
Interview
คำถามสัมภาษณ์ : เบญจวรรณ รุ่งศิริ
คำสัมภาษณ์ : ถอดความจากภาษาอังกฤษเป็นภาษาไทยโดยยูเนสโก
ภาพ : ประเวช ตันตราภิรมย์
คำสัมภาษณ์ : ถอดความจากภาษาอังกฤษเป็นภาษาไทยโดยยูเนสโก
ภาพ : ประเวช ตันตราภิรมย์
หน้าที่และการดำเนินงานด้านวัฒนธรรมของยูเนสโกในประเทศไทยคืออะไร
หน้าที่ของยูเนสโกในด้านวัฒนธรรมนั้นอยู่ภายใต้กรอบของอนุสัญญาระหว่างประเทศหลายฉบับ ซึ่งเป็นเอกสารที่มีพันธะทางกฎหมายต่อประเทศที่ลงนาม และวางแนวทางการทำงานของยูเนสโกในการช่วยเหลือประเทศสมาชิกต่าง ๆ อนุสัญญาที่เกี่ยวข้องมีทั้งหมดหกฉบับ ครอบคลุมการปกป้องรักษามรดกทางวัฒนธรรม ตั้งแต่โบราณวัตถุและแหล่งมรดกที่เป็นสถานที่ประเภทต่าง ๆ ไปจนถึงมรดกที่เป็นนามธรรม หรือที่เราเรียกกว่า “มรดกภูมิปัญญาทางวัฒนธรรม” หรือ “มรดกทางวัฒนธรรมที่จับต้องไม่ได้” ตลอดจนส่งเสริมอุตสาหกรรมทางวัฒนธรรมต่าง ๆ ด้วย
โดยสรุป ยูเนสโกทำงานด้านวัฒนธรรมในสองแนวทาง คือการคุ้มครองมรดกทางวัฒนธรรมต่าง ๆ และการส่งเสริมความคิดสร้างสรรค์และความหลากหลายทางวัฒนธรรม
โดยสรุป ยูเนสโกทำงานด้านวัฒนธรรมในสองแนวทาง คือการคุ้มครองมรดกทางวัฒนธรรมต่าง ๆ และการส่งเสริมความคิดสร้างสรรค์และความหลากหลายทางวัฒนธรรม
การขึ้นทะเบียนเป็นมรดกภูมิปัญญาทางวัฒนธรรมมีความสำคัญอย่างไร
ภายใต้เงื่อนไขของอนุสัญญาว่าด้วยการสงวนรักษามรดกภูมิปัญญาทางวัฒนธรรม ค.ศ. ๒๐๐๓ (2003 UNESCO Convention for the Safeguarding of the Intangible Cultural Heritage) ประเทศต่าง ๆ สามารถเสนอหรือร่วมเสนอให้ขึ้นทะเบียนมรดกภูมิปัญญาทางวัฒนธรรม (Intangible Cultural Heritage หรือ ICH) กับยูเนสโกได้ในสองรายการ (list) และหนึ่งทะเบียน (register) แม้รายการเหล่านี้จะมีวัตถุประสงค์การขึ้นทะเบียนต่างกัน แต่ก็มุ่งสร้างความตระหนักรู้เกี่ยวกับมรดกภูมิปัญญาให้มากขึ้นในระดับสากล ซึ่งอาจเป็นแรงจูงใจที่สร้างความเติบโตในอุตสาหกรรมวัฒนธรรมและการท่องเที่ยวให้ประเทศต่าง ๆ ตลอดจนการทูตเชิงวัฒนธรรมหรือที่เราอาจเรียกได้ว่า “ซอฟต์พาวเวอร์”
