พิธีบรรพชาอุปสมบทถือเป็นขั้นตอนเปลี่ยนผ่านครั้งสำคัญของชีวิต สมณเพศ  นับแต่นี้ไม่มีฆราวาสคนเดิมอีกแล้ว มีเพียงพระภิกษุใหม่อีกรูปหนึ่ง ผู้ดำเนินตามรอยบาทของพระพุทธองค์บนหนทางการแสวงหา

“โปรดสัตว์” เป็นภาษาพูด ใช้หมายถึงการออกบิณฑบาตของพระสงฆ์โดยเฉพาะ คำว่าบิณฑบาต (บิน-ทะ-บาด) ในภาษาบาลี แปลว่าการตกลงแห่งก้อนข้าว คืออาหารของพระภิกษุสามเณรที่มีผู้ถวายในระหว่างการออกเดินโปรดสัตว์ยามเช้า  ในภาษาไทยหมายรวมถึงการออกเดินโปรดสัตว์ รับอาหารจากผู้ศรัทธาที่ใส่ลงในบาตรด้วย 

ในหลายท้องถิ่นหลายวัฒนธรรมทั่วเมืองไทย มีประเพณีการแสดงความเคารพแก่พระภิกษุอย่างพิเศษสูงสุด เช่นจัดให้มีการ สรงน้ำ (หรือรดน้ำ) อนุโลมในทำนองเดียวกับการสรงน้ำพระพุทธรูป เช่นการสรงน้ำพระผ่านรางไม้ไผ่ในประเพณีสงกรานต์มอญ วัดวังก์วิเวการาม อำเภอสังขละบุรี จังหวัดกาญจนบุรี

ในอดีต วัดคือ สำนักเรียน ที่สำคัญของสังคม หลายวัดมีประวัติความเป็นมาในฐานะแหล่งฟูมฟักงานช่างแขนงต่าง ๆ  มาในปัจจุบันก็มีพระสงฆ์ไทยจำนวนมากที่มีทักษะและความสนใจส่วนตัวในเรื่องเฉพาะทาง ไม่ว่าจะเป็นคอมพิวเตอร์หรือการถ่ายภาพ ซึ่งอุปกรณ์และความชำนาญของหลายท่านทัดเทียมกับมืออาชีพเลยทีเดียว

ด้วยสถานะอันเป็น ที่เคารพนับถือ พระสงฆ์จึงมักได้รับนิมนต์ในตำแหน่งหน้าที่อันมีเกียรติต่าง ๆ เช่นเป็นกรรมการให้คะแนนประกวดบั้งไฟ แต่ในบางสถานการณ์พระสงฆ์ก็ต้องเป็นฝ่ายลงแรงด้วยตัวเอง

ใน ภาวะวิกฤต พระสงฆ์และอารามยังคงเป็นที่พึ่งพิงทั้งทางกายและทางใจสำหรับผู้ตกทุกข์ได้ยากเสมอ 

น่าสนใจว่าบทบาทของ พระสงฆ์ไทย รวมถึงบทบาท ของสถาบันศาสนา จะยังมีที่ทางตรงไหนอย่างไร ในโลกที่เคลื่อนไหวเปลี่ยนแปลง และมีแนวโน้มจะแตกต่างหลากหลายขึ้นทุกที