440 “ชิงเฟ่ยผายตู๋” ตำรับยาจีนรักษาโรคโควิด-๑๙

ตั้งแต่การระบาดของโรคโควิด-๑๙ เริ่มต้นที่เมืองอู่ฮั่นเมื่อปลายปี ๒๕๖๒ ประเทศจีนซึ่งมีภูมิปัญญาการแพทย์แผนจีนสั่งสมมาหลายพันปีจึงให้ความสำคัญกับการค้นหาตำรับยาจีนโบราณที่จะมารักษาโรคอุบัติใหม่ โดยสำนักงานการแพทย์แผนจีนแห่งชาติ (National Administration of Traditional Chinese Medicine) รีบดำเนินงานด้วยหลัก “เร่งด่วน สะดวก และมีประสิทธิผล” จนเกิดเป็นตำรับยา “ชิงเฟ่ยผายตู๋” (Qingfei Paidu) ออกมาทดลองรักษาครั้งแรกในระหว่างวันที่ ๒๗ มกราคม ๒๕๖๓ ถึง ๕ กุมภาพันธ์ ๒๕๖๓ ในสี่จังหวัด ผลการรักษาพบว่าคนไข้ ๖๐ เปอร์เซ็นต์ อาการดีขึ้น และ ๓๐ เปอร์เซ็นต์ อาการทรงตัว ทำให้มีความหวังว่าจะเป็นแสงสว่างในท่ามกลางสถานการณ์ที่ขณะนั้นยังไม่มีวัคซีนและยารักษาอื่นใด

หลังจากนั้นตำรับยาก็ได้รับการพัฒนาและปรับปรุงมาเรื่อย ๆ จนคณะกรรมการสุขภาพแห่งชาติจีน (National Health Commission of the Peoples’ Republic of China) ประกาศให้เป็นตัวเลือกหนึ่งในการบำบัดโรคโควิด-๑๙ ทั่วประเทศ สามารถใช้ได้กับทุกระยะการติดเชื้อและอาการ โดยร่วมกับการรักษาของแพทย์แผนใหม่หรือแพทย์ตะวันตก

สำหรับโรคโควิด-๑๙ แพทย์แผนจีนวิเคราะห์สาเหตุจากสภาวะภายนอกว่าโดยพื้นฐาน คือความร้อน-ชื้น (damp-heat) ซึ่งขัดขวางการไหลเวียนของชี่ภายในร่างกาย และพิษจากภายนอกซึ่งโจมตีภาวะหยางในร่างกายให้อ่อนกำลัง ตามหลักการแพทย์แผนจีนที่ให้ความสำคัญกับสมดุลหยิน-หยาง (หยิน - เย็น สสาร หยาง - ร้อน พลังงาน) และการไหลเวียนของลมปราณหรือชี่ ซึ่งสัมพันธ์กับการไหลเวียนของเลือด ส่วนสภาวะภายนอกโดยทั่วไปมีอยู่หกประเภท คือ ลม เย็น ร้อน ชื้น แห้ง และไฟ ซึ่งสามารถผสมผสานกันเป็นต้นเหตุของโรคได้ อย่างกรณีโควิด-๑๙ คือร้อนกับชื้นเข้ามาเปลี่ยนแปลงสภาวะภายใน

ตำรับชิงเฟ่ยผายตู๋หรือยาต้มขับพิษทำความสะอาดปอด จึงทำหน้าที่ช่วยขับไล่ความร้อน-ชื้น รวมทั้งขับพิษ กำจัดเสมหะ สลายภาวะการอุดตันของเลือด และเพิ่มพลังของชี่ที่ดี โดยพัฒนามาจากตำรับยาสี่ขนานในคัมภีร์การแพทย์ “ซางหานจ๋าปิ้งลุ่น” เขียนโดย “จางจ้งจิ่น” แพทย์จีนสมัยราชวงศ์ฮั่น เมื่อประมาณ ๑,๘๐๐ ปีมาแล้ว ได้แก่

ตำรับหมาซิ่งสือกาน (Maxing Shigan) มียาสี่ชนิด ช่วยลดความร้อนในปอด

ตำรับเซ่อกานหมาหวง (Shegan Mahuang) มียาเก้าชนิด ช่วยขับเสมหะและสลายภาวะหยินของปอด

ตำรับเสี่ยวไฉหู (Xiaochaihu) มียาเจ็ดชนิด ช่วยปรับสมดุลภายในร่างกาย สมดุลตับ และกระเพาะอาหาร