รายการแรกคือ “ตัวแทนมรดกภูมิปัญญาทางวัฒนธรรมของมนุษยชาติ” (the Representative List of the Intangible Cultural Heritage of Humanity) เป็นรายการที่ได้รับความนิยมสูงสุดในการเสนอขึ้นทะเบียนของหมู่รัฐภาคีของอนุสัญญา วัตถุประสงค์คือเพื่อให้ประเทศต่าง ๆ ยกย่องพลวัตของ ICH ในเขตแดนของตน ตลอดจนยกย่อง ICH อีกมากมายที่ข้ามพรมแดนประเทศ หรือที่เรามักจะเรียกว่า “มรดกร่วม” หรือ “มรดกข้ามพรมแดน/ข้ามรัฐชาติ” ที่ผ่านมาประเทศไทยก็เสนอ ICH ขึ้นทะเบียนกับรายการนี้ทั้งนั้น
รายการที่ ๒ คือ “มรดกภูมิปัญญาทางวัฒนธรรมที่ต้องได้รับการสงวนรักษาอย่างเร่งด่วน” (the List of Intangible Cultural Heritage in Need of Urgent Safeguarding) เพื่อระบุ ICH ที่กำลังเลือนหายไปด้วยหลายเหตุผล เช่น ความเปลี่ยนแปลงของวิถีชีวิตประชากร การสูญหายของพืชและสัตว์ซึ่งเป็นส่วนสำคัญต่อภูมิปัญญาทางวัฒนธรรมนั้น ความยากจนและการย้ายถิ่นฐาน การขยายตัวของพื้นที่เมือง เป็นต้น เป็นเรื่องสำคัญที่เราต้องเข้าใจว่ารายการนี้ไม่ใช่การประจานว่า ICH ได้รับการขึ้นทะเบียนเนื่องจากความบกพร่องในการดูแลของประเทศนั้น ในทางกลับกันการขึ้นทะเบียน ICH ในรายการนี้จะช่วยเปิดทางให้ประเทศนั้นได้รับความช่วยเหลืออย่างกว้างขวางในระดับสากลจากการเข้าถึงทรัพยากรเพื่อการส่งเสริมและรักษามรดกให้มีประสิทธิภาพยิ่งขึ้น เช่น กองทุนความช่วยเหลือระหว่างประเทศของยูเนสโกซึ่งเน้นให้เงินทุนสนับสนุนแผนการสงวนรักษาและทรัพยากรของชุมชนในเชิงลึกเพื่อต่อลมหายใจให้ภูมิปัญญาทางวัฒนธรรมและผู้คนนั้นยังคงอยู่
สุดท้ายคือ “ทะเบียนแบบอย่างการสงวนรักษาที่ดี” (Register of Good Safeguarding Practices) ซึ่งยกย่องโครงการและกิจกรรมที่ชุมชนท้องถิ่นจัดทำเพื่อสงวนรักษาและส่งเสริม ICH ตลอดจนผสานภูมิปัญญาทางวัฒนธรรมกับการบรรลุเป้าหมายการพัฒนาอย่างยั่งยืนในระดับท้องถิ่น ระดับชาติ หรือระดับภูมิภาค
บางคนอาจเข้าใจผิดว่าการขึ้นทะเบียนของยูเนสโกคือการได้รางวัลชนะประเทศอื่น เราจึงอยากประกาศถึงเป้าประสงค์แท้จริงของการขึ้นทะเบียนอีกครั้ง ตามที่ชื่อของรายการและทะเบียน ICH ได้บอกเป็นนัยไว้แล้วว่า ICH คือการยกย่อง
ชุมชนที่ปฏิบัติวิถีวัฒนธรรมนั้น เช่น ศิลปิน นักแสดง ผู้ประกอบพิธีกรรม เกษตรกร ฯลฯ และเพื่อยกย่องคุณค่านี้
ร่วมกันโดยไม่มีพรมแดนขวางกั้น ยูเนสโกต้องการสื่อความรู้สึกของ “มรดกร่วม” ไม่ใช่การแข่งขันว่าใครเป็นเจ้าของวิถีวัฒนธรรมที่เป็น “ของแท้ที่สุด” เนื่องจากไม่มีใครสามารถพิสูจน์ได้
