จำได้ว่าพี่น้องพันธมิตรฯ ไม่ได้เคลื่อนไหวไปล้มการเลือกตั้งเราไม่โดนข้อหานี้ทางคดีอาญา เราต้องการให้การเลือกตั้งบริสุทธิ์ แล้วเราก็เสนอ “โหวตโน” ด้วย จนถูกนำไปกำหนดเป็นเงื่อนไขในรัฐธรรมนูญ ๒๕๖๐  อาจารย์สุลักษณ์ ศิวรักษ์ เคยวิเคราะห์ไว้ว่า วันนั้นคือช่วงกันยายน ๒๕๔๙ ถ้าทหารไม่รัฐประหาร ประชาชน คือพันธมิตรฯ จะเป็นฝ่ายชนะ อาจารย์บอกว่าทหารไม่มีทางยินยอมให้ประชาชนชนะจึงเข้ามาแทรกโดยการทำรัฐประหารทุกครั้งไป

สิ่งที่พันธมิตรฯ ต้องการคือล้มรัฐ-บาลคุณทักษิณให้ได้แล้วจัดให้มีการเลือกตั้ง กระบวนการประชาชนทำได้แค่นั้น คือทำให้รัฐบาลลาออกไปหรือยุบสภา ถามว่าประชาชนมีสิทธิ์ไหมที่จะทำอย่างนี้ ผมบอกได้ว่ามีสิทธิ์ ฝ่ายคุณทักษิณมักอ้างว่ามาจากการเลือกตั้ง คุณมีสิทธิ์อะไรมาขับไล่ ในระบอบประชาธิปไตยทั่วโลก ประชาชนมีสิทธิ์ขับไล่รัฐบาลที่ฉ้อฉลได้ทั้งนั้น ไม่มีการหาเสียงครั้งใด พรรคใด ว่าคุณจะเข้ามาเป็นรัฐบาลแล้วฉ้อฉลเสียเอง

แล้วจะสังเกตได้ว่าเราไม่รับตำแหน่งใด ๆ ที่คณะรัฐประหารยื่นมาให้เลย ตอนนั้นเขาต้องการให้โควตา ครป. จำนวนหนึ่งเป็น ส.ว. สมาชิกสภานิติบัญญัติ เราปฏิเสธ เพราะฉะนั้นจุดยืนเราชัดเจน เราจะไม่เข้าไปเกี่ยวข้องกับตำแหน่งทางการเมือง การต่อสู้ทางการเมืองภาคประชาชนจบคือจบ

มันเป็นระบบที่คุณทักษิณรวบเอาเครือข่ายธุรกิจทั้งหมดและเครือข่ายนักการเมืองทั้งหมดมากองอยู่กับตัวคุณทักษิณคนเดียว  การเมืองที่คุณทักษิณอ้างว่าเป็นประชาธิปไตยนั้น จริง ๆ แล้ว เป็นเผด็จการในรัฐสภา ตัวคุณทักษิณไม่ได้ใช้เผด็จการในรัฐสภาเป็นคนแรกนะ ความจริงทุกพรรคการเมืองก็พยายามใช้ ระบบการเมืองของเราทำให้ต้องดึงพรรคการเมืองต่าง ๆ เข้ามาเป็นพวก พรรคอัมโนของมาเลเซียเป็นเผด็จการรัฐสภาหรือเปล่า ก็เป็น  สิงคโปร์เป็นเผด็จการในรัฐสภาหรือเปล่า ก็เป็น  เผด็จการรัฐสภาไม่ใช่เรื่องแปลก แต่อย่าทุจริตคอร์รัปชัน อย่ากินบ้านกินเมืองก็แล้วกัน

ที่จริงโจมตีเรื่องทุจริตคอร์รัปชัน ไม่ใช่โจมตีนโยบายประชานิยม คือประชานิยมเขาใช้กันทั่วโลก แม้แต่ในยุโรป สหรัฐอเมริกา แต่เราต้องแยกระหว่างประชานิยมกับการทุจริตคอร์รัปชันของนักการเมือง ภาษาอังกฤษเรียก hidden agenda หรือผลประโยชน์ทับซ้อน ปรากฏในรัฐธรรมนูญ ๒๕๔๐ เป็นครั้งแรก  คุณจะทำให้ข้าวสารราคาดีขึ้นไม่มีใครว่า คุณจะทำกองทุนหมู่บ้านเพื่อให้ชาวบ้านเลิกกู้เงินใต้ดินไม่มีใครเขาว่า เพราะชาวบ้านลำบากมาก คุณทำให้การรักษาพยาบาลถูกลง ให้มีการเรียนฟรี แต่อย่ามีทุจริตคอร์รัปชันก็แล้วกัน

