การเลี้ยงผีปู่ย่านอกจากจะเป็นการร่วมกันเลี้ยงขอบคุณผีบรรพบุรุษแล้ว ยังทำให้คนที่นับถือผีสายเดียวกันได้มาพบปะ ถามไถ่ความเป็นอยู่ในรอบปี

บันทึกวันผีลง
ไหว้ผีล้านนา

 เรื่องและภาพ : ภูวมินทร์ อินดี

หาก พูดถึง “ผี” ภาพจำจากในภาพยนตร์ก็คือห้องแสงสลัว บรรยากาศวังเวง อยู่ดี ๆ ของก็หล่นลงมาจากชั้น ในฉับพลันนั้นผู้หญิงผมยาวชุดสีขาวพรวดโผล่มาจากมุมมืด สร้างความอกสั่นขวัญแขวน นึกถึงทีไรก็ขนลุก

ผมสงสัยมาตลอดว่าผีมีจริงหรือเปล่า แม้จะยังหาคำตอบไม่ได้ แต่ผมก็รู้สึกกลัวอยู่เสมอ อาจเพราะเติบโตมาในหมู่บ้านชนบทล้านนา ซึ่งมีเรื่องผีเกี่ยวข้องกับชีวิตประจำวันอย่างแยกไม่ขาด

ในความเชื่อของคนล้านนานั้นมีทั้ง “ผีร้าย” และ “ผีดี” ไม่ได้มีแต่ผีที่สร้างความหวาดกลัว

ทุกครั้งที่ต้องเดินทางไกลหรือไปเรียนต่อต่างจังหวัด ยายจะยกมือไหว้ ขอให้ผีปู่ย่าช่วยดูแลให้ปลอดภัยเสมอ สร้างความอุ่นใจว่าลูกหลานจะปลอดภัยหากมีผีปู่ย่าคอยดูแล

เมื่อมีโอกาสทำงานเป็นช่างภาพ ผมจึงหาโอกาสเข้าไปเก็บภาพการเลี้ยงผีปู่ย่าครั้งใหญ่ในหมู่บ้านที่เติบโตมา แม้จะคุ้นชินกับคนในชุมชนจำนวนมากที่ทำกิจกรรมร่วมกัน แต่ครั้งนี้ต่างออกไป คนที่มาร่วมงานล้วนนับถือผีในสายตระกูลเดียวกัน จัดพิธีขึ้นเพื่อแสดงความเคารพผีปู่ย่า ขอบคุณที่ดูแลลูกหลานตลอดมา

ต่อมาต้นปี ๒๕๖๕ ผมมีโอกาสสังเกตการณ์การเข้าทรงแห่งหนึ่งในจังหวัดลำปาง เพื่อเรียกวิญญาณให้กลับมาคุยกับคนในครอบครัว อาจฟังดูเหลือเชื่อ แต่มีคนจากทั้งในจังหวัดและต่างจังหวัดเดินทางมาที่นี่จำนวนมาก พวกเขาต่างหอบความหวังและความรู้สึกที่ไม่อาจบรรยายได้มาหาคนที่รักก่อนจะลาจากกันไปอย่างไม่มีวันหวนกลับ

หลังจากเข้าไปสัมผัสพิธีเลี้ยงผีเสื้อวัดของคนในชุมชนปงสนุก จังหวัดลำปาง การรับรู้เกี่ยวกับผีของผมก็ขยายกว้างขึ้น โลกของคนเป็นกับคนตายไม่ได้แยกขาดจากกัน คนกับผีอยู่ร่วมกันได้

ทุกอย่างเริ่มต้นด้วยการเลิกตั้งคำถามว่าผีมีจริงไหม ? เปลี่ยนโจทย์ใหม่เป็นการทำความเข้าใจว่าผีกับคนอยู่ร่วมกันได้อย่างไรแทน

เพื่อจะได้มองเห็นผีอย่างรอบด้านมากขึ้น

เครื่องสักการะถูกจัดเตรียมอย่างประณีต ด้วยฝีมือของกลุ่มผู้หญิงในสายตระกูล