รายการแรกคือ “ตัวแทนมรดกภูมิปัญญาทางวัฒนธรรมของมนุษยชาติ” (the Representative List of the Intangible Cultural Heritage of Humanity) เป็นรายการที่ได้รับความนิยมสูงสุดในการเสนอขึ้นทะเบียนของหมู่รัฐภาคีของอนุสัญญา วัตถุประสงค์คือเพื่อให้ประเทศต่าง ๆ ยกย่องพลวัตของ ICH ในเขตแดนของตน ตลอดจนยกย่อง ICH อีกมากมายที่ข้ามพรมแดนประเทศ หรือที่เรามักจะเรียกว่า “มรดกร่วม” หรือ “มรดกข้ามพรมแดน/ข้ามรัฐชาติ” ที่ผ่านมาประเทศไทยก็เสนอ ICH ขึ้นทะเบียนกับรายการนี้ทั้งนั้น
รายการที่ ๒ คือ “มรดกภูมิปัญญาทางวัฒนธรรมที่ต้องได้รับการสงวนรักษาอย่างเร่งด่วน” (the List of Intangible Cultural Heritage in Need of Urgent Safeguarding) เพื่อระบุ ICH ที่กำลังเลือนหายไปด้วยหลายเหตุผล เช่น ความเปลี่ยนแปลงของวิถีชีวิตประชากร การสูญหายของพืชและสัตว์ซึ่งเป็นส่วนสำคัญต่อภูมิปัญญาทางวัฒนธรรมนั้น ความยากจนและการย้ายถิ่นฐาน การขยายตัวของพื้นที่เมือง เป็นต้น เป็นเรื่องสำคัญที่เราต้องเข้าใจว่ารายการนี้ไม่ใช่การประจานว่า ICH ได้รับการขึ้นทะเบียนเนื่องจากความบกพร่องในการดูแลของประเทศนั้น ในทางกลับกันการขึ้นทะเบียน ICH ในรายการนี้จะช่วยเปิดทางให้ประเทศนั้นได้รับความช่วยเหลืออย่างกว้างขวางในระดับสากลจากการเข้าถึงทรัพยากรเพื่อการส่งเสริมและรักษามรดกให้มีประสิทธิภาพยิ่งขึ้น เช่น กองทุนความช่วยเหลือระหว่างประเทศของยูเนสโกซึ่งเน้นให้เงินทุนสนับสนุนแผนการสงวนรักษาและทรัพยากรของชุมชนในเชิงลึกเพื่อต่อลมหายใจให้ภูมิปัญญาทางวัฒนธรรมและผู้คนนั้นยังคงอยู่
สุดท้ายคือ “ทะเบียนแบบอย่างการสงวนรักษาที่ดี” (Register of Good Safeguarding Practices) ซึ่งยกย่องโครงการและกิจกรรมที่ชุมชนท้องถิ่นจัดทำเพื่อสงวนรักษาและส่งเสริม ICH ตลอดจนผสานภูมิปัญญาทางวัฒนธรรมกับการบรรลุเป้าหมายการพัฒนาอย่างยั่งยืนในระดับท้องถิ่น ระดับชาติ หรือระดับภูมิภาค
บางคนอาจเข้าใจผิดว่าการขึ้นทะเบียนของยูเนสโกคือการได้รางวัลชนะประเทศอื่น เราจึงอยากประกาศถึงเป้าประสงค์แท้จริงของการขึ้นทะเบียนอีกครั้ง ตามที่ชื่อของรายการและทะเบียน ICH ได้บอกเป็นนัยไว้แล้วว่า ICH คือการยกย่อง
