ท้ายครัว
เรื่องและภาพ : กฤช เหลือลมัย
บ่ายวันที่ ๑๖ มกราคม ๒๕๖๕ ผมได้ไปทำหน้าที่ชี้ชวนให้คน “ล้อมวงกินข้าว” ในงานเทศกาลข้าวใหม่ ของมูลนิธิเกษตรกรรมยั่งยืน (ประเทศไทย) ที่สวนชีววิิถี เมืองนนทบุรี งานกิจกรรมที่กลายเป็นการชุมนุมเปิดตัว แนะนำ จำหน่ายข้าวอินทรีย์เป็นประจำทุกปีนี้มีทั้งช่วงเสวนา ออกร้าน เวิร์กช็อป และชิมข้าวใหม่กว่า ๕๐ สายพันธุ์ แถมปีนี้มีพี่ๆ จากเครือข่ายเกษตรอินทรีย์หลายแห่งทำกับข้าวกับปลาอร่อยๆ ให้ผู้สนใจล้อมวงกินกันด้วยสิครับ
เลยจะขอเอากับข้าวกับปลาที่ชวนกินวันนั้นมายั่วน้ำลายเล่นๆเป็นไอเดียไว้ต่อยอดว่า “กับ” นั้นอาจจะกินกับ “ข้าว” ได้หลากหลายมากๆ
กลุ่มส่งเสริมเกษตรกรอู่ทอง จังหวัดสุพรรณบุรี หุงข้าวใหม่พันธุ์หอมปทุม ให้กินกับปลาเล็กปลาน้อยทอด และปลานิลธรรมชาติผัดพริกขิง รสเผ็ดเค็มเจือหวานของเครื่องปรุงและพริกแกงหอมๆ เข้ากับข้าวใหม่เมล็ดนุ่มๆ ดีจริงๆ
เครือข่ายเกษตรกรรมทางเลือก จังหวัดสุรินทร์ เปิดหม้อน้ำพริกปลาร้ามาก็หอมอบอวลไปทั้งห้อง กินกับผักต้มอย่างสะเดา ผักโขม ส่วนข้าว คือข้าวกล้องผกาอัมปึล (ดอกมะขาม) ซึ่งถือว่าอร่อยในระดับต้นๆ ของนาอีสานใต้
กลุ่มส่งเสริมเกษตรกรอู่ทอง จังหวัดสุพรรณบุรี หุงข้าวใหม่พันธุ์หอมปทุม ให้กินกับปลาเล็กปลาน้อยทอด และปลานิลธรรมชาติผัดพริกขิง รสเผ็ดเค็มเจือหวานของเครื่องปรุงและพริกแกงหอมๆ เข้ากับข้าวใหม่เมล็ดนุ่มๆ ดีจริงๆ
เครือข่ายเกษตรกรรมทางเลือก จังหวัดสุรินทร์ เปิดหม้อน้ำพริกปลาร้ามาก็หอมอบอวลไปทั้งห้อง กินกับผักต้มอย่างสะเดา ผักโขม ส่วนข้าว คือข้าวกล้องผกาอัมปึล (ดอกมะขาม) ซึ่งถือว่าอร่อยในระดับต้นๆ ของนาอีสานใต้
กลุ่มเกษตรอินทรีย์สนามชัยเขต จังหวัดฉะเชิงเทรา ตำน้ำพริกเผาแบบคั่วเครื่องตำที่ยังคงมีทำกินกันมากในย่านนั้น กินกับผักต้มอย่างสะเดา หน่อไม้ ผักสดอย่างผักกาด แตงกวา กับข้าวมะลิแดงหุงนุ่มละมุน ผมทดลองกินเป็นคำๆ หยอดหน้าด้วยน้ำพริกนิดหน่อย พบว่าเป็นวิธีกินที่ได้รสชาติน่าสนใจดีครับ
กลุ่มเกษตรอินทรีย์สนามชัยเขต จังหวัดฉะเชิงเทรา ตำน้ำพริกเผาแบบคั่วเครื่องตำที่ยังคงมีทำกินกันมากในย่านนั้น กินกับผักต้มอย่างสะเดา หน่อไม้ ผักสดอย่างผักกาด แตงกวา กับข้าวมะลิแดงหุงนุ่มละมุน ผมทดลองกินเป็นคำๆ หยอดหน้าด้วยน้ำพริกนิดหน่อย พบว่าเป็นวิธีกินที่ได้รสชาติน่าสนใจดีครับบ
