ลองอ่าน 458 กราบสักการ 10 ศาล กรมหลวงชุมพรฯ

กรมหลวงชุมพรฯ น่าจะเป็น “เจ้า” ที่มีสถานที่ประดิษฐานพระอัฐิและพระสรีรังคาร/พระอนุสาวรีย์/ศาล/พระตำหนัก มากที่สุดพระองค์หนึ่งในเมืองไทย ตั้งแต่เหนือจดใต้ ซึ่งทั้งหมดอาจเรียกรวม ๆ ได้ว่าเป็น “ศาล” เพราะแม้กระทั่งพระอนุสาวรีย์ก็ยังมักได้รับการกราบไหว้บูชา ในลักษณะทำนองเดียวกันกับศาลเจ้า

พลเรือตรี กรีฑา พรรธนะแพทย์ เริ่มบันทึกภาพพระอนุสาวรีย์และศาลกรมหลวงชุมพรฯ มาตั้งแต่ปี ๒๕๑๖ ต่อมารวบรวมพิมพ์เป็นรูปเล่ม ภาพชุดศาลกรมหลวงชุมพรเขตอุดมศักดิ์ ฉบับพิมพ์ครั้งแรกเมื่อ ปี ๒๕๔๔ ระบุว่ามีที่สำรวจพบแล้ว ๑๔๔ แห่ง ถัดมาไม่นาน ในฉบับพิมพ์ปี ๒๕๔๘ เพิ่มจำนวนขึ้นเป็น ๒๑๗ แห่ง ล่าสุดจากการสอบถามส่วนตัวเมื่อปี ๒๕๖๒ พลเรือตรีกรีฑาเชื่อว่าจำนวนศาลของเสด็จในกรมฯ ทั่วประเทศน่าจะมีเกินกว่า ๓๐๐ แห่งแล้ว

ในสังคมไทยร่วมสมัย ความนับถือกรมหลวงชุมพรฯ ในฐานะ “เจ้าพ่อ” หรือดวงวิญญาณศักดิ์สิทธิ์ยังคงเข้มข้น นอกเหนือไปจากการเรียกขานพระองค์ว่า “เสด็จเตี่ย” “เสด็จพ่อ” และ “เจ้าพ่อกรมหลวงชุมพรฯ” ที่เคยมีมาแล้ว ทุกวันนี้ ลำพังการออกพระนามว่า “กรมหลวง” คนจำนวนไม่น้อยก็เชื่อมโยงได้ทันทีว่าย่อมต้องหมายถึงกรมหลวงชุมพรเขตอุดมศักดิ์นั่นเอง

ในที่นี้ลองเลือกศาลกรมหลวงชุมพรฯ ๑๐ แห่ง มาแนะนำให้รู้จัก พร้อมกับประวัติความเป็นมาอย่างย่อ ๆ

วิหารน้อยเป็นตึกชั้นเดียวหลังคามุงกระเบื้อง ตั้งอยู่สุดเขตสุสานหลวงทางมุมทิศตะวันตกเฉียงเหนือของวัดราชบพิธสถิตมหาสีมาราม มีลักษณะสถาปัตยกรรมผสมผสานระหว่างแบบกอทิก (Gothic) กับคลาสสิก (Classic) ผนังทาสีเหลืองมัสตาร์ด ประตูหน้าต่างทาสีเขียว ขอบบัวทาสีขาว ซึ่งทั้งหมดเป็นสีดั้งเดิมที่ขูดพบในขั้นตอนอนุรักษ์ระหว่างการบูรณะใหญ่ครั้งล่าสุดช่วงปี ๒๕๖๑-๒๕๖๒

ผลงานการอนุรักษ์วิหารน้อย ซึ่งดำเนินการโดยบริษัทกุฎาคาร จำกัด ในความควบคุมของมูลนิธิราชสกุลอาภากร ในพลเรือเอก พระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมหลวงชุมพรเขตอุดมศักดิ์ ได้รับรางวัลอนุรักษ์ศิลปสถาปัตยกรรมประเภทงานอนุรักษ์มรดกทางสถาปัตยกรรมและชุมชนระดับดีมาก จากสมาคมสถาปนิกสยาม ในพระบรม-ราชูปถัมภ์ ประจำปี ๒๕๖๕