ชุมชนที่ปฏิบัติวิถีวัฒนธรรมนั้น เช่น ศิลปิน นักแสดง ผู้ประกอบพิธีกรรม เกษตรกร ฯลฯ และเพื่อยกย่องคุณค่านี้
ร่วมกันโดยไม่มีพรมแดนขวางกั้น ยูเนสโกต้องการสื่อความรู้สึกของ “มรดกร่วม” ไม่ใช่การแข่งขันว่าใครเป็นเจ้าของวิถีวัฒนธรรมที่เป็น “ของแท้ที่สุด” เนื่องจากไม่มีใครสามารถพิสูจน์ได้
“บางคนอาจเข้าใจผิดว่าการขึ้นทะเบียนของยูเนสโกคือการได้รางวัลชนะประเทศอื่น เราจึงอยากประกาศถึงเป้าประสงค์แท้จริงของการขึ้นทะเบียนอีกครั้ง ตามที่ชื่อของรายการและทะเบียน ICH ได้บอกเป็นนัยไว้แล้วว่า ICH คือการยกย่องชุมชนที่ปฏิบัติวิถีวัฒนธรรมนั้น”
หลักการและกฎเกณฑ์ในการเลือกพิจารณาขึ้นทะเบียนมรดกภูมิปัญญาทางวัฒนธรรม
ICH แต่ละรายการก็มีวัตถุประสงค์ของการขึ้นทะเบียนแตกต่างกันไปและมีเงื่อนไขการพิจารณา ICH หรือกิจกรรมโครงการที่เหมาะสมต่างกันด้วย
สำหรับรายการที่เป็นตัวแทนกับรายการที่ต้องได้รับการสงวนรักษาอย่างเร่งด่วนนั้น ICH ที่ได้รับการเสนอให้ขึ้นทะเบียนต้องมีลักษณะตรงตามนิยามของมรดกภูมิปัญญาทางวัฒนธรรมที่กำหนดไว้ในอนุสัญญา ค.ศ. ๒๐๐๓ คือเป็นวิถีปฏิบัติ เป็นตัวแทน การแสดงออก ความรู้ ทักษะและเครื่องมือสิ่งของ สิ่งประดิษฐ์ และพื้นที่ทางวัฒนธรรมอันเชื่อมโยงกับชุมชน กลุ่ม หรือบางกรณีก็เป็นบุคคลที่ได้รับการยอมรับว่าเป็นส่วนหนึ่งของมรดกภูมิปัญญาทางวัฒนธรรม ICH นั้นได้รับการสืบทอดจากรุ่นสู่รุ่น ได้รับการสร้างสรรค์ขึ้นใหม่มาอย่างต่อเนื่องโดยชุมชนและกลุ่มคนเพื่อให้สอดคล้องกับสิ่งแวดล้อมความสัมพันธ์กับธรรมชาติและประวัติศาสตร์ของพวกเขา และทำให้ผู้คนตระหนักถึงอัตลักษณ์และความต่อเนื่อง การสงวนรักษา ICH จะทำให้ชุมชนและประเทศส่งเสริมการเคารพความหลากหลายทางวัฒนธรรมและความคิดสร้างสรรค์ของมนุษย์
เหนือสิ่งอื่นใด ICH ที่จะได้รับการขึ้นทะเบียนในระดับสากลเช่นนี้ ต้องสอดคล้องกับหลักสิทธิมนุษยชน รวมทั้งความเคารพซึ่งกันและกันของชุมชน กลุ่ม และบุคคล ตลอดจนการพัฒนาที่ยั่งยืน
ICH ที่เสนอให้ขึ้นทะเบียนสามารถจัดอยู่ในหมวดใดหมวดหนึ่งที่ยูเนสโกแนะนำไว้ ได้แก่ ก) มุขปาฐะและการแสดงความรู้สึก ซึ่งรวมถึงภาษาในฐานะเครื่องมือสื่อสารมรดกภูมิปัญญาทางวัฒนธรรม ข) ศิลปะการแสดง ค) วิถีปฏิบัติในสังคม พิธีกรรม และเทศกาลเฉลิมฉลอง ง) ความรู้และวิถีปฏิบัติที่เกี่ยวข้องกับธรรมชาติและจักรวาล และ จ) งานฝีมือที่สืบต่อกันมา
