ภาพพิมพ์รูปคณะราชทูตจากสยามเข้าเฝ้าฯ พระเจ้าหลุยส์ที่ ๑๔ พร้อมด้วยเครื่องมงคลราชบรรณาการในสายตาและจินตนาการของศิลปินฝรั่งเศส
ภาพของหอสมุดแห่งชาติฝรั่งเศส Bibliothe` que Nationale de France จากเว็บไซต์มหาวิทยาลัยมิชิแกน https://quod.lib.umich.edu
ภาพของหอสมุดแห่งชาติฝรั่งเศส Bibliothe` que Nationale de France จากเว็บไซต์มหาวิทยาลัยมิชิแกน https://quod.lib.umich.edu
ช็อกโกแลต และโกโก้ :
กว่า 300 ปี
ที่มีให้กินในเมืองไทย
กว่า 300 ปี
ที่มีให้กินในเมืองไทย
CHOCOLATE IN SIAM
เรื่อง : ศรัณย์ ทองปาน
ซีมง เดอ ลา ลูแบร์ (Simon de La Loubère 1642-1729/ ปี ๒๑๘๕-๒๒๗๒) ราชทูตฝรั่งเศสที่เดินทางเข้ามายังกรุงศรีอยุธยาในสมัยสมเด็จพระนารายณ์มหาราช เมื่อปี ๒๒๓๐ บันทึกในหนังสือจดหมายเหตุ Description du royaume de Siam ตอนหนึ่ง ว่าด้วยเครื่องดื่มในกรุงศรีอยุธยา ดังปรากฏความตามสำนวนแปลภาษาไทยที่ใช้ชื่อเรื่องว่า ราชอาณาจักรสยาม ของ สันต์ ท. โกมลบุตร (“สันต์ เทวรักษ์” ปี ๒๔๕๑-๒๕๒๑)
“อนึ่ง แขกมัวร์ในประเทศสยามดื่มกาแฟ ซึ่งมาจากเมืองอาหรับ และชาวปอรตุเกศนั้นดื่มโกโก้ เมื่อมีส่งมาจากมนิลา เมืองหลวงของประเทศฟิลิปปินส์ ซึ่งนำมาจากอินเดียภาคตะวันออกในเขตคุ้มครองของสเปญอีกทอดหนึ่ง”
อย่างไรก็ดีเมื่อย้อนไปดูข้อความตอนเดียวกันนี้เทียบกับต้นฉบับทั้งภาคภาษาฝรั่งเศสและอังกฤษ (Description du royaume de Siam. Premiere Partie. Chapitre IX. Des jardins des Siamois, & par occasion de leurs Boissons. XVIII. Cafféé & Chocolat. และ A New Historical Relation of the Kingdom of Siam. Part I. Chapter IX Of the Gardens of the Siameses, and occasionally of their Liquors. Coffee and Chocolate.) พบว่าคุณสันต์คงเลือกใช้คำ “โกโก้” เพื่อสื่อความให้ผู้อ่านชาวไทยเข้าใจได้ง่าย เพราะต้นฉบับทั้งสองเล่มล้วนระบุตรงกันว่าชาวโปรตุเกสในสยามดื่ม “ช็อกโกแลต” (chocolat/chocolate)
“Enfifin les Mores de Siam prennent du Cafféé, qui leur vient de l'Arabie, & les Portugais y prennent du Chocolat, quand il leur en vient de Manille, Capitale des Philippines, oùÙ on en porte des Indes occidentales Espagnoles.”
“In a word, the Moors of Siam drink Coffee, which comes to them from Arabia, and the Portuguese do drink Chocolate, when it comes to them from Manille, the chief of the Phillipines, where it is brought from the Spanish West-Indies.”
ตามที่ลา ลูแบร์รับรู้มา ช็อกโกแลตดังกล่าวย่อมถูกขนส่งมาตามเส้นทางข้ามมหาสมุทรแปซิฟิกของกองเรือสเปน (Manila galleon) ซึ่งเชื่อมโยงอาณานิคมสเปนในทวีปอเมริกาเข้ากับหมู่เกาะอินเดียตะวันออกของสเปน ซึ่งมีศูนย์กลางอยู่ที่มะนิลาในฟิลิปปินส์ แล้วจึงส่งต่อมายังบ้านโปรตุเกสที่กรุงศรีอยุธยา
“อนึ่ง แขกมัวร์ในประเทศสยามดื่มกาแฟ ซึ่งมาจากเมืองอาหรับ และชาวปอรตุเกศนั้นดื่มโกโก้ เมื่อมีส่งมาจากมนิลา เมืองหลวงของประเทศฟิลิปปินส์ ซึ่งนำมาจากอินเดียภาคตะวันออกในเขตคุ้มครองของสเปญอีกทอดหนึ่ง”
อย่างไรก็ดีเมื่อย้อนไปดูข้อความตอนเดียวกันนี้เทียบกับต้นฉบับทั้งภาคภาษาฝรั่งเศสและอังกฤษ (Description du royaume de Siam. Premiere Partie. Chapitre IX. Des jardins des Siamois, & par occasion de leurs Boissons. XVIII. Cafféé & Chocolat. และ A New Historical Relation of the Kingdom of Siam. Part I. Chapter IX Of the Gardens of the Siameses, and occasionally of their Liquors. Coffee and Chocolate.) พบว่าคุณสันต์คงเลือกใช้คำ “โกโก้” เพื่อสื่อความให้ผู้อ่านชาวไทยเข้าใจได้ง่าย เพราะต้นฉบับทั้งสองเล่มล้วนระบุตรงกันว่าชาวโปรตุเกสในสยามดื่ม “ช็อกโกแลต” (chocolat/chocolate)
“Enfifin les Mores de Siam prennent du Cafféé, qui leur vient de l'Arabie, & les Portugais y prennent du Chocolat, quand il leur en vient de Manille, Capitale des Philippines, oùÙ on en porte des Indes occidentales Espagnoles.”
“In a word, the Moors of Siam drink Coffee, which comes to them from Arabia, and the Portuguese do drink Chocolate, when it comes to them from Manille, the chief of the Phillipines, where it is brought from the Spanish West-Indies.”
ตามที่ลา ลูแบร์รับรู้มา ช็อกโกแลตดังกล่าวย่อมถูกขนส่งมาตามเส้นทางข้ามมหาสมุทรแปซิฟิกของกองเรือสเปน (Manila galleon) ซึ่งเชื่อมโยงอาณานิคมสเปนในทวีปอเมริกาเข้ากับหมู่เกาะอินเดียตะวันออกของสเปน ซึ่งมีศูนย์กลางอยู่ที่มะนิลาในฟิลิปปินส์ แล้วจึงส่งต่อมายังบ้านโปรตุเกสที่กรุงศรีอยุธยา
กาเงินกะไหล่ทอง ฝีมือช่างจีน ในสภาพก่อนและหลังการอนุรักษ์ สันนิษฐานว่าเป็นหนึ่งใน “กาช็อกโกแลต” เครื่องมงคลราชบรรณาการจากสมเด็จพระนารายณ์มหาราช ที่ “โกษาปาน” นำไปถวายพระเจ้าหลุยส์ที่ ๑๔ ปัจจุบันอยู่ในพิพิธภัณฑ์พระราชวังแวร์ซาย
ภาพจาก https://www.chateauversailles.fr โดย EPV/Christophe Fouin
ภาพจาก https://www.chateauversailles.fr โดย EPV/Christophe Fouin