จุดยืนของพันธมิตรฯ หนึ่ง คือการทุจริตคอร์รัปชัน  สอง คือการรวบอำนาจของคุณทักษิณที่เรียกว่าทักษิโณมิกส์ เราโจมตีสองอันนี้ และสำหรับพี่น้องพันธมิตรฯ มีอีกข้อหนึ่ง คืออย่าระรานสถาบันพระมหากษัตริย์ สถาบันพระมหากษัตริย์มีมา ๘๐๐-๙๐๐ ปี เป็นทั้งร่มโพธิ์ร่มไทร ต้องรักษาไว้

เป็นการชุมนุมของพันธมิตรรอบที่ ๒ แล้วนะ รอบแรกคือก่อนการรัฐประหาร ๒๕๔๙  พอหลังรัฐประหาร เราประกาศสลายตัวพันธมิตรประชาชนเพื่อประชาธิปไตยอย่างเป็นทางการ  รอบ ๒ คือการไปยึดทำเนียบรัฐบาล มีการแต่งตั้งแกนนำรุ่น ๒ ด้วย เพราะรุ่น ๑ ถูกตั้งข้อกล่าวหากันหมด ผมต้องกักตัวอยู่ในทำเนียบรัฐบาล ถ้าออกไปเมื่อไรโดนจับ ลุงจำลองก็โดนจับตอนไปลงคะแนนเสียงผู้ว่า กทม.

ยุทธวิธีของเราคือดักพบนายกรัฐมนตรี คุณสมชาย วงศ์สวัสดิ์ ทุกที่ ซึ่งตอนนั้นไปต่างประเทศและจะบินกลับมาลงที่ดอนเมือง พี่น้องพันธมิตรฯ จึงเดินทางไปเฝ้ารอที่ดอนเมือง แล้วก็ทราบข่าวอีกทางที่บอกว่านายกฯ จะเปลี่ยนไปลงที่สนามบินสุวรรณภูมิ ก็เลยไปที่สุวรรณภูมิ ไปดักรอที่ข้างหน้าสนามบิน

เย็นวันนั้น ที่การท่าอากาศยานไทย ตัวผู้ว่าการฯ ประกาศปิดสนามบินตั้งแต่ตอนเย็น เขาประกาศปิดเอง ไม่ใช่พันธมิตรฯ ปิดแต่อย่างใด เพราะไม่ได้มีความประสงค์ที่จะไปปิดสนามบิน ถามว่าทำไมถึงต้องประกาศปิดสนามบินนานาชาติทุกสนามบินด้วย ทั้งเชียงใหม่ กระบี่ ที่ทราบมาว่าพี่น้องพันธมิตรฯ ไม่ได้เข้าไปในลานบินหรือแม้แต่ duty free และภายในตัวอาคารทั้งหมด ส่วนตัวอาคารวิทยุการบินก็ไม่ได้เข้าไปยุ่งอะไรด้วย อยู่แต่บริเวณทางรถวิ่งเข้าออกชั้นเดียว ผู้โดยสารก็ยังมีทางเข้าออกสนามบินได้อยู่ โดยไม่มีปัญหาอะไร

พูดกันตรง ๆ ว่ารัฐบาลขณะนั้นต้องการแกล้งเรา นำคดีสนามบินสุวรรณภูมิขึ้นสู่ศาล ตั้งข้อกล่าวหาเราเป็นผู้ก่อการร้าย วันนี้ยังสืบพยานกันไม่เสร็จ