สิ่งสำคัญคือการเสนอขึ้นทะเบียน ICH ต้องยื่นพร้อมกับมาตรการสงวนรักษาที่จะทำให้ชุมชน กลุ่ม หรือบุคคลที่เกี่ยวข้องยังคงปฏิบัติและสืบสาน ICH นั้นต่อไปได้
นอกจากนี้สำหรับ ICH ที่เสนอขึ้นทะเบียนในรายการซึ่งต้องได้รับการสงวนรักษาอย่างเร่งด่วนนั้น ต้องเป็น ICH ที่เผชิญกับความเสี่ยงหรือภัยคุกคามร้ายแรงต่อการคงอยู่ แม้ว่าชุมชน กลุ่ม หรือผู้คนที่เกี่ยวข้องจะพยายามแล้ว และอาจไม่อยู่รอดให้คนรุ่นต่อไปได้เห็น หากไม่มีการดำเนินกิจกรรมสงวนรักษาในทันทีหรือไม่ได้รับการแทรกแซงจากรัฐและยูเนสโก*
สำหรับรายการที่เป็นตัวแทนกับรายการที่ต้องได้รับการสงวนรักษาอย่างเร่งด่วนนั้น ICH ที่ได้รับการเสนอให้ขึ้นทะเบียนต้องมีลักษณะตรงตามนิยามของมรดกภูมิปัญญาทางวัฒนธรรมที่กำหนดไว้ในอนุสัญญา ค.ศ. ๒๐๐๓ คือเป็นวิถีปฏิบัติ เป็นตัวแทน การแสดงออก ความรู้ ทักษะและเครื่องมือสิ่งของ สิ่งประดิษฐ์ และพื้นที่ทางวัฒนธรรมอันเชื่อมโยงกับชุมชน กลุ่ม หรือบางกรณีก็เป็นบุคคลที่ได้รับการยอมรับว่าเป็นส่วนหนึ่งของมรดกภูมิปัญญาทางวัฒนธรรม ICH นั้นได้รับการสืบทอดจากรุ่นสู่รุ่น ได้รับการสร้างสรรค์ขึ้นใหม่มาอย่างต่อเนื่องโดยชุมชนและกลุ่มคนเพื่อให้สอดคล้องกับสิ่งแวดล้อมความสัมพันธ์กับธรรมชาติและประวัติศาสตร์ของพวกเขา และทำให้ผู้คนตระหนักถึงอัตลักษณ์และความต่อเนื่อง การสงวนรักษา ICH จะทำให้ชุมชนและประเทศส่งเสริมการเคารพความหลากหลายทางวัฒนธรรมและความคิดสร้างสรรค์ของมนุษย์
เหนือสิ่งอื่นใด ICH ที่จะได้รับการขึ้นทะเบียนในระดับสากลเช่นนี้ ต้องสอดคล้องกับหลักสิทธิมนุษยชน รวมทั้งความเคารพซึ่งกันและกันของชุมชน กลุ่ม และบุคคล ตลอดจนการพัฒนาที่ยั่งยืน
ICH ที่เสนอให้ขึ้นทะเบียนสามารถจัดอยู่ในหมวดใดหมวดหนึ่งที่ยูเนสโกแนะนำไว้ ได้แก่ ก) มุขปาฐะและการแสดงความรู้สึก ซึ่งรวมถึงภาษาในฐานะเครื่องมือสื่อสารมรดกภูมิปัญญาทางวัฒนธรรม ข) ศิลปะการแสดง ค) วิถีปฏิบัติในสังคม พิธีกรรม และเทศกาลเฉลิมฉลอง ง) ความรู้และวิถีปฏิบัติที่เกี่ยวข้องกับธรรมชาติและจักรวาล และ จ) งานฝีมือที่สืบต่อกันมา