กลุ่มเกษตรอินทรีย์สนามชัยเขต จังหวัดฉะเชิงเทรา ตำน้ำพริกเผาแบบคั่วเครื่องตำที่ยังคงมีทำกินกันมากในย่านนั้น กินกับผักต้มอย่างสะเดา หน่อไม้ ผักสดอย่างผักกาด แตงกวา กับข้าวมะลิแดงหุงนุ่มละมุน ผมทดลองกินเป็นคำๆ หยอดหน้าด้วยน้ำพริกนิดหน่อย พบว่าเป็นวิธีกินที่ได้รสชาติน่าสนใจดีครับบ
เครือข่ายเกษตรกรรมทางเลือกจังหวัดสงขลา มีปลาแห้งทอดและทีเด็ดเป็นปลาดุกร้าทอดไฟอ่อนอันลือชื่อ โรยพริกสดหอมแดงซอย บีบมะนาวเปรี้ยวจี๊ดจ๊าด ทำเอาผมต้องคดข้าวไร่เมล็ดอวบนุ่มไปขอคลุกก้นถาด หลังจากบรรดาผู้ร่วมล้อมวงรุมตักไปจนเกือบหมดแล้วเลยทีเดียว
กลุ่มตลาดกรีนชินตา จังหวัดตรัง ภูมิใจเสนอปลากระโทงแดดเดียวทอด บอกว่าเป็นของหายาก ให้กินกับยำมะม่วง ต้มกะทิใบเหมียง น้ำชุบหยำรสเปรี้ยวเค็มเผ็ดและข้าว “เบายอดม่วง” ที่ชาวบ้านหันมาปลูกใหม่ก่อนจะสาบสูญพันธุ์ มีสีเหมือนยอดอ่อนมะม่วง เมล็ดในรวงมีหลายสี เมื่อหุงสุกมีหลากรสคละกัน กินอร่อยมากๆ ครับ
กลุ่มตลาดกรีนชินตา จังหวัดตรัง ภูมิใจเสนอปลากระโทงแดดเดียวทอด บอกว่าเป็นของหายาก ให้กินกับยำมะม่วง ต้มกะทิใบเหมียง น้ำชุบหยำรสเปรี้ยวเค็มเผ็ดและข้าว “เบายอดม่วง” ที่ชาวบ้านหันมาปลูกใหม่ก่อนจะสาบสูญพันธุ์ มีสีเหมือนยอดอ่อนมะม่วง เมล็ดในรวงมีหลายสี เมื่อหุงสุกมีหลากรสคละกัน กินอร่อยมากๆ ครับ
วันนั้นผมขอให้พี่ๆ คนปรุงสาธยายข้าวและกับข้าวของเขาก่อน พอเสียงท้องคนรอชิมร้องดังถี่ๆ เข้า ก็ค่อยแจกชามแจกช้อนให้ล้อมวงกินกันอย่างเอร็ดอรอ่ยหนุบหนับ อิ่มท้องไส้ แถมได้ความรู้เปิดโลกของกับข้าว และโดยเฉพาะอย่างยิ่ง “ข้าว” ว่าที่จริงแล้วเป็นอาหารแป้งที่มีเนื้อสัมผัสสีสัน และรสชาติมากมายหลายหลากต่างกันไปตามท้องนาในแต่ละ สภาพดินฟ้าอากาศ และพันธุ์ข้าวนานาชนิด ที่ชาวนาหัวก้าวหน้ายังคงอนุรักษ์และปรับปรุงพัฒนาอยู่เสมอ
อย่างน้อยถ้าใครสักคนในวันนั้นจะฉุกคิดถึงข้าวจานต่อไปที่ไม่ใช่ข้าวขาวธรรมดๆ มีฉันทะต่อรสชาติข้าวพันธุ์ดีๆ ที่มีสรรพคุณสูงเยี่ยมสอดรับกับความต้องการในโลกสมัยใหม่ จนถึงแก่เที่ยวไปดุ่มเดินเสาะหาข้าวแปลกๆ มากิน...ผมก็คิดว่าเป็นเรื่องที่ดีมากแล้วละครับ
อย่างน้อยถ้าใครสักคนในวันนั้นจะฉุกคิดถึงข้าวจานต่อไปที่ไม่ใช่ข้าวขาวธรรมดๆ มีฉันทะต่อรสชาติข้าวพันธุ์ดีๆ ที่มีสรรพคุณสูงเยี่ยมสอดรับกับความต้องการในโลกสมัยใหม่ จนถึงแก่เที่ยวไปดุ่มเดินเสาะหาข้าวแปลกๆ มากิน...ผมก็คิดว่าเป็นเรื่องที่ดีมากแล้วละครับ