ตำรับอู่หลิงส่าน (Wuling San) มียาห้าชนิด ช่วยสลายความชื้น เพิ่มภาวะหยาง

รวมยาต้มในตำรับนี้ทั้งหมด ๒๑ ชนิด โดยมีการถอดตัวยาสี่ชนิดที่อาจไม่เป็นผลดีต่อการรักษาออก เช่น โสมจีนพุทราจีน อู่เว่ยจื่อ เป็นต้น และใส่ตัวยาใหม่สี่ชนิดที่ช่วยการทำงานของม้ามและปอด การไหลเวียนของชี่ สลายเสมหะ แก้อาการท้องอืด อาการแน่นหน้าอก จำนวนชนิดยาทั้งหมดจึงยังเท่ากับตามตำรับทั้งสี่ดั้งเดิม

ผลการศึกษาเมื่อเดือนพฤษภาคม ๒๕๖๔ กับผู้ป่วยโควิด-๑๙ จำนวน ๘,๙๐๐ รายในโรงพยาบาล ๑๕ แห่งในมณฑลหูเป่ย์ พบว่าผู้ป่วยที่ได้รับยาชิงเฟ่ยผายตู๋มีการเสียชีวิตเพียง ๑.๒ เปอร์เซ็นต์ เทียบผู้ไม่ได้รับยาจะเสียชีวิต ๔.๘ เปอร์เซ็นต์ โดยสามารถลดอัตราการเสียชีวิตได้ถึง ๕๐ เปอร์เซ็นต์ อย่างไรก็ตามแพทย์จีนจากโรงพยาบาลฟูว่าย (Fuwai) ผู้วิจัยผลการรักษาก็ให้ความเห็นว่าถ้าการศึกษาประสิทธิภาพของยาชิงเฟ่ยผายตู๋มีการควบคุมทางคลินิก เช่น การใช้ยาหลอก (placebo) หรือการสุ่มตัวอย่าง ที่เป็นมาตรฐานกว่านี้ในอนาคตก็จะช่วยยืนยันประสิทธิภาพของตำรับยานี้ได้อย่างชัดเจนและนำไปสู่การยอมรับให้ใช้รักษาโรคอย่างกว้างขวางยิ่งขึ้น

รายงานล่าสุดเมื่อเดือนสิงหาคม ๒๕๖๔ เกี่ยวกับการศึกษาประสิทธิภาพของชิงเฟ่ยผายตู๋ จากการตรวจสอบรายงานการรักษาจำนวน ๑๖ รายงานในผู้ป่วย ๑๑,๒๓๗ ราย ประเมินว่าการใช้ตำรับยานี้ร่วมกับการรักษาทางการแพทย์สากลน่าจะมีประสิทธิภาพช่วยรักษาผู้ป่วยได้ดี โดยลดระยะเวลาการดูแลรักษาในโรงพยาบาล และลดระยะเวลาฟื้นฟูอาการไข้ ไอ เจ็บหน้าอก ของผู้ป่วย โดยไม่มีผลข้างเคียงที่รุนแรงกับอวัยวะตับหรือไต แม้หลักฐานจากการศึกษาจะยังไม่ชัดเจนนัก เนื่องจากปัญหาการเก็บข้อมูลในระหว่างการรักษา

อย่างไรก็ตามด้วยความโด่งดังของตำรับชิงเฟ่ยผายตู๋ ทำให้มีบริษัทในฮ่องกงและมาเลเซียเริ่มผลิตชาชงดื่มสำเร็จรูปดัดแปลงจากตำรับยาชิงเฟ่ยผายตู๋ออกจำหน่าย โดยจดทะเบียนเป็นอาหาร จุดประสงค์เพื่อการบำรุงร่างกายระยะยาว ไม่ใช่ยารักษาโรค ต่อมาในเดือนมีนาคม ๒๕๖๔ สำนักงานยาแห่งชาติของจีน (The National Medical Products Administration) ก็ได้ให้การรับรองการผลิตยาเม็ดชิงเฟ่ยผายตู๋ออกสู่ตลาด

นอกจากตำรับยาชิงเฟ่ยผายตู๋ ทางการจีนยังรับรองยารักษาโรคโควิด-๑๙ เรียกว่า “สามยา สามตำรับ” โดย ชิงเฟ่ยผายตู๋เป็นตำรับหนึ่งในสามตำรับ อีกสองตำรับคือ ฮัวซื่อป่ายตู๋ (Huashi Baidu) และซวนเฟ่ยป่ายตู๋ (Xuanfei Baidu) ส่วน “สามยา” คือ ยาแคปซูลเหลียนฮัวชิงเวิน (Lianhua Qingwen) ยาเม็ดจินฮัวชิงกาน (Jinhua Qinggan) และยาฉีดเสวี่ยปี้จิ้ง (Xuebijing)