สิ่งสำคัญคือการเสนอขึ้นทะเบียน ICH ต้องยื่นพร้อมกับมาตรการสงวนรักษาที่จะทำให้ชุมชน กลุ่ม หรือบุคคลที่เกี่ยวข้องยังคงปฏิบัติและสืบสาน ICH นั้นต่อไปได้
นอกจากนี้สำหรับ ICH ที่เสนอขึ้นทะเบียนในรายการซึ่งต้องได้รับการสงวนรักษาอย่างเร่งด่วนนั้น ต้องเป็น ICH ที่เผชิญกับความเสี่ยงหรือภัยคุกคามร้ายแรงต่อการคงอยู่ แม้ว่าชุมชน กลุ่ม หรือผู้คนที่เกี่ยวข้องจะพยายามแล้ว และอาจไม่อยู่รอดให้คนรุ่นต่อไปได้เห็น หากไม่มีการดำเนินกิจกรรมสงวนรักษาในทันทีหรือไม่ได้รับการแทรกแซงจากรัฐและยูเนสโก*
เมื่อได้ขึ้นทะเบียนเป็นมรดกภูมิปัญญาทางวัฒนธรรมแล้ว การดูแลและจัดการหลังจากนั้นเป็นอย่างไร
หน่วยงานที่รับผิดชอบและชุมชนที่เกี่ยวข้องในการเสนอชื่อขึ้นทะเบียนของยูเนสโกจะต้องดำเนินการตามมาตรการสงวนรักษา ICH ในเวลาที่กำหนดตามคำมั่นในเอกสารเสนอการขึ้นทะเบียน โดยการสงวนรักษามรดกภูมิปัญญาทางวัฒนธรรมนั้นมีหลายวิธี ที่สำคัญคือการสนับสนุนให้เกิดการสืบทอดต่อไป และการช่วยให้เราจดจำวิถีปฏิบัติในช่วงเวลาต่าง ๆ เช่น การวิจัย การผลิตสื่อสารสนเทศการผนวกมรดกภูมิปัญญาทางวัฒนธรรมเข้ากับระบบการศึกษา ฯลฯ
ยูเนสโกมีโครงการระดับประเทศและระดับภูมิภาคอยู่ทั่วโลกที่มุ่งเสริมสร้างศักยภาพของสมาชิกในชุมชนและผู้มีส่วนได้ส่วนเสียในหลายประเทศให้ตระหนักถึงคุณค่าและลงมือปฏิบัติเพื่อมรดกทางวัฒนธรรมของตน การเสนอชื่อและการขึ้นทะเบียนจึงเป็นก้าวแรกของการสร้างความตระหนักรู้แก่คนทั่วไป และตั้งความมุ่งมั่นที่จะลงมือและทำงานร่วมกับยูเนสโกและรัฐบาลเพื่อพิทักษ์มรดกของตนเอง
ยูเนสโกมีโครงการระดับประเทศและระดับภูมิภาคอยู่ทั่วโลกที่มุ่งเสริมสร้างศักยภาพของสมาชิกในชุมชนและผู้มีส่วนได้ส่วนเสียในหลายประเทศให้ตระหนักถึงคุณค่าและลงมือปฏิบัติเพื่อมรดกทางวัฒนธรรมของตน การเสนอชื่อและการขึ้นทะเบียนจึงเป็นก้าวแรกของการสร้างความตระหนักรู้แก่คนทั่วไป และตั้งความมุ่งมั่นที่จะลงมือและทำงานร่วมกับยูเนสโกและรัฐบาลเพื่อพิทักษ์มรดกของตนเอง
กรณีข้อขัดแย้งระหว่างประเทศในการขึ้นทะเบียน
มรดกภูมิปัญญาทางวัฒนธรรมแบบเดียวกันหรือมีลักษณะ
ใกล้เคียงกัน ยกตัวอย่างโขนของไทยและลโขลของกัมพูชา
ทางยูเนสโกจัดการอย่างไรและมองเรื่องใดเป็นสำคัญ
มรดกภูมิปัญญาทางวัฒนธรรมแบบเดียวกันหรือมีลักษณะ
