ชุมชนเรือนแพริมน้ำและเรือสินค้า ๑๐๐ ลำในแม่น้ำเจ้าพระยาจอดลอยลำตั้งแต่ท่าเตียนถึงคลองสาน ปลายปี ๒๔๐๗

แผนที่กรุงเทพฯ
๒๔๗๔

บ้านเมืองในช่วงเปลี่ยนผ่านสู่ประชาธิปไตย จุดและเส้นสีแดงคือถนน ทางคนเดิน และสิ่งก่อสร้างที่เป็นคอนกรีต แผ่กระจายผสมปนเป จุดสีดำซึ่งหมายถึงสิ่งก่อสร้างด้วยไม้พื้นที่สีเขียวหมายถึงสวน นา และสนามหญ้า และสีเหลืองคือพื้นที่ทำนา
(จัดทำโดยกรมแผนที่ หนังสือ แผนที่กรุงเทพฯ พ.ศ. ๒๔๓๑-๒๔๗๔)

๒๔๔๐-๒๔๕๐

 ชีวิตริมแม่น้ำเจ้าพระยา

 รถลากและรถรางบนถนนมหาไชย
(ภาพ : หนังสือ ประชุมภาพเมืองไทยและหนังสือ รำลึกร้อยปี กรุงเทพมหานคร)

๒๔๘๐-๒๔๙๐

จากภาพถ่ายโดย ฟรันซิส จิต ในปี ๒๔๐๗-๒๔๐๘ แสดงถึงบ้านเมืองริมน้ำที่เจริญและหนาแน่นขึ้น อาคารบ้านเรือนและวัดที่ขยายตัวเข้าไปในแผ่นดิน ถนนรอบกำแพงพระบรมมหาราชวังที่โอ่อ่ากว้างขวาง ความเปลี่ยนแปลงอย่างรวดเร็วของชุมชนเมืองและถนนหนทางไปทางทิศตะวันออกยังเห็นได้ชัดเจนบนแผนที่มณฑลกรุงเทพสยาม ในอีก ๓๐ ปีต่อมา (ปี ๒๔๔๔)

ความเจริญเติบโตของเมืองหลวงปรากฏเด่นชัด อาคารสูงหลายชั้นกับบ้านเรือนที่ปลูกสร้างติดกันอย่างหนาแน่น รถราแล่นตามถนน และปรากฏการณ์น้ำท่วมปี ๒๔๘๕ ที่แสดงถึงความเปลี่ยนแปลงที่เมืองเข้ามาครอบครองพื้นที่ธรรมชาติดั้งเดิม

อ้างอิง : หนังสือ ประชุมภาพเมืองไทย โดย เอนก นาวิกมูล สำนักพิมพ์สายธาร

๒๕๑๐-๒๕๒๐

สนามหลวงที่ครั้งหนึ่งเคยเป็นตลาดนัดกลางเมือง มีของขายสารพัดและตลาดหนังสือเก่า