ผีในอีสานมีทั้งความหมายที่เป็น god และ ghost มีทั้งให้คุณและให้โทษ ทั้งกลุ่มที่เป็นเทวดา อย่างผีแถนดั้งเดิม กลุ่มวิญญาณของบรรพชนที่กลายเป็นผีอารักษ์ ผีปู่ตา และกลุ่มคนเล่นของที่เรียนคาถา ไสยศาสตร์ เวทมนตร์ดำ แล้วผิดพลาดทำให้เป็นผี ในอีสานเรียกรวม ๆ ว่าผีทั้งหมด

แบ่งเป็นผีให้โทษ อย่างผีปอบ ผีโพง ผีเป้า ผีห่า ผีกองกอย ส่วนผีเหยา ผีอารักษ์หรือผีปู่ตา ผีไท้ ผีน้ำ เป็นผีให้คุณ  ผีไท้อยู่บนสวรรค์ ผีน้ำอยู่ในเถื่อนถ้ำภูผาป่าน้ำมีพิธีกรรมที่เรียกว่าพิธีเหยา  ส่วนผีปู่ตาบางที่ก็เป็นผีมเหสักข์ อย่างในมหาวิทยาลัยราชภัฏสกลนครของเราก็มี

ความเชื่อเรื่องผียังมีมากในอีสาน เดิมทีใช้บำบัดยามเจ็บไข้ไม่สบาย ตอนหลังทำหน้าที่พยากรณ์ด้วย ผ่านคนที่นับถือที่เรียกว่าผีหมอหรือร่างทรง ซึ่งมีทุกช่วงวัยและสถานะทางสังคม  อาจารย์ นักศึกษาในมหาวิทยาลัยของเราก็มีเยอะ

ความเชื่อเรื่องผีในแอ่งสกลนครมีความเหนียวแน่นมาก พระคุณเจ้าบางรูปก็ยังนับถือผี แม่หมอเหยาเล่าให้ผมฟังว่า บางรูปถึงเวลาไหว้ผีประจำปี ที่เรียก “ลงข่วง” บางรูปลาสิกขาเพศเพื่อไปฟ้อนผี แล้วมาบวชใหม่ตอนรุ่งเช้า

ความเชื่อเรื่องผีในพื้นที่นี้ยังเข้มข้นมาก อาจด้วยภูมิประเทศที่เป็นภูผาป่าน้ำ ความเป็นชาติพันธุ์ ซึ่งในวันขึ้น ๓ ค่ำ เดือน ๓ ของทุกปี จะมีการเลี้ยงผีประจำปี ปลูกปะรำพิธี นำดอกลีลาวดีมาร้อยเป็นพวง เอาอาวุธโบราณมาฟ้อน ฟ้อนกันทั้งวัน ๒-๓ วัน จากนั้นเล่นบทบาทสมมุติในการทำอาชีพ ตกปลา คล้องช้างม้าสร้างบ้านแปงเมือง เป็นความทรงจำการดำรงชีพของกลุ่มผีดั้งเดิม จากนั้นเล่นน้ำ ส่งผีขึ้นเมืองแถนก็จบพิธี