ใกล้เคียงกัน ยกตัวอย่างโขนของไทยและลโขลของกัมพูชา
ทางยูเนสโกจัดการอย่างไรและมองเรื่องใดเป็นสำคัญ
ความจริงความขัดแย้งระหว่างไทยกับกัมพูชาต่อศิลปะการแสดงรามายณะ มาจากความเข้าใจผิดต่อเป้าประสงค์การขึ้นทะเบียน ICH ของยูเนสโก ซึ่งแตกต่างจากการขึ้นทะเบียนมรดกโลกตรงที่ว่า ICH มิได้มุ่งระบุว่าศิลปะนี้ใครเป็นของแท้ หรือใครเป็นต้นตำรับ หลักการนี้มาจากข้อเท็จจริงว่าเราไม่อาจแช่แข็งวิถีปฏิบัติทางวัฒนธรรมซึ่งแปรเปลี่ยนตลอดเวลาให้คงสภาพเหมือนเดิมไว้ยาวนานหลายศตวรรษ ดังนั้นรายการ ICH จึงมุ่งยกย่องความหลากหลาย ทั้งความเหมือนและความต่างของศิลปะที่คล้ายคลึงกัน
ยูเนสโกคงต้องพยายามสื่อสารให้มากขึ้นว่าเป้าประสงค์แท้จริงของการส่งเสริมการขึ้นทะเบียน ICH คือการสนับสนุนให้ผู้คนเห็นคุณค่ามรดกทางวัฒนธรรมร่วมกัน และให้ความยกย่องต่อชุมชนที่ปฏิบัติศิลปะรูปแบบนี้ ซึ่งเป็นเจ้าของมรดกทางวัฒนธรรมที่แท้จริง หาใช่รัฐหรือคนที่อยู่นอกชุมชนแต่อย่างใด
มรดกทางวัฒนธรรมไม่ใช่สิ่งที่ติดอยู่กับเขตแดนทางการเมือง แต่เป็นสิ่งที่มีการแลกเปลี่ยนเรียนรู้กับคนต่างชาติต่างภาษามาหลายศตวรรษ ก่อนจะมีรัฐชาติ ประเทศ หรือแนวคิดชาตินิยม
ยูเนสโกคงต้องพยายามสื่อสารให้มากขึ้นว่าเป้าประสงค์แท้จริงของการส่งเสริมการขึ้นทะเบียน ICH คือการสนับสนุนให้ผู้คนเห็นคุณค่ามรดกทางวัฒนธรรมร่วมกัน และให้ความยกย่องต่อชุมชนที่ปฏิบัติศิลปะรูปแบบนี้ ซึ่งเป็นเจ้าของมรดกทางวัฒนธรรมที่แท้จริง หาใช่รัฐหรือคนที่อยู่นอกชุมชนแต่อย่างใด
มรดกทางวัฒนธรรมไม่ใช่สิ่งที่ติดอยู่กับเขตแดนทางการเมือง แต่เป็นสิ่งที่มีการแลกเปลี่ยนเรียนรู้กับคนต่างชาติต่างภาษามาหลายศตวรรษ ก่อนจะมีรัฐชาติ ประเทศ หรือแนวคิดชาตินิยม
มุมมองของยูเนสโกต่อมรดกภูมิปัญญาทางวัฒนธรรมของประเทศไทย
ยูเนสโกยกย่องประเทศไทยมาตลอดในฐานะประเทศที่รุ่มรวยด้วยมรดกทางวัฒนธรรมและทางธรรมชาติ ซึ่งเราเห็นว่าเป็นสมบัติของชาติอย่างแท้จริง ทั้งประเมินค่าไม่ได้และทดแทนไม่ได้อีกด้วย ยูเนสโกยังเห็นศักยภาพของประเทศไทยในการพัฒนานโยบายและแนวทางการจัดการมรดกและการท่องเที่ยวที่ยั่งยืน ซึ่งสอดคล้องอย่างแนบแน่นกับแผนการพัฒนาประเทศที่ครอบคลุมมิติด้านสิ่งแวดล้อม สังคม และเศรษฐกิจ
