เรื่อง : สุชาดา ลิมป์
ภาพ : บันสิทธิ์ บุณยะรัตเวช

“ปู่ของฉันก็เป็นหนึ่งในกลุ่มผู้อพยพจากเมืองจีน สมัครใจเป็นกรรมกรทำงานในเหมือง แต่เป็นการเข้าเมืองในลักษณะแรงงานต่างด้าวที่ไม่ได้การรับรองจากรัฐ ส่งผลให้พ่อกับแม่แม้จะเกิดบนแผ่นดินมาลายาก็ยังไร้สัญชาติ  ฉันมีใบเกิดในรัฐเนกรีเซมบีลันก็ไม่ได้รับสัญชาติ”

ลองหลับตานึกภาพดูว่าตอนอายุ ๗ ขวบ เรากำลังทำอะไร

วัยเดียวกัน เย่เอ๋อ (月娥) เด็กหญิงเชื้อสายจีนผู้กำเนิดในสหพันธรัฐมาลายา โตในครอบครัวที่ถูกเจ้าอาณานิคมใช้อำนาจเอาเปรียบ รังแก เข่นฆ่า ปู่ย่าตายาย จนรุ่นพ่อแม่จึงสมัครใจสนับสนุน-เข้าร่วมเป็นสมาชิก “พรรคคอมมิวนิสต์มาลายา” 

วันหนึ่งสิ่งที่ทุกคนหวาดกลัวก็มาถึง พ่อของเธอสละชีพต่อสู้กับเจ้าอาณานิคม ส่วนแม่เมื่อถูกจับได้ว่าเข้าร่วมกับกองกำลังประชาชนพรรคคอมมิวนิสต์ฯ จึงถูกเนรเทศไปจีน ไม่นานเด็กน้อยก็ถูกโชคชะตาบังคับให้อพยพจากแผ่นดินเกิด

การพลัดพราก บ้านแตกสาแหรกขาด เป็นจุดเริ่มที่บอกตนว่า 

“ฉันคือเมล็ดพันธุ์ที่ผุดขึ้นจากการถูกกดขี่ ถูกปลูกฝังด้วยวิธีต่อต้าน และจะเติบโตเพื่อขับไล่”

เย่เอ๋อ แซ่หลอ (罗月娥) ใช้เวลาเกือบทั้งชีวิตอุทิศแด่อุดมการณ์เช่นที่เห็นคนในครอบครัวต่อสู้ตั้งแต่จำความได้

ขณะที่นักปฏิวัติวัยหลังเกษียณกำลังถ่ายทอดความทรงจำราวกับดวงวิญญาณของผองเพื่อนคอมมิวนิสต์มาลายาก็ถือโอกาสซ้อนทาบร่างสหาย ร่วมเล่าบางสิ่งด้วย

หวังให้ลูกหลานเข้าใจ ทำไมบรรพชนต้องเรียกร้องอิสรภาพคืน