วันนั้นพี่น้องพันธมิตรฯ เองก็ไม่พอใจที่เราถอนตัวจากทำเนียบรัฐบาลไปอยู่สนามบิน ชี้หน้าด่าหน้าเวทีเลย  ส่วนผม คุณสุริยะใส กับประธานและเลขาธิการสหภาพฯ รถไฟแห่งประเทศไทย มีหน้าที่อยู่เฝ้าทำเนียบรัฐบาล เพราะกลัวจะมีคนลอบมาเผาทำเนียบรัฐบาลแล้วโทษพันธมิตรฯ แล้วเราก็เจออุปกรณ์พวกน้ำมันที่มีคนเตรียมไว้จริง ๆ ดีที่ป้องกันไว้ได้  สมัยอยู่ทำเนียบรัฐบาล ลุงจำลองแกหวงมากอยู่สองตึก คือ ตึกไทยคู่ฟ้า กับตึกสันติไมตรี เพราะแกเคยดูแลทำเนียบฯ สมัยพลเอกเปรม (เปรม ติณ-สูลานนท์) เพราะฉะนั้นไม่มีการทำลายอะไรทั้งสิ้นในตึกไทยคู่ฟ้ากับตึกสันติไมตรี แต่เราแกนนำทั้งห้าคนกับผู้ประสานงานก็ถูกศาลตัดสินจำคุก ๘ เดือน และถูกฟ้องทางแพ่ง ชดใช้ร่วมพันล้านบาทไปแล้ว แต่ไม่มีใช้นะ

ช่วง ๑๙๓ วันที่อยู่ในทำเนียบฯ เรานัดประชุมนักวิชาการมาประชุมที่ตึกคณะรัฐมนตรี พูดคุยเรื่องปฏิรูปทุกเรื่อง ตั้งแต่ปฏิรูปตำรวจ ปฏิรูปการศึกษา ปฏิรูประบบราชการ ปฏิรูปเศรษฐกิจ ปฏิรูปที่ดิน ปฏิรูปพลังงาน บนเวทีผมพูดเรื่องปฏิรูปมากที่สุด ก็เกิดกระแสในหมู่พี่น้องพันธมิตรฯ ว่าทำไมพันธมิตรฯ ไม่ตั้งพรรคการเมือง ซึ่งไม่ใช่ความคิดของแกนนำเลย และยังมีกระแสให้คุณสนธิเป็นหัวหน้าพรรค สุดท้ายคุณสนธิหลวมตัวรับไปเป็นอยู่พักหนึ่งก็ลาออก เพราะรู้ตัวว่าไม่เหมาะกับนิสัยเขา ตัวเขามีนิสัยเป็นสื่อมวลชน

ตอนนั้นมีการวางพรรคไว้แบบของสหรัฐอเมริกา คือให้ประชาชนในพื้นที่เป็นคนเลือกตัวแทนที่จะมาสมัครเป็น ส.ส. ก่อน เพราะพันธมิตรฯ มีตัวแทนอยู่ตามจังหวัดต่าง ๆ มีความพร้อมมาก เป็นความฝันเลย แต่มันมีปัญหาซับซ้อนทำให้ไปไม่รอด แต่ผมไม่ได้เข้าไปยุ่งกับการตั้งพรรคการเมืองใหม่โดยเป็นกรรมการแต่อย่างใด แต่เหตุต่าง ๆ นั้นต้องไปสัมภาษณ์สุริยะใส เลขาธิการพรรค เขาจะรู้เบื้องลึกมากกว่า

ตัวดึงมวลชนจริง ๆ คือตัวคุณทักษิณเอง ต้องยอมรับว่าคุณทักษิณเป็นคนบริหารจัดการเก่ง ผมเคยถามลุงจำลองว่าจะต่อว่าอะไรทักษิณ ลุงจำลองบอกว่าทั้งหมดมีคำเดียวคือ “โลภ”  ลุงจำลองพยายามช่วยคุณทักษิณจนวินาทีสุดท้าย ไม่เคยด่าว่าบนเวทีเลย เพราะท่านเป็นคนดึงเขาเข้ามาสู่การเมือง ความผิดที่สุดของคุณทักษิณคือการยกเว้นภาษีขายเทมาเส็ก ถ้าวันนั้นคุณทักษิณยอมคืนเงิน ๒ หมื่นกว่าล้าน ตามที่ลุงจำลองเสนอ พันธมิตรฯ จะไปไม่เป็นเลย และจบการเคลื่อนไหว

ส่วนคุณสนธิเป็นคนใช้สื่อเก่ง เขาเอาสื่อ ASTV มาถ่ายทอดสด ๒๔ ชั่วโมง ถือเป็นการเคลื่อนไหวครั้งแรกที่ถ่ายทอดสด ทำให้คนไม่จำเป็นต้องมาชุมนุมทั้งหมดก็ติดตามข่าวสารได้ และยังมีแกนนำห้าคนกับหนึ่งผู้ประสานงาน เป็นระบบที่สมบูรณ์แบบในการดูแลการชุมนุมของมวลชน มีการแถลงข่าวแสดงจุดยืนชัดเจน และแกนนำไม่เคยทะเลาะกัน อีกเรื่องหนึ่งคือพี่น้องพันธมิตรฯ เสียสละเหลือเกิน บางคนยอมปิดกิจการ ยอมบริจาคเงินเป็นล้าน เราบอกได้เลยว่าเราบริสุทธิ์ใจ เงินจากการบริจาคไม่ว่ามากน้อยแค่ไหน ไม่มีเบื้องหน้าเบื้องหลัง

ชนชั้นกลางนี่ใช่ แต่การรักษาผลประโยชน์ชาติถือเป็นลัทธิชาตินิยมไหม สำหรับผมไม่ถือเป็นลัทธิชาตินิยม เป็นเรื่องการรักษาผลประโยชน์ ตัวผมเองสู้เรื่องทรัพยากรธรรมชาติมาก่อน กรณีท่อก๊าซไทย-พม่า เรื่องหลุมน้ำมันในอ่าวไทยระหว่างไทยกับมาเลเซีย เป็นชาตินิยมไหม

ส่วนกรณีเขาพระวิหารมีปัญหาเกี่ยวกับเส้นแบ่งเขตแดนที่เชื่อมโยงไปถึงจังหวัดตราด เกี่ยวกับบ่อน้ำมันในทะเลอ่าวไทย คือมีผลประโยชน์เรื่องทรัพยากรน้ำมันในทะเลเข้ามาเกี่ยวด้วย แต่แน่นอนมันมีปัญหาประวัติศาสตร์ยาวไกลในเรื่องเขาพระวิหาร ยากที่คนจะเข้าใจ

เราสู้กับคุณทักษิณไม่ใช่เรื่องชาตินิยม แต่รับไม่ได้กับนักการเมืองที่มีนิสัยทุจริตคอร์รัปชัน ผมไม่รังเกียจนโยบายประชานิยม แต่รับไม่ได้ที่ใช้นโยบายประชานิยมไปทุจริตคอร์รัปชัน

ผมสรุปเลยว่า นปช. เป็นกลุ่มที่คุณทักษิณสร้างขึ้นมาเพื่อต่อต้านพันธมิตรฯ เมื่อพันธมิตรฯ เป็นองค์กรที่รวบรวมผู้คนมาต่อต้านรัฐบาลทักษิณเป็นเรื่องเป็นราวที่สุด คุณทักษิณจึงตั้ง นปช. ขึ้นมาต่อต้านพันธมิตรฯ ต่อมาพัฒนาเป็นต่อต้านทหาร แล้วก็มาต่อต้าน กปปส. ซึ่งต่อต้านคุณทักษิณด้วยเช่นกัน

สันติวิธีมีสามวิธี คือ สันติวิธีปรกติ สันติวิธีแบบเข้มข้น และอารยะขัดขืน ถ้าตามบันทึกในหนังสือ ข้าพเจ้าทดลองความจริง ของมหาตมา คานธี คนที่จะทำสันติวิธีได้ถึง ใจต้องฝึก เช่น คุณถูกตีแล้วไม่มีปฏิกิริยา ไม่โต้ตอบ นิ่ง แต่เราไม่ได้ถูกฝึกมาให้อดทนกับการใช้ความรุนแรงแบบนั้น ถ้าพูดเข้าข้างพันธมิตรฯ เราควบคุมตัวนี้ได้ เราถูกยิงเกือบทุกคืน ถูกทหารตำรวจปล่อยเกียร์ว่าง ถามว่าเคยจับคนยิงได้สักคนไหม ถ้าเผชิญหน้ากับตำรวจ เรานั่งลง เราไม่ด่าทหารตำรวจ การปะทะที่หน้ารัฐสภา เราแค่ปาขวดน้ำ แต่พี่น้องพันธมิตรฯ โดนยิงขาขาดแขนขาด เราเข้าไปในทำเนียบก็ไม่ได้เข้าไปทำลายสิ่งของ เราไปหน้าสนามบินสุวรรณภูมิก็ไม่ได้เข้าไปในตัวอาคาร ไปทำลายอะไรเลย

สันติวิธีต้องหมายถึงวาจาด้วย พูดความจริงด้วย การพูดความเท็จไม่ใช่สันติวิธี  บนเวทีพันธมิตรฯ ใครพูดเรื่องการใช้อาวุธเราไม่ให้ขึ้นเวที ใครคุมเวทีรู้ไหม พลตรี จำลอง ศรีเมือง การใช้คำหยาบก็ไม่มีนะ เพราะคำหยาบไม่ใช่วิธีการสันติวิธี แล้วพลตรีจำลองจะขึ้นไปแทรกทันทีถ้าใครปราศรัยนอกแนวทางสันติวิธี

ส่วนอารยะขัดขืน คือการประท้วงไม่ยอมรับอำนาจรัฐ อย่างคาร์ม็อบคราวนี้ผมถือว่าเป็นอารยะขัดขืน ไม่ได้ใช้ความรุนแรง ขับรถไปเป็นกลุ่มใหญ่เพื่อแสดงสัญลักษณ์ แต่คนเดือดร้อนนั้นแน่นอน

ผมเป็นนักการศึกษา ขอตอบว่าเพราะระบบการศึกษาของเราล้มเหลว เราถูกฝึกให้ยอมรับอำนาจนิยมตั้งแต่ในโรงเรียน รัฐใช้ระบบการศึกษามาจัดระเบียบสังคม อย่างที่ เบอร์ทรันด์ รัสเซลล์ ว่าไว้  เพราะฉะนั้นทำไมมีรัฐประหารมากมาย แต่การต่อต้านบนท้องถนนมีไม่มาก วัฒนธรรมทหารหรือวัฒนธรรมอำนาจนิยมที่พยายามจัดการเรียนรู้ของนักเรียนนักศึกษาไม่ให้เข้าถึงความจริง ความดี ความงามของสังคม คนรุ่นใหม่ถึงได้อึดอัด จริง ๆ อึดอัดมาตั้งแต่รุ่นผมมันสะสมกันมานานมากแล้ว ถูกล้างสมองกันมานาน ให้ยอมรับวัฒนธรรมอำนาจนิยมกันมานานมาก

แต่ยุคนี้เป็นยุคอินเทอร์เน็ต เด็ก ๆ ที่อยากจะเรียนรู้นอกเหนือจากในตำราเรียนสามารถหาดูทาง YouTube, Google
ได้  พวกเขาจะเปลี่ยนวิธีการเรียนรู้ รับรู้ ไปมากกว่าเด็กรุ่นผม  หลังความวุ่นวายนี้ผมว่าสังคมไทยจะเปลี่ยนไปนะ แล้วอาจจะไปยับยั้งการรัฐประหารในอนาคตได้

การยับยั้งการรัฐประหารต้องสร้างวัฒนธรรมใหม่ จัดระเบียบสังคมใหม่ สำหรับผมคือจัดระบบการศึกษาใหม่

คิดว่าเป็นจุดอ่อนของคนรุ่นใหม่ที่ไปวิจารณ์สถาบันอย่างรุนแรง ทำให้ขาดแนวร่วมไปมากพอสมควร แทนที่จะเปลี่ยนการเมืองให้เป็นประชาธิปไตยก่อนแล้วระบบประชาธิปไตยไปจัดระเบียบสังคมใหม่

ส่วนตัวผมเห็นว่ายังไม่ควรไปวิจารณ์สถาบัน และที่ผ่านมาสถาบันพระมหากษัตริย์ไทยตั้งแต่ในหลวงรัชกาลที่ ๙ ก็อยู่ในระเบียบวิธีของระบอบประชาธิปไตยและทรงเข้ามามีบทบาทแก้ไขปัญหาในวิกฤตการเมืองต่าง ๆ ได้อย่างเหมาะสม แต่คนรุ่นใหม่คงคิดคนละอย่างกับผม

อย่าหาว่าเล่นสำนวนนะ ก็อยู่ร่วมกันได้อยู่นี่ ความรุนแรงไม่ได้บานปลายอะไรไปมาก ในระบอบประชาธิปไตยต้องยอมรับว่าการมีความเห็นที่ต่างกันเป็นเรื่องปรกติ แต่ทำยังไงให้อยู่ร่วมกันโดยสันติวิธี ก่อนหน้านี้ผมพูดถึงสันติวิธี คือต้องมีปิยวาจา อย่าใช้ความเท็จซึ่งนำไปสู่ความรุนแรง อย่าใช้ hate speech ซึ่งนำไปสู่ความรุนแรง รัฐต้องใช้กฎหมายอย่างเป็นธรรม คุณแจ้งความดำเนินคดีได้ แต่ต้องให้เขาประกันตัวแล้วสู้คดีได้อย่างเต็มที่  แต่ตราบใดที่ไม่ทำให้เกิดระบอบประชาธิปไตยแบบประชาชนมีส่วนร่วมอย่างแท้จริง ปัญหาที่เป็นพื้นฐานต่าง ๆ ก็จะไม่ถูกแก้ไข 

รัฐบาลประยุทธ์มีปัญหาเรื่องการจัดการวัคซีนและไวรัส ถ้าเขาจัดการได้ก็อยู่ครบเทอม ส่วนประสิทธิภาพการบริหารประเทศคงแก้ยากมาก แต่ถึงอย่างไรเขาก็ไม่ควรอยู่ต่ออีก นายกรัฐมนตรีคนต่อไปควรเข้ามาแบบเฉพาะกาล เข้ามาเพื่อเขียนรัฐธรรมนูญใหม่ให้หลุดจากรัฐธรรมนูญทหาร โดยระบุเรื่องการปฏิรูปไว้เลย จากนั้นจัดการเลือกตั้งใหม่ในรัฐธรรมนูญฉบับใหม่

ประเทศไทยถึงเวลาต้องปฏิรูปทุกเรื่อง ซึ่งพลเอกประยุทธ์ทำไม่ได้ ตั้งคณะกรรมการปฏิรูปตำรวจก็ล้มเหลว ตั้งคณะกรรมการปฏิรูปการศึกษาก็ล้มเหลว เมืองไทยยังมีทางออกแต่ไม่เปิดโอกาสให้คนที่คิดเป็น จัดการเป็น และใช้อำนาจเป็น เข้ามาทำงานการเมือง มีแต่ระบบทหารและระบบราชการ แล้วพรรคการเมือง แต่ระบบทหารไม่ฉลาด ขอใช้คำว่าไม่ฉลาด ระบบพรรคการเมืองก็เล่นการเมืองมากไป

กระบวนการประชาธิปไตยจะไปรอดต้องให้ประชาชนมีส่วนร่วมในอำนาจการบริหารจัดการประเทศ และจะทำให้เป็นจริงได้ก็ต้องกระจายอำนาจเท่านั้น แต่ระบบราชการเราใหญ่เกินไป แข็งแรงเกินไป และไม่ยอมให้มีการกระจายอำนาจ อย่าง อบต. ก็เป็นการกระจายอำนาจ แต่ด้วยวิธีคิดแบบราชการเลยเอาระบบราชการมาครอบ อบต. และเราก็ยังไปไม่ถึงการเลือกตั้งผู้ว่าราชการจังหวัด เพราะกลัวเรื่องคอร์รัปชัน  ถามว่าถ้าไม่กระจายอำนาจมีคอร์รัปชันไหม คือกระจายอำนาจก็ต้องทำไป คอร์รัปชันก็ต้องแก้ไป ไม่ใช่เอาเรื่องคอร์รัปชันมาขวางกั้นการกระจายอำนาจ

สุดท้ายแล้วระบบเราจะพัฒนาต้องให้เสรีภาพ ผมว่าเสรีภาพเป็นคำตอบ เสรีภาพที่โรงเรียนหมู่บ้านเด็กสามารถแก้ปมของเด็กที่ถูกเลี้ยงอย่างทารุณกรรมได้ในระดับหนึ่ง มีความก้าวร้าวมาก แต่เสรีภาพกับการปกครองตนเองสามารถลดความโกรธและความก้าวร้าวนั้นได้ เพราะฉะนั้นต้องสู้เรื่องเสรีภาพ ความเสมอภาค และให้เกิดภราดรภาพ คือการอยู่ร่วมกันบนฐานของความเมตตา มีคุณธรรมด้วย

ผมสู้เรื่องโรงเรียนทางเลือกเพื่อให้เด็กมีเสรีภาพในการเรียนสู้เรื่องโฮมสกูลเพื่อให้พ่อแม่มีเสรีภาพให้ลูกได้เรียนตามที่ตัวเองถนัด เป็นการใช้ระบบการศึกษาเพื่อจัดระเบียบสังคมใหม่ ไปให้พ้นวัฒนธรรมอำนาจนิยม ระบอบประ-ชาธิปไตยก็จะเกิดตามมา

เสรีภาพเป็นหัวใจสำคัญของการพัฒนา ไม่ว่าจะกระจายอำนาจ ไม่ว่าจะเลือกตั้ง ไม่ว่าจะประชาธิปไตย ถ้าขาดเสรีภาพทุกอย่างจะชะงักงัน