เราพร้อมจะสนับสนุนการขับเคลื่อนนี้ร่วมกับรัฐบาลและผู้มีส่วนได้ส่วนเสียทุกฝ่าย
* ศึกษาข้อมูลเพิ่มเติมได้ที่
https://ich.unesco.org/en/procedure-of-inscription-00809
https://ich.unesco.org/en/procedure-of-inscription-00809
ศิลปะรามายณะ รวมถึงศิลปะการแสดงหลายประเภทที่เกี่ยวกับรามายณะและอยู่ในทะเบียนของยูเนสโก เช่น
๑
ศิลปะการแสดงโขนในประเทศไทย (Khon, masked dance drama in Thailand) ขึ้นทะเบียนตัวแทนมรดกภูมิปัญญาทางวัฒนธรรมของมนุษยชาติ ค.ศ. ๒๐๑๘
๒
ลครโขลวัดสวายอันเด็ต (Lkhon Khol Wat Svay Andet) ขึ้นทะเบียนมรดกภูมิปัญญาทางวัฒนธรรมที่ต้องได้รับการสงวนรักษาอย่างเร่งด่วน ค.ศ. ๒๐๑๘
๓
ลโขล (Royal Ballet of Cambodia) ขึ้นทะเบียนตัวแทนมรดกภูมิปัญญาทางวัฒนธรรมของมนุษยชาติ ค.ศ. ๒๐๐๘
๔
รามลิลา อินเดีย (Ramlila, the traditional performance of the Ramayana) ขึ้นทะเบียนตัวแทนมรดกภูมิปัญญาทางวัฒนธรรมของมนุษยชาติ ค.ศ. ๒๐๐๘
๕
Chhau dance อินเดีย ขึ้นทะเบียนตัวแทนมรดกภูมิปัญญาทางวัฒนธรรมของมนุษยชาติ ค.ศ. ๒๐๑๐
๖
Sbek Thom, Khmer shadow theatre ศิลปะการแสดงมหากาพย์รามายณะโดยหุ่นเงาแบบเขมรตลอดจนศิลปะการแสดงที่ยังไม่ได้ขึ้นทะเบียนของยูเนสโก เช่น ศรีรามา ในภาคใต้ของไทยและมาเลเซีย และพะลักพะลาม ใน สปป. ลาว
ศิลปะการแสดงโขนในประเทศไทย (Khon, masked dance drama in Thailand) ขึ้นทะเบียนตัวแทนมรดกภูมิปัญญาทางวัฒนธรรมของมนุษยชาติ ค.ศ. ๒๐๑๘
๒
ลครโขลวัดสวายอันเด็ต (Lkhon Khol Wat Svay Andet) ขึ้นทะเบียนมรดกภูมิปัญญาทางวัฒนธรรมที่ต้องได้รับการสงวนรักษาอย่างเร่งด่วน ค.ศ. ๒๐๑๘
๓
ลโขล (Royal Ballet of Cambodia) ขึ้นทะเบียนตัวแทนมรดกภูมิปัญญาทางวัฒนธรรมของมนุษยชาติ ค.ศ. ๒๐๐๘
๔
รามลิลา อินเดีย (Ramlila, the traditional performance of the Ramayana) ขึ้นทะเบียนตัวแทนมรดกภูมิปัญญาทางวัฒนธรรมของมนุษยชาติ ค.ศ. ๒๐๐๘
๕
Chhau dance อินเดีย ขึ้นทะเบียนตัวแทนมรดกภูมิปัญญาทางวัฒนธรรมของมนุษยชาติ ค.ศ. ๒๐๑๐
๖
Sbek Thom, Khmer shadow theatre ศิลปะการแสดงมหากาพย์รามายณะโดยหุ่นเงาแบบเขมรตลอดจนศิลปะการแสดงที่ยังไม่ได้ขึ้นทะเบียนของยูเนสโก เช่น ศรีรามา ในภาคใต้ของไทยและมาเลเซีย และพะลักพะลาม ใน